Тое, што яна рабіла ў школе, немагчыма нават пералічыць. Яна здабывала шкло і фарбу для рамонту, ганяла прыбіральшчыц, калі заўважала дзе-небудзь сляды пылу, і хлапчукоў, якія пакурвалі ў туалетах, вяла следства, калі што знікала ў класах або гардэробах, «выбівала» ў шэфаў грошы на афармленне кабінетаў і калідораў. Кожная труба, кожны радыятар, з якога пачынала капаць, разбітая плітка кафлі, перагарэлая лямпачка, кожная выбітая шыбіна і адарваная ручка патрабавалі яе асабістага ўмяшання. Вядома ж, за ўсім гэтым павінен быў сачыць заўхоз, але які дурань возьмецца за семдзесят рублёў у месяц? Браліся людзі выпадковыя, гультаяватыя, каму абы дзень да вечара адбыць, так што спадзявацца на іх Валянціна Іванаўна не магла.
Акрамя гэтай работы, якая сама па сабе патрабавала ад чалавека поўнага напружання ўсіх фізічных і душэўных сіл, яна яшчэ паспявала даваць шэсць урокаў у тыдзень. Як адміністратару ёй дазвалялася весці дванаццаць, але ў яе ніколі не хапала часу, і Валянціна Іванаўна брала толькі шэсць, хоць кожны месяц губляла на гэтым трыццаць-сорак рублёў зарплаты. Дык вось, свае ўрокі, абавязкова наведаць некалькі ўрокаў сваіх настаўнікаў і падрабязна разабраць іх. Сядзець на адкрытых уроках і прадметных секцыях. Праводзіць лінейкі, педсаветы, метадычныя нарады з маладымі спецыялістамі. Хадзіць разам з класнымі кіраўнікамі да бацькоў «цяжкіх» падлеткаў, ваяваць з гэтымі «цяжкімі» ў сваім кабінеце, гутарыць з бацькамі-п’яніцамі і маткамі-гулякамі, якія псуюць і разбэшчваюць сваіх дзяцей. Падтрымліваць сувязі з домакіраўніцтвам, з апорным пунктам міліцыі і вырашаць процьму іншых, важных, не вельмі важных і зусім няважных спраў. У дадатак яна была членам савета гарана і райана, дэпутатам райсавета, членам камісіі па справах непаўналетніх, членам добрага тузіна яшчэ нейкіх камісій; як чалааек дысцыплінаваны, яна сядзела на ўсіх нарадах, што гэтыя камісіі праводзілі, і нават выконвала розныя даручэнні, што ёй як члену гэтых камісій даваліся. Ці ж варта здзіўляцца, што на працягу дня яна вельмі часта не магла выкраіць і дзесяці хвілін, каб перакусіць у школьнай сталоўцы, і толькі позна ноччу, дацягнуўшыся дадому са страшэнным галаўным болем і спазмамі ў страўніку, успамінала, што сёння ў яе яшчэ макавай расінкі ў роце не было. «Рабы на плантацыях некалі працавалі менш, чым ты! — злосна крычаў ёй у твар Арсен Міхайлавіч.— Разумееш? Рабы! Ты нікому не давяраеш, ні на кога не спадзяешся, усё хочаш ухапіць сама, а гэта немагчыма. Ты — не дырэктар, ты — затычка, такіх дырэктараў трэба гнаць у тры шыі. I цябе выганяць, вось пабачыш, выганяць. Ты не закрыеш сабою ўсе амбразуры, надарвешся, але не закрыеш. Хоць бы ў цябе якая васьмікласніца зацяжарала, хоць бы цябе хутчэй звольнілі, ідыётку, можа, на некалькі гадоў болей пражыла б!»
Валянціна Іванаўна плакала ад прыкрай абразы, уткнуўшыся тварам у падушку, а ноччу ёй снілася, што зацяжаралі ўсе дзяўчынкі ў 8 «А», што ўсе яны раптам прыйшлі на ўрокі з вялізнымі жыватамі, і яна прачыналася ад жаху, уся ў халодным поце, і піла на кухні валяр’янку, каб неяк суняць шалёны стук сэрца. Так, Арсен ведаў, куды ўдарыць, і біў балюча. Каб звольніць гультайку-тэхнічку, ёй трэба абвясціць тры вымовы ў загадзе, прасачыць, каб усе яны былі абгрунтаваныя, папрасіць пасля гэтага згоду мясцкома на звальненне, а потым часам яшчэ даказваць сваю правату на судзе, у райана, у райкоме партыі,— хто толькі не абараняе ў нас правы працоўнага чалавека! А сама яна, дырэктар, працуючы, як чорны вол, ужо дванаццаць год, аддаючы рабоце не толькі свой час, але сваё сэрца, здароўе, жыццё, была зусім бяспраўная, амаль як той раб на плантацыі, хіба што яе нельга было беспакарана прадаць ці забіць. 3 пасады ж яе маглі звольніць у любы момант, не зважаючы ні на аўтарытэт, якім яна карысталася сярод бацькоў, ні на любоў вучняў, ні на першыя месцы, якія школа займала па самых розных паказчыках, ні на падзякі і ўзнагароды, якімі яна адзначалася раней, і ніякі суд не ўзяўся б яе абараніць. Дырэктараў школ выганялі за тое, што ў іх дзевяцікласніцы, здаралася, рабілі аборты, дзесяцікласнікі рабавалі кіёскі, пяцікласнікі тапіліся ў час паходаў або траплялі пад машыны, за тое, што ў лютыя маразы палопаліся трубы паравога ацяплення і школу давялося зачыняць на цэлы тыдзень; за тое, што пасля выпускнога вечара, дзесьці на кватэры, хлопцы наладзілі п’янку і ўсім гуртам трапілі ў міліцыю… Дырэктар мог быць у адпачынку або нават ляжаць у бальніцы, але, калі ў школе ў гэты час здаралася нешта экстраардынарнае, яго, дачакаўшыся з адпачынку ці з бальніцы, звальнялі з работы — самы просты і самы радыкальны спосаб вырашэння ўсіх складаных педагагічных праблем.