Перш чым зайсці ў палату, ён выкурыў каля адчыненага акна ў калідоры цыгарэту. Гэта дало яму час адключыцца ад сваіх думак. Хворыя ў большасці былі цяжкія, глядзець іх і думаць пра нешта іншае, што не мела адносін да іх хваробы,— такой раскошы Чумакоў не мог сабе дазволіціь. Ён умеў адключацца поўнасцю: што б ні здарылася з ім асабіста або з яго блізкімі, усё на нейкі час было дробяззю ў параўнанні з тым, што здарылася з людзьмі, да акіх ён ішоў, якія бачылі ў ім сваю апошнюю надзею на выратаванне. Праўда, гавораць, што чужыя слёзы ў чужыя моры цякуць, але гэтыя людзі не былі Чумакову чужымі і боль іхні не быў чужы — доўгія гады працы ў клініцы так і не выпрацавалі ў ім імунітэту да чужога болю, ён адчуваў яго як свой, уласны, і ў душы радаваўся гэтаму; гэта лішні раз пераконвала яго, што ён не памыліўся, калі апрануў белы халат урача і даў урачыстую клятву Гіпакрата служыць хвораму чалавеку. А што чужы боль так заўчасна рана прарэзаў глыбокія маршчыны на яго твары, адвучыў бестурботна смяяцца і радавацца жыццю, заўчасна састарыў,— дык ці варта было пра гэта думаць.
Больш за гадзіну ён пераходзіў з палаты ў палату, ад аднаго ложка да другога, слухаў, мацаў, распытваў, правяраў назначэнні і рабіў новыя — працаваў. Але на гэты раз з галавы не ішоў тэлефонны званок: каму і навошта спатрэбілася ўсё гэта яму расказаць? Каму і навошта?
Калі ён вярнуўся ў ардынатарскую, знясілены, ледзь цягнучы ногі, там, акрамя Жэні Тарасава, ужо нікога не было.
2
Трэба было б схадзіць у буфет, пакуль не зачынілі, купіць на вечар бутэрбродаў, але есці не хацелася. Ды і наўрад ці захочацца, падумаў Чумакоў, лёг на вузкую канапу, засланую белай прасціной, закінуў за галаву рукі, заплюшчыў вочы. Канапа была цвёрдая, мулкая, але ён не заўважаў гэтага. Аднекуль выплыла чародка неонавых рыбак. Яны зіхацелі, пераліваліся ў празрыстай жаўтаватай вадзе, як россып каштоўных каменьчыкаў на вітрыне ювелірнага магазіна; Чумакоў усё хацеў пералічыць іх і збіваўся, а потым рыбкі зніклі, і ён убачыў Ірыну. Ледзь прыкметна раскосыя, блізка пасаджаныя вочы яе глядзеді на яго з ціхай тугой, і Чумакоў адчуў, што ў яго зашчымела ў горле. Вось і ўсё, падумаў ён, вось і ўсё… Да сённяшняга званка яшчэ можна было неяк гнаць ад сябе сумненні, прыкідвацца сляпым дурнем, яшчэ можна было гуляць у брыдкую гульню, ад якой часам рабілася так моташна на душы, што не хацелася жыць, хоць і не асмельваўся сам сабе прызнацца. Але цяпер ты пазбаўлены і гэтага. Далей так працягвацца не можа. Ты дужа доўга, амаль цэлы год, жыў падабенствам жыцця, і яно адпомсціла табе: жыццё не церпіць падабенстваў.
Пазванілі па службовым тэлефоне. Жэня Тарасаў зняў трубку.
— Аляксей Пятровіч, каля прыёмнага пакоя вас чакае нейкая жанчына. Жураўская, Валянціна Іванаўна.
«Ужо прыехала,— паныла падумаў ён.— Пэўна, на таксі». I папрасіў:
— Вазьмі ёй у гардэробе халат і правядзі, калі ласка, сюды.
— Будзе зроблена,— весела ўсміхнуўся Жэня: ён і сам не мог зразумець, адкуль у яго такі гуллівы настрой.— Сёння вам шанцуе на жанчын.
— Ах, які ты разумнік! — жорстка сказаў Чумакоў.— Ці не таму ты ніяк не можаш дабіць сваю няшчасную дысертацыю?
Жэня сумеўся і моўчкі знік за дзвярыма: калі ўжо шэф біў, дык наводмаш.
Чумакоў адхінуў штору і паглядзеў у акно. Жураўская сядзела на лаўцы зусім недалёка, але густы куст бэзу прыкрываў акно ардынатарскай, і Аляксей Пятровіч мог назіраць за ёю, не баючыся, што яна заўважыць яго.
Валянціна Іванаўна адкінулася на спінку лаўкі, падставіўшы сонцу прыгожы хударлявы твар, яшчэ амаль некрануты загарам, і выцягнуўшы доўгія стройныя ногі. Вочы заплюшчаны, ад густых веек пад імі ляжалі чорныя паўкружжы, густыя каштанавыя валасы, акуратна прычасаныя, адкрывалі высокі лоб. Апранута яна была па-настаўніцку строга: у шэры касцюм і белую кофтачку, на нагах панчохі і лакіраваныя туфлі на нізенькіх абцасах, у руках чорная лакіраваная сумачка. Чумакоў падумаў, што яна, відаць, гадоў на шэсць старэйшая за Ірыну, што ёй недзе сорак два — сорак тры, і для свайго ўзросту яна добра захавалася: зграбная, спартыўная, маладжавая жанчына; вось толькі твар надта стомлены, шэры і шэрыя вусны… можа, ад хвалявання? А Ірына ў апошнія гады пачала неяк ужо надта хутка паўнець — пэўна, даюць сябе знаць сядзячая работа і любоў да заварных пірожных. Прыгожая жанчына, што ж яшчэ трэба гэтаму сукіну сыну, яе мужу? Каб была якая старая качарэжка, а то ж… Ідзі зразумей, што шукае ў жанчыне чалавек, якому таксама добра за сорак, чым прывабіла яго менавіта Ірына і чым ён прывабіў яе… Нешта ж яны знайшлі адно ў адным, што не здолелі знайсці ў нас: той — у Валянціне Іванаўне, Ірына — ува мне.