— Якія вы харошыя людзі, тата і мама! — пасля некаторай паўзы мякка і сардэчна сказала яна.— Як я вас люблю — вы, пэўна, і самі не здагадваецеся. Ад шчырай душы вы прыехалі, ведаю, і ніколі нікому не далі б мяне ў крыўду, каб наехала да вас. Але я не магу паехаць. Зразумейце мяне — не магу.
— Як гэта не магу? — насцярожыўся стары.
— Не магу, тата...— аб сваім нечым думаючы, сказала Іра.— Калі хочаце ведаць праўду, то не Міхась мяне пакіпуў, а я сама яго адпусціла... прагнала, калі хочаце... Не здзіўляйцеся — прагнала.
— Ну-у, ты, вядома, гэта... не заступайся, на сябе не каці бочкі,— пачаў нервавацца стары.— Я, ведаеш, не люблю гэтага.
— Я не заступаюся, тата, але гэта праўда, што не Міхась, а я дамаглася разводу.
— Чаго ж гэта ты? — недаверліва глянуў той.— Ты кінь мне байкі баяць!
— Вам хочацца ведаць чаму? — задумалася Іра.— Па праўдзе кажучы, не хацела жаласлівасці. Жаласлівасць абражае.
— Ну-у, ты гэта ўжо і скажаш! — не здаваўся стары.— Чаго ў тым благога, калі паўшчуваюць? За што ж крыўдзіцца? Га?
— Добрыя людзі заўжды паўшчуваюць,— падтрымала яго Вольга Аляксандраўна.— Гэта толькі ліхадзей ці зайздроснік будзе радавацца чужой бядзе.
— Ушчуванне і жаласлівасць не адно і тое, мама,— самотна ўздыхнула Іра і яшчэ больш засмуцілася.— I горш за ўсё: дзе мяжа паміж спачуваннем і жаласлівасцю, не ведаюць людзі. — Задумалася і больш для самой сябе, чым для іх, начала расказваць: — Пазаўчора хацела на суботнік выйсці разам з усімі, а наш галоўны: заставайся дома — табе не ўправіцца нараўне...
— Ну, і што тут такога? — не даў дагаварыць ёй Мікалай Міхайлавіч.— Няўжо хацела, каб цябе яшчэ гойсаць па стадыёне прымушалі, ці што?
— Ды сціхні ты, дай чалавеку дагаварыць! — незласліва сыкнула на яго Вольга Аляксандраўна.
— Вы вечна гэта, бабскае племя, вам падай далікатнасці! — разышоўся стары.
— Ды не ў тым справа, тата...— прыцішана сказала Іра, і Мікалай Міхайлавіч аціх, хоць, адчувалася, маўчаць яму не так проста.— Не калецтва само па сабе страшна, а страшна, што табе ўвесь час напамінаюць пра яго. Змірыцца са сваей непаўнацэннасцю страшна... I разумееш, што людзі табе ад шчырай душы спачуваюць, а зрабіць з сабою нічога не можаш — крычаць, выць воукам хочацца. Няўцям людзям, што, спачуваючы, яны прычыняюць боль, нагадваюць тое, пра што сама хочаш забыць...
***
Ступакевічыха, занятая сваімі думкамі, не заўважыла, як на кухні з’явілася Люба.
— Цёця Оля, дзе тут мае боцікі і паліто? — нецярпліва запыталася яна.
Старую непрыемна кальнула гэтае «цёця», але падумала: ат, знайшла да чаго чапляцца, быдта ў самой некалі язык паварочваўся адразу клікаць свякруху мамай! Прывыкне...
— У шафе. Зараз падам,— устала з зэдліка.— А мо ў валёнкі ўступіся, накінь кажух на плечы — ён новы, чысты.
— Ды не, цёця Оля...
— Ну, як сабе хочаш...— трохі пакрыўджана сказала Вольга Аляксандраўна і пайшла шукаць Любіну адзежу, боцікі.
***
Любы доўга не было з вуліцы, і ў душы Вольгі Аляксандраўны неўзабаве стала варушыцца нейкая цьмяная трывога.
А ў святліцы п’яна басіў сват:
— Вальц для маладых! А дзе ж маладая? Малады, дзе маладая?! Дзе маладая, пытаюся?!
Вольга Аляксандраўна выйшла з кухні і незадаволена буркнула на вуха свату:
— Ды не гарлапань ты — зараз прыйдзе.
Усё-ўсё, цётка, зразумеў...— падміргнуў ёй сват і закрычаў: — Увага! Увага! Зараз прыйдзе маладая! Hiхто не танцуе, пакуль не прыйдзе маладая! Чакаем маладую! — I праз хвіліны дзве пагразіў пальцам Міхасю: — Ты глядзі ў мяне! Чаго добрага ўкрадуць маладую...
На душы ў Ступакевічыхі было неспакойна, не ўтрывала — нацягнула на ногі валёнкі, накінула на плечы кажух, выйшла на панадворак, думаючы: куды ж яна падзелася, даўно пара вярнуцца. Пратупала да хлява, нягучна паклікала:
— Люба! Люба!
Люба не адгукалася.
Вольга Аляксандраўна заглянула за хлеў, у сад — Любы нідзе не было. Куды ж яна падзелася? Як скрозь зямлю правалілася.
— Люба! Люба! Дзе ты? — гучней паклікала яна, пастаяла, прыслухалася — у адказ была глухая цішыня.— Хм, чорт ведае што...— неўразуменна паціснула плячыма і падумала: трэ сказаць Міхасю — мо яму адклікнецца.
А ў хаце бушаваў п’яны сват: «Куды падзелі маладую?! Падаць сюды маладую!» Голас яго быў чуваць нават тут, на вуліцы.
Вольга Аляксандраўна зайшла ў сенцы, потым — на кухню, павесіла на вешалку кажух, хацела пераабуцца, але перадумала, заглянула ў святліцу, паманіла пальцам Міхася, устрывожана сказала:
— Люба прапала, мо схадзі сам пакліч. 3 паўгадзіны, як пайшла, даўно пара вярнуцца... Такая халадэча на дварэ...