Вясна ўвосень
Рыгор Крушына
ВЯСНА ЎВОСЕНЬ
Села павуціньне на кусты,
Падаюць пажоўклыя лісты.
Туляцца апенькі каля пня —
Дэлегаты восеньскага дня.
Хоць са мной сьсівелая пара,
А вясна сьпявае з-пад пяра,
Я пішу ў запальным пачуцьці,
Каб любоў нязгасную знайсьці,
Каб яе знайсьці сярод людзей,
Каб нянавісьць гойсала радзей.
Мне вясна i ўвосень хай цьвіце,
I пяе ў шырокай дабраце.
У мяне наструнены настрой
I няма бурклівасьці старой.
Заглядаю ў хвойнік малады,
Там вясны зялёныя сьляды.
* * *
Мне думка мая дагаджае.
Я ведаю, у неспакоі
I камень іскру нараджае,
Ды тое цяпло няжывое.
I дрэва, і кветка, і траўка
Ня маюць пачуцьцяў і нэрваў.
А я, хоць і горка і даўка, —
Свой шлях ціхай песьняй адмерваў.
I мне не замкнуцца карою.
Хай бура шуміць, навальніца, —
Я чую, я мысьлю і мрою,
Я ў слове магу праясьніцца.
* * *
Песьня — натхненьня вынік, соль у салонцы.
Гэта пробліскі дня, думак джаз.
Можна спыніць гадзіньнік, але ня сонца.
Можна спыніць каня, а ня час.
Час той бяжыць няспынна. Сонца на старце.
Сёньня яно ўзыйшло і зайшло.
Вечная дзён машына. Кожнаму карціць
Лёгка ісьці ў сьвятло і цяпло.
Можна забрацца на месяц, Марс і Вэнэру.
Атам разьбіць, паліць, разбураць.
Можна жыцьцё перакрэсьліць, зьмяць як паперу...
Слова ў сусьвет грыміць:
Жыць!
Ствараць!
ЛІСТ З КАНАДЫ
Атрымаў я ліст з Канады.
Счараваная чужым,
Выхваляеш ты прынады,
Тое ўсё, чым даражым.
I багацьце, і свабода,
I прыемныя сябры.
I, як кажуць, мір і згода,
Зарабі — і ўсё бяры.
Што-ж! На гэты ліст адразу
Адказаць табе ня мог.
Колькі шумнага экстазу
Чую я ў тваіх радкох.
Ніягарскім вадаспадам
Ня шумі ў сваім лісьце!
Беларусь вішнёвым садам
У грудзёх маіх цьвіце.
Я таксама на чужыне
I таксама сьвет пазнаў.
А пачуцьці, ты скажы мне,
Ці ня дзеліць баразна?
ЗАЛАТАЯ РЫБКА
Пясьняр каханьня
старасьці ня бачыць.
Ён маладой душой нядужасьць перамог.
У снох ля мора сіняга рыбачыць,
I залатая рыбка моліцца ля ног:
— Ах, адпусьці мяне назад у мора,
За гэта я табе вялікі выкуп дам.
Хай адыйдуць няшчасьце, крыўда, змора,
Хай расчыняецца твой песенны Сэзам.
Багацьце слоў і вобразаў яскравых
Каштоўным скарбам хай ляжыць перад табой.
За згоду ў сьвеце, зладжанасьць у справах
Шампанскім шумна б'ецца ўсьпенены прыбой...
Той, хто ў пачуцьцях застаецца чыстым,
Ад добрых слоў і мрой расчуліцца гатоў.
Як на вясельлі сьветлым, урачыстым
Пяе спагадліва лагодная любоў.
Пясьняр каханьня
старасьці ня бачыць,
Да ўсіх нядужасьцяў ён мае супраціў.
У снох ля мора сіняга рыбачыць...
А залатую рыбку ў мора адпусьціў.
ПРАЗРЫСТЫЯ КОНІ
Празрыстыя коні — вятры,
Ўздымаючы пыл на дарозе,
Імчацца ў пустыя двары,
Дзе ў белых рэйтузах бярозы
Жакеямі выйшлі на старт
Каля зруйнаваных палацаў.
Здаецца, яны не на жарт
Гатовы з карэньнем сарвацца,
I ў сёдлах нябачных шумець,
Ляцець у нязнанасьць — у мрою...
Хмурынкі, як чорная сець,
Згрувашчана ўсталі гарою.
Празрыстыя коні ў кар'ер.
I пыл туманом на дарозе.
Дажджы наўздагон. I цяпер
Там сьлёзы на кожнай бярозе.
МАСТАК
Лёс няветлы, з усьмешкаю хітраю,
Ён нясе і пагрозы, і ўшчункі.
У руках маіх пэндзаль з палітраю.
Не пакіну старыя пакункі!
Не пакiну, хай круціць мяцеліца!
Сані ўгору ўзьлятаюць з размаху.
Так мастак на пачуццях асьмеліцца
Узьнімацца высока, бяз страху.
I дарэмна той лёс агрызаецца:
Мастаку ці патрэбныя сані,
Ці патрэбныя пэндзаль мазаіцы
I паэзія ў чыстапісаньні?
Лёс трывожыць усьмешкаю хітраю,
Разам з тым і пагрозы і ўшчункі.
А я ў працы нястомны, з палітраю.
Я ствараю жывыя малюнкі.
СЛАНЕЧНІК
Дзіцячае сонца стаіць на бальконе, —
Любоўна сьпявае маё захапленьне.
Красуня ў пялёсткавай жоўтай кароне!
Так дзеці малыя малююць праменьне.
Сланечнік падобны да сонца дзіцяці,
Нагадвае ціха забытыя сёлы.
I я, нібы госьць на ўрачыстым прыняцьці,
Самоту хаваючы, — ветлы, вясёлы.
Мяне на балькон запрашаюць ласкава.
Там стол паміж кветак у сьвежым азоне.
Адтуль павявае пахучая кава,
А збоку — сланечнік славуты ў вазоне.
Стаіць на бальконе дзіцячае сонца,
Дзіцячая радасьць і згадка дарослым:
Сланечнік цьвіце ў нашай роднай старонцы
Жывым, прамяністым, штогод уваскрослым.
УРАНЬНІ
Праменьнем ясным раньня
Старое гора спляж.
Ручнік для абціраньня
Бяры з сабой на пляж.
Ты акуніся ў моры,
I акунём плыві,
Пачуеш сьмех прасторы
I ў целе сьмех крыві.
I выйдзеш ты на бераг,
А хвалі — белы ўздых,
Як быццам гэта шэраг
Русалак маладых.
Усё тут засьмяецца,
На радасьць навядзе:
Пясок, і рыба ў сетцы,
I пена на вадзе.
ЯШЧАРКІ
Пад старасьць я бачу ў паўдзённай старонцы
Цікавы, нязнаны, любоўны кур'ёз:
Дзьве яшчаркі лашчацца нашча на сонцы...
Расчуліўся гэтым я моцна, да сьлёз.
Малыя істоты, а колькі пяшчоты!
Такое хіба між людзей не знайсьці.
У яшчарак — моц! Перад імі нішто ты,
Калі без пачуцьцяў, халодны ў жыцьці
Дзьве яшчаркі лашчацца. Шчасьце якое!..
Вось муха наводдаль, і тонка гудзе.
Яны азірнуліся, і ў неспакоі.
Украдкам адна з іх наперад ідзе.
Даўжэзная жэрдка. Пад ёю — прадоньне.
О, як небясьпечна прайсьці гэты мост!
Ды яшчарка страх забівае ў разгоне,
Адно сьлізгануў матузком ейны хвост...
Ніколі ня бачыў я гэткага руху.
Жыцьцё пазнаецца праз дробязі ўсе.
...I яшчарка ў пашчы няшчасную муху
Сяброўцы сваёй на сьняданьне нясе.
I сэрцам міжволі я чую пытаньне:
— Ці з любай ты гэтак у згодзе пражыў,
Ці ёй клапатліва прыносіў сьняданьне,
Ці песьціў яе, даглядаў, даражыў?