А во — адымалі бязлітасна ў яго і гэта.
Няўмольны лёс ударыў пад дых другі раз.
2
У нядзелю зноў стыла празрыстая цішыня, і дзень гэтаксама пачынаўся з вялікай ахвотай. Ціхай радасцю на траве іскрылі мільярды расінак. Чырлікалі ва-ўсю бадзёрыя жаўрукі. Пышна квітнелі купчастыя ліпы, бзынчалі ды цягуча гулі пчолы. П'яніў перастаялы язмін, а за хутарам раскошна буялі, аж захлыналіся сваімі сокамі буракі. Але ў Лаўрэна штыкеціны, якія ён узяўся прыбіваць, валіліся з рук, пальцы не хацелі трымаць малатка і цвікоў. Патрэбна была толькі зачэпка, каб занятак кінуў.
Зачэпка неўзабаве знайшлася.
Каля плота стаяла доўгая лава са шрамамі старых парэзаў. Лаўрэн выпадкова зыркнуў на яе і ўбачыў пакінутыя ўнучкай гліняныя чаропкі з пяском, вянок з валошак ды ліст лопуху. Паклаўшы на слуп малаток і цвікі, ён апусціўся на лаву і са скупой расчуленасцю дакрануўся да Святланчыных цацак.
Да падвялага ўжо лопуху чорнай ніткай былі прышытыя адмысловым узорам жоўценькія пялёсткі курынай слепаты. Лаўрэн з умільнай цікавасцю прыгледзеўся да «вышывання» і толькі цяпер успомніў, як Святланка яму снілася сёння. Успомніў выразна, бытта ўсё адбывалася наяве.
Снілася яму, што ўнучцы яшчэ два з паловай годзікі і яна прыстала да Нінкі: «Баба-а, ляцець хацу!»
«Ляце-ець?!»
«Ага!»
«Што ты, малое, выдумало, ах бо-ожа! I як жа ты ляцець думаеш, скажы мне?»
«А во!» — замахала ручкамі.
«Для гэтага ж, унучанька, крыллі патрэбны — птушкі імі толькі робяць так — фыр! фыр! фыр! А ў нас з табой крылляў — няма!»
«А-ай, хацу-у!»
«Ну, і куды ж ты паляцела б?»
«На лямпу!»
«Да му-ухаў сядзеш?»
«Да му-ухаў!»
«...?!.»
«I баба сядзе на лямпу, і Света, і дзе-ед!..»
З любоўю і гонарам, выпрамляючы лопух, Лаўрэн сам да сябе праказаў услых:
Такой дурненькай была ашчэ ж зусім нядаўно, і — ты глядзі, прыроду ўжэ падпраўляе!..
Але зараду хапіла ненадоўга.
Ён абыякава пакарміў курэй ды парсюка. Пакаштаваўшы без ніякай ахвоты сам нейкай калбытухі, палазіўшы да нудоты па садку, Лаўрэн у гародчыку абцёр аб траву ступакі, абмытыя халоднай расой, усунуў іх у кірзавыя боты і, не разумеючы яшчэ нават, куды ды чаго нясуць яго ногі, патупаў па дарожцы.
Непрыкметна для сябе хутка апынуўся каля ладнага будыначка, дзе на першым паверсе памяшчаўся сельсавет, а на другім — праўленне калгаса.
3
Ля сельсавецкага плота тырчала грузавічка з засохлай граззю на бартах, але яе кабіна была ўся заклееная прыгожанькімі артыстачкамі. Ля сваёй машыны стаяў Франак ды хваліўся барадатаму і худому дзецюку новай куртачкай:
Праўда, Юрка, люксовая?
У-ух, фірма!
I ты маеш хэнць на такую?
О-о, шчэ пыта-аеш!
Дудкі! Хадзі сабе, як дрыцкін, у сваіх лахманах, а я цяпер у такой ведаеш што вытвараць буду?
Франак малайцавата закружыўся ў танцы, заспяваў:
Не бэндэн сень жэ-эніл,
Не бэндэн сень спе-ешыл,
Бэндэн сень умі-ізгал,
I дзевчэнта це-шы-ыл!
Барада ў высокага хлапца расла аж з шыі. Была яна густая і ўраджайная, з рыжых валасінак, а твар — у рабацінні.
Вочы ў худога адразу загарэліся.
Прадай, Шмігельскі!
Табе?
Прадай!
А фі-фі не хо-хо?
Слу-ухай, будзь чалавекам, Фра-анак! Хоць лішняя капейка кішэню не муляе, але адразу кладу сотню!
Зубасты рот Франака бліснуў на сонцы белізной:
Пацалуй мяне дзісь, а я цябе — заўтра, добро?
Файныя грошы кладу, падумай!
Ні за якія капіталы!
Шчэ чырвонец набаўлю! Сто дзесяць рублёў будзе — як лёду!
Не старайса!
Падажджы, падажджы, прыйдзе коза да воза!..
— Скажы хоць, дзе дастаў?
Франак хітравата міргнуў:
А-а, зраўнацца хочаш? Толькі на могілках усе роўныя!
Прызнавайса, Шмігельскі!
Учора браты з Гродна прывязлі!
Бачу — нетутэйшая!
I сын пана Вішпінга такой не насіў, праўда?
Люкс! Бо — імпарт!
Ага, фінская, думаеш? Зірні на штамп: «Мадэ ін Бераставіца». О'кэй? Ха-ха-ха-ха!
Фасоніста пахаджваючы перад раздражнёным напарнікам, праспяваў зноў:
Сікора сень озребіла —
За мястэм на хвасце!
Породзіла тшыста дзядув
I баб едэ-эна-асце-е!..
Пляменнік толькі цяпер убачыў сваяка.
А вы куды паўзеце?
Лаўрэн сябе адчуў вельмі вінавата — бытта сцапалі яго на злачынстве.
На выган мне, Франак...
Хлапец з недаўменнем хвіліну на яго талопіўся.
— Цяпе-ер на вы-ыган?
Да Нёмана...
Успомніўшы пра намаганні старшыні — абсталяваць на дзядзька-вым хутары каранцін для раёна,— Франак вельмі перапалохаўся: