Лаўрэн пацвердзіў.
Тут і нагнала іх абвешаная пакункамі ды пакуначкамі, як навагодняя ёлка цацкамі, суседка.
Як бачыце — паспела сама! — перахапіла малога.— Бо хоць драпежніка раніцой, кажуць, усё ж такі злавілі і ў заапарк вярнулі, але мне чамусьці за малога ўсё роўна страшна — з ім справіцца не так проста! Вялікае вам дзякуй, суседзе, за клопат!
— Не было ніякаго клопату. От, усё адно ішоў сюды па свайго галэпуса.
Але маці пра яго ўжо забылася. Малы прыстаў да яе з навіной:
— Мама, а Коля Крэнь — фігу выхавацельніцы паказаў!
Маладзіца — бытта і не чула.
Ты, сынок, усё ў абед з'еў?
Мамка-а, а бессаромны Коля Крэнь фігу Ніне Уладзіміраўне настаўляў!
— Ты, Вадзічак, скажы мне, ці ўсё...
— Ма-амка, ма-ам! А Коля Крэнь з нашай групы, калі мы зайшлі ў парк да фантана і пачалі караблікі пускаць...
Не дуры мне галавы са сваім Крэнем! Пляваць я на яго хацела! Што ў цябе каторы раз пытаюся, аглух? Чаму такі неслух?! Якая дысцыпліна ў цябе? Чаго вас вучаць у тым садзіку? За што дыпломы выхавацелькам вашым выдалі? Чаму не падпарадкоўваешся мне? Чаму? Будзеш слухацца?
Бу-уду.
Ну?
Ма-амка, а Коля Крэнь, калі мы зайшлі, то ён...
А-а, ты зноў за тое самае?! Мае словы табе — на вецер? Што мама скажа, ты не слухаеш? Ты, хуліган, гэтак сваю маці паважаеш? На табе за такія паводзіны, на, на, на, атрымлівай! Шчэ і бацьку скажу, дабавіць!
Ад крыўды Вадзік зароў на ўсю вуліцу.
А цяпер скажы — у абед усё з'еў, што далі?
Ы-ы-ы-ы-ы!..
Гавары! З'еў ці зноў ім пакінуў, каб выхавацелькі за твае харчы сабе дачы будавалі і на курорты ездзілі? Кажы мне зараз жа, бо атрымаеш шчэ і не так!
Суседка павяла малога дамоў, пакінуўшы дзеда з унукам адных.
«Цэлы дзень малое трымало ў памяці і нясло табе гэтую самую Крэневу фігу, каб ты, родная маці, пацвердзіла, што рабіць так нельга! Тваё слова было б тут — бы тая пячатка на іншым дакуменце. А што зрабіла ты? Муштруеш малога, як у польскім войску капрал салдата: «Стой! Ідзі! Гавары! Маўчы!» Э-эх, сапсавала малому ўсю песню! Шчэ, пэўне, й вучаная!» — падумаў Лаўрэн са шкадаваннем, ківаючы галавой.
Забіраючы ўнука з дзіцячага садзіка, ён цяпер меў з-за чаго ківаць галавой не адзін раз. Асабліва калі малых вялі дамоў маладыя бацькі. Іншае дзіця і пра тое, і пра гэта пыталася, а бацька тупаў, як балван, і з выразам панурай абыякавасці на твары маўчаў, бы закляты. I не заедзеш такому ў вуха, не звернеш увагу: «Прыслухайса, дурню, да сваго наследніка, яму ж на чалавека вырасці трэ!»
Затое, калі такому гіцлю трапіць сябар, бацьку ўжэ бытта падмянілі. Забывае адразу пра дзіця. Пачынае выхваляцца на ўсю вуліцу — дзе колькі ўчора выпіў, каму што сказаў, калі вярнуўся дамоў, як не спадабалася жонцы, як баба яго «пілавала», як «уламваў» яе, расол потым жлукціў, як пахмяляўся раніцой...
Вадзікава маці — проста заслепленая самка. Зрэшты, ці толькі яна?
Лаўрэн нагадаў, як некалі прыязджалі на канікулы сыны з ГПТУ ды адразу пачыналіся нелады і ў яго.
Ён, напрыклад, пытаўся:
«Ну, хлопцы, як вучоба ідзе?»
Ніна ўжо на яго кідалася, як той ястраб ка курыцу: «Не перашкаджай, хай пад'ядуць!»
Ён і адступаў — пад'есці, вядома, хлопцам трэба перш за ўсё, бо па сабе ведаў — покуль не насыцішся, нічога і ў галаву не лезе.
Але, выбраўшы момант, калі яны мыліся ды мянялі бялізну, зноў вярнуўся да свайго:
«Сыны, як там у вас заняткі праходзяць? Чаму паспелі навучыцца за гэты час? Што новаго ў горадзе? Мост за Каложай пачалі ўжэ будаваць?»
Кабета хоць і засцілала хлопцам ложак у бакоўцы ды ўзбівала падушкі, але была напагатове:
«Няўжэ ў цябе сумлення ані крыху няма? Чаго прыстаеш, як смала? Адыдзі са сваімі мастамі? Думаеш, ім цікаво пра твае масты? З'егдзі ды сам паўзірайса, ці будуюць! От, знайшоў з-за чаго прыставаць да іх!»
У наступны дзень Лаўрэн сыноў будзіў:
«Хлопцы, хопіць вылежувацца, як пан Вішпінг! Паднімайцеса! Паснедаем, пагаворым ды — на работу!»
«Не слухайце яго, дзеткі, не слухайце! Спіце, спіце сабе, калі паспаць можно,— набірайцеса сілы, бо за жызню сваю шчэ наробіцеса! — выскоквала абураная жонка з кухні ды венікам перла мужыка з бакоўкі на двор.— Што з цябе за бацько, родным дзецям не спрыяеш! Пацешыцца сваёй хатай нават ім не дасі!»
Затое яна дазваляла цешыцца, і — во...
«Ну, Ніна — вясковая цёмная баба. Але ж Вадзікава маці, напэўно, магла б і разумнейшай быць!»
— Дзе-еду, маро-озанага хацу!
«Няўжэ — усе жанчыны аднолькавыя? А што думаеш, мабыць, адна на адку нечым падобныя. Нядарам людзі ж і гаворку склалі: баба — е баба, нічого з ёй не папішаш. На вёсцы іхнюю бязглуздую ўпартасць і засляпленне дзецьмі ўраўнаважваюць, вядомо, мужыкі, а ў гарадах? Тут розныя школы прыдумалі, дзе і павінны такому вучыць перш за ўсё. Нашто ж яны інстытуты свае потым канчаюць? «...Каб выхавацелькі дачы за твае харчы будавалі!..» Такое сказаць на гэтых дзяўчатак! Яны ж так стараюццо, бедныя, за дзецьмі ўхаджуваючы! Ты сама якіясьці шахер-махеры робіш, то не звальвай на каго! Дый што ты лупцоўкай ад малога даб'ешса?!.»