«Ён даў ёй снатворнага? Ах ты, інтрыган!» — ледзь не вырвалася ў Ганны. Замест гэтага яна ўсміхнулася і спыталася:
— А дзе ж твой гаспадар займаецца чарадзействам?
— Хіба гэта так важна? — спытаўся блазан. — Гэта ўжо не важна. Ты гаворыш па-русінску. Але дзіўна. Гаворка твая чужая.
— Ты забыўся, што я выхавана ў Кракаве?
— Выхавана? Чужое слова, — сказаў блазан. — Ты вымаўляеш дзіўныя словы.
Века над люкам паднялося. Блазан жвава аглянуўся.
Хлопцава галава паказалася ў люку.
— Ты чаго, Глузд?
— Той, ліцвін, б'ецца… баюся я яго. Паглядзі, Акіплеша.
— Прырэж яго, — спакойна адказаў блазан.
— Не! — вырвалася ў Ганны. — Хіба можна? — Яна ступіла да адчыненага люка. — Як ты пасмееш?.. — Яна амаль крычала: толькі б Кін зразумеў, што яна побач.
Блазан спрытна выкруціўся і стаў паміж люкам і Ганнаю.
— Табе туды нельга, князёўна, — сказаў ён. — Не дазволена.
— Гэй! — пачуўся знізу прарэзлівы Кінаў голас. — Развяжы мяне, скамарох. Вядзі да князя. Я маю што сказаць!
— Знаёмы голас, — сказала Магда. — Хто ў цябе там?
— Не твой клопат, пані.
— Раб! — усклікнула яна. — Смерд! Як ты пасмеў пярэчыць! — Ганна не баялася сказаць якое-небудзь слова, якога яны не ведалі. Яна іншаземка і не мела іншай адукацыі, акрамя хатняй.
І ў голасе адукаванай масквічкі канца дваццатага стагоддзя раптам загучалі такія велікакняжацкія інтанацыі, што Жуль усміхнуўся…
— Прэч з дарогі! — крыкнула Ганна. — Паглядзім, што скажа баярын, калі даведаецца пра тваё свавольства. І блазан адразу знік. Нібыта яму стала ўсё роўна — убачыць Магда нявольніка ці не…
Ганна ганарліва адпіхнула хлопца і спусцілася ўніз у знаёмае ёй сутарэнне, дзе было мноства рэтортаў, гаршкоў, медных тыгляў — невядомых прадвеснікаў хімічнай навукі. Моцна пахла сернаю кіслатою. Кін назіраў, прыпёршыся да сцяны. Ганна падмігнула яму, Кін насупіўся і прамармытаў праз зубы:
— Яшчэ чаго не хапала.
— Дык вось ты дзе? — абурана сказала князёўна, гледзячы на Кіна. — Чаму звязаны? Што яны з табою зрабілі?
— Пані, — зразумеў Кін, — я дрэннага не рабіў.
Я прыйшоў да пана Рамана ад вас, але мяне ніхто не слухае.
Ганна азірнулася. Хлопец стаяў каля лесвіцы, блазан на прыступках. Абодва ўважліва слухалі.
— Do you speak English?
— А little.*
* — Вы размаўляеце па-ангельску?
— Крыху.
Ганна ўздыхнула з палёгкаю.
— Нам трэба іх пераканаць, — працягвала яна па-ангельску.
— Малайчына, — сказаў Кін. — Як скажаце, пані.
— Развяжы яго, — загадала Ганна хлопцу.
— Зараз, пані, — сказаў ён нясмела. — Але… Пан…
— Пан зробіць усё, што я захачу.
Хлопец аглянуўся на блазна. Той спусціўся ў падвал, сеў за стол.
— Рабі, — хмура сказаў ён, — пан выканае ўсё, што яна скажа.
— Дзе ваш каханы? — спытаўся Кін па-ангельску.
— Не смейцеся. Я сумленная дзяўчына. Ён з князем. Яны абмяркоўваюць пытанні абароны.
Кін падняўся, размінаючы здранцвелыя пальцы.
— Я пайшоў. Мне трэба быць з ім. А вам лепш вярнуцца.
— Не, я застануся. Раман прасіў мяне застацца. Я магу дапамагчы вам, калі вы вернецеся.
— На выпадак небяспекі вы ведаеце, што рабіць?
— Зразумела, — сказала Ганна па-расейску. — Ідзі да Рамана, беражы яго. — Яна павярнулася да хлопца. — Правядзі майго слугу да выхаду. Каб яго не трымалі стражнікі.
Хлопец зірнуў на блазна. Той кіўнуў. Хлопец пайшоў следам за Кінам. Блазан сказаў:
— Thy will releaseth him from the fetters.[1]
Ганна збянтэжылася:
— Ты разумееш гэтую мову?
— Я бываў у розных краях, князёўна, — сказаў блазан. — З маім панам. Мы, рабы, утойваем свае веды…
«Не можа быць, — падумала Ганна, — ён не мог усё зразумець. Сем жа стагоддзяў прайшло, мова так змянілася».
25
— Тут вы дабываеце золата? — спыталася Ганна. У печы зус патухла, толькі пад попелам тлелі чырвоныя вугалькі.
— Мой пан робіць гэта, каб дагадзіць богу, — сказаў блазан.
— Веру, веру, — сказала Ганна. — А ці праўда, што ён вынайшаў кнігадрукаванне?
— Не ведаю такога слова, пані, — прамовіў блазан. Ён падышоў да вуголля і выставіў свае вялікія рукі.
— Ты дапамагаеш пану?
— Калі ён дазваляе мне. А навошта табе і твайму чалавеку мой пан? — спытаўся карлік.
— Я не зразумела цябе.
— Вы размаўляеце на мове, якая падобная на мову саксаў. Твой чалавек пабег па майго пана.
— Ты баішся за яго?
— Я баюся страху майго пана. І яго кахання да цябе. Ён забываецца пра другіх. Гэта прывядзе да смерці.