Выбрать главу

Карову з падгадавалым бычком прадалі ў калгас, а на хату вартага пакуппіка не знайшлося. Не схацелі дзешавіць. Забілі вокны дошкамі, павесілі на дзверы замок, рашыўшы пачакаць ж да лепшых часоў...

На правах старэйшага першы забраў да сябе ў Казахстан бацьку Макар, які як паехаў на цаліну ў пяцьдзесят пятым, так і асеў там. Ажаніўся, пайшлі дзеці. Калі разаралі цаліну, перабраўся ў горад, дзе вазіў нейкага важнага начальніка, але неўзабаве нечым не дагадзіў — і зноў быў змушаны вяртацца на сяло. Каторы год горкая крыўда душыць Антося: як гэта, ці ж па-людску гэта, што адзіны сын-наследнік швэндаецца за светам па чужых людзях? Пісаў, прасіў-маліў: прыязджай дадому — не слухае.

Што й казаць: якая цяпер бацькава ўлада над дарослымі сынамі?!

У Макара Антосю не спадабалася. Ледзьве сышоў снег, як ён, змарнелы, схуднелы, прымчаў назад у вёску да свайго жытла. Паадбіваў дошкі з акон, з імпэтам узяўся наводзіць парадак, усім сваім выглядам падкрэсліваючы, што заявіўся сюды не часова, не ў госці.

— Што, дзядзька, з нявесткай не ўжыліся ці з сынам не паладзілі? — з усмешкай пыталіся вяскоўцы.

— Ат! — з неахвотай адказваў Антось.— Нявестка як нявестка, а сын што...

— Ну-у, не кажэ-э-э-це, дзядзька! Каб соладка было — не мчалі б назад. Ад дабра — дабра не шукаюць...

— Ды кажу ж: не-е! — рашуча пярэчыў Антось.— Не ў нявестцы, не ў сыне дзела...

— А ў чым жа тады?

Антось звычайна быў неахвочы да такіх гаворак, злаваўся, калі нехта залішне цікоўна соваўся ў яго асабістыя справы, а тут пачаў быццам апраўдвацца, быццам выпрошваць, каб яго так, як трэба, зразумелі:

— Жыць там няма як нашаму чалавеку: нідзе ні кусціка, ні дрэўца, халадэча сабачая, ніхто на-нашаму не гавора...

Яму верылі і не надта верылі, усміхаючыся, загадкава, трохі паблажліва...

За лета ў вёсцы ён ажыў, павесялеў, забыўся на ўсе свае леташнія хваробы. Але прыйшла восень з няўтульнай мокраддзю, кароткімі прыцемкаватымі днямі, доўгімі сумнымі вечарамі, золкімі начамі, і Антось пазмрачнеў, стаў адчуваць у сабе нейкую разгубленасць, нават бездапаможнасць.

— Нябось, няймецца, дзядзька Антось? У вырай пацягнула? — жартаўліва пыталіся ў яго.— То куды, да каго ў гэты раз збіраецеся?

— Не ведаю... — Няўпэўнена паціскаў плячыма Антось.— Галіна чарга. Павінны скора прыехаць...

Галя прыехала пасля Кастрычніцкіх свят — раней нешта там у яе не выходзіла.

Здавалася б, абласны цэнтр, дзе жыла Галя, і не так далёка, і гарадская кватэра з усімі выгодамі, і свае людзі кругом, аднак Антось не ўпадабаў і горад: не паспеў і снег сысці, як прымчаў назад у вёску.

Пражыў да восені, а зімаваць з’ехаў да малодшай дачкі Ганны, якая была аграномкаю недзе на Палессі.

У Ганны яму было добра, куды лепей, чым у Макара і Галі, але ўседзеў на Палессі толькі да майскіх свят.

— Ну, дзядзька!.. — усміхаліся вяскоўцы.— Відаць, вам і анёл не дагодзіць.

— Чаму не дагодзіць?..— хмурыўся Антось.

— Самі ж кажаце, што дачка ў начальніках ходзіць, хату, як пуню, мае, вам нават асобны пакой далі, у хаце — усё, апроч птушынага малака, унукі павырасталі, зяць — не мужык, а золата, а вам усё няймецца, усё не гэтак ды не так...

— Ды не, не... — паспешна, нават трохі напалохана апраўдваўся Антось.— Я ж не скарджуся, грэх было б скардзіцца, слова кепскага не скажу... У Ганны добра, чалавек яе харошы — вады ў лыжцы не замуціць, усяго, што трэба, ёсць, ніхто не папракае, як у тым горадзе: то не так, то не туды ступіў, то не па-гарадскому, культурнаму гаворыш перад гасцямі, то кватэру не на ўсе замкі зачыніў, то сядзі ціха, не замінай, не лезь са сваёй гамонкаю да Эдуарда, калі ён газету чытае... А ў Ганны — вёска. Вёска ёсць вёска. Гэта зусім не тое, што горад, каб ён згарэў...