Джэк Лондан
Выратавальная шхуна
— Але яны ня возьмуць на ўвагу ніякіх просьбаў і выбачэньняў. Вы перайшлі забароненую мяжу, і гэтага даволі. Яны вас забяруць. Вам простая дарога ў Сібір і ў саляныя капальні. Ну, а дзядзька Сэм… як ён пра гэта даведаецца? Ніводнага слаўца не даляціць да Штатаў. — «Мэры Томас», — напішуць газэты, — загінула разам з усімі пасажырамі. Мабыць, у час тайфуна[1] ў Японскім моры. Вось што скажуць газэты, ды, напэўна, і людзі. Вы трапіце ў Сібір і ў саляныя капальні. Памрыцё для ўсіх блізкіх і родных, нават, калі і пражывеце, можа, яшчэ з паўвеку.
Такое зрабіў заключэньне Джон Льюс, якога звалі «Морскім Законьнікам».
Справа была вельмі сур’ёзная. І пра гэта ведалі ўсе, што сабраліся ў кубрыку[2] «Мэры Томас». Як толькі камайда ў кубрыку пачала абмяркоўваць гэтае сур’ёзнае пытаньне, зараз-жа спусьціліся ўніз вартавыя і далучыліся да каманды. Было ціха, і з гэтай прычыны ўсе матросы маглі пакінуць работу; толькі адзін рулявы застаўся на месцы, бо ён ня меў права адыходзіцца. Нават «Буб» Руссэль, юнга[3], праціснуўся наперад, каб паслухаць, што гавораць. І гэтыя хвіліны сапраўды былі цяжкія і сур’ёзныя. Матросы нахмурыліся і апусьцілі галовы. Тры месяцы «Мэры Томас», — судно для лоўлі цюленяй, — плавала ўздоўж берагоў Японіі і на поўнач да Бярынгавага мора і лавіла цюленяй. Тут, на азіяцкім баку мора, яны вымушаны былі адмовіцца ад лоўлі, ня ісьці далей, бо там далей стаялі рускія крэйсэры, якія не дазвалялі пераходзіць забароненую мяжу, за якою цюлені маглі вольна пладзіцца.
Тыдзень таму назад судно трапіла ў густы туман. І з таго часу туман не разьвейваўся, лёгкі ветрык ледзь-ледзь калыхаў паверхню мора. Пры іншых умовах гэта ня так і кепска, — шхуны[4], што ловяць цюленяй, ніколі не сьпяшаюцца, пакуль ёсьць здабыча; але бяда ў тым, што ў гэтым месцы вялікая плынь адцягвала шхуну на поўнач. Такім чынам, «Мэры Томас» міжвольна пераступіла забароненую мяжу і заходзіла ўсё далей і далей у небясьпечныя часткі мора, дзе на варце стаяў рускі крэйсэр. Ніхто ня ведаў, як далёка яна зайшла. Праз увесь тыдзень ня відаць было ні сонца, ні зораў, і шкіпер[5] ня мог ведаць, дзе знаходзіцца судно. Кожную хвіліну іх мог захапіць рускі крэйсэр і зацягнуць усю каманду ў Сібір. Гэтая небясьпека была добра вядома паляўнічым на цюленяй — вось чаму ўсе маракі былі такімі сумнымі.
— Мае вы тарагія прыяцелі,—загаварыў адзін з рулявых, немец, — спрафа фельмі кепска. Якраз, калі мы зрапілі вялікі лоўля, прышоў бяда. Рускі забяруць нас, і нашы шкуры, і наша шхуна, і пашлюць у Сібір. Эх, спрафа фельмі кепска.
— Але, у гэтым вось уся бяда, — казаў далей «Морскі Законьнік». — Паўтары тысячы пасоленых цюленевых шкур, здабытых чэснаю працаю, — усё будзе забрана. Бывай, шчасьлівая здабыча! Другая справа, каб мы займаліся машэньніцтвам, а то-ж лоўля была законная, у дазволенай вадзе.
— Ну, а калі мы нічога кепскага не рабілі, хіба яны могуць зрабіць што-небудзь з намі? — запытаўся Буб.
— Не гадзіцца, каб хлапчук тваіх гадоў умешваўся ў гутарку старэйшых, — неспадабаў гэтага матрос — ангелец, які ляжаў на краю свайго ложку.
— Няпраўда, Джэк, — сказаў «Морскі Законьнік». — Ён мае права пытацца, бо-ж яму пагражае страта пэнсіі, як і ўсім іншым.
— І трох пэнсаў за яго ня даў-бы, — фыркнуў у адказ Джэк. Ён спадзяваўся пасьля, калі атрымае пэнсію, паехаць дадому ў Чэльсі і пабачыцца з сям’ёю. Цяпер-жа пасьля такога здарэньня ўсе пляны маглі раскідацца, бо, як відаць з усяго, можна было чакаць страты ня толькі пэнсіі, але і волі. Таму матрос Джэк і быў такі злосны.
— Адкуль яны ведаюць, што мы не машэньнікі,—сказаў «Законьнік» у адказ на пытаньне Буба. — Мы тут у забароненай вадзе. Хіба ім вядома, што папалі сюды нехаця. Справа ў тым, што мы тут і на шхуне ў нас паўтары тысячы шкур. Адкуль ім ведаць, што мы іх здабылі ў іншым месцы, а ня тут. Разумееш, Буб, усе доказы супроць нас. Каб ты злавіў у сваім садзе чалавека, у якога кішэні напакаваны яблыкамі такімі-ж, якія растуць на тваіх яблынях, дык што-б ты падумаў? Ён-бы адмаўляўся, што нічога ня мог зрабіць, — яго як-бы ветрам занесла сюды, а яблыкі зусім іншага саду, але ты што падумаеш, га?
Пасьля такога вобразнага адказу Буб як ня трэба лепш зразумеў усё і сумна матнуў галавою.
— Лепш нам памерці, чым папасьціся ў Сібір, — сказаў адзін з грабцоў.—Яны вышлюць нас на саляныя капальні і прымусяць працаваць да самай сьмерці. І сьвету белага ня ўбачыш. Я чуў пра аднаго. чалавека, які быў прыкуты ланцугамі да свайго таварыша, а таварыш памёр. І яны абодвы былі скутыя разам. А не, дык вышлюць на капальні па здабываньні жывога срэбра, а там ад сьліны памрэш. Хай мяне павесяць, а сьлініцца не хачу.