Перад самай вёскай іх дагнаў аўтобус. Шафёр прытармазіў, выглянуў з акенца і кіўнуў галавой: залазьце, пешаходы!
– Дзякуй, мы ўжо прыйшлі, – адказаў яму тата.
– Матор закапрызіў, – быццам апраўдваўся шафёр перад хлопчыкам і ягоным татам.– Давялося падлячыць яго. Цяпер спазняцца больш не будзем.
І ён націснуў на газ.
Аднак Максімка ніколькі не пашкадаваў, што ён пешшу прыйшоў сёння ў госці да бабулі з дзядулем. Якая, аказваецца, цікавая гэтая дарога!
ДЗЯДУЛЕЎ АКВАРЫУМ
На зімовыя канікулы Уладзік прыехаў у вёску. Тут жывуць яго дзядуля Якаў і бабуля Пелагея. Старыя пацікавілся ў малога, што новага ў горадзе, як там яго мама і тата, а тады дзядуля адразу ж прапанаваў унуку:
– Калі ёсць жаданне, то пайшлі са мной…
– А куды? – зацікавіўся хлопчык.
– На рэчку. На нашу Гутлянку. Пакажу табе нешта такое, чаго ты ніколі, ведаю, раней не бачыў. Дык што, збіраешся? – дзядуля яшчэ больш заінтрыгаваў унука.
– Я хутка! – і Уладзік пачаў збірацца.
–Пачакай толькі мяне на двары: я нешта вазьму ў кладоўцы… – дзядуля загадкава паглядзеў на ўнука і выйшаў.
Рэчка недалёка ад хаты, і неўзабаве яны, стары і малы, крочылі ўжо па лёдзе, якім была скута Гутлянка. Лёд быў надзіва чысты і празрысты, таму хлопчык адразу ўбачыў пад ім шмат рыбак. І зусім маленькіх, і крышачку большых.
– Дзядуля, глядзі, акварыум пад лёдам! – гукнуў Уладзік і працёр рукавічкай лёд, каб яшчэ лепш можна было дзівіцца на рыбак.
Дзядуля хехекнуў ў вусы:
–А ты правільна заўважыў, унук: акварыум. Так, так: і сапраўды, гэта жывы акварум пад лёдам. А ці ведаеш ты, якія рыбкі ў ім жывуць?
Хлопчык паціснуў плячыма: пытанне спярша для яго падалося надта складаным, аднак потым ён, калі больш уважліва прыгледзеўся да рыбак, змог пазнаць там плотачак і акунькоў…
Дзядуля падказаў унуку:
– А яшчэ ў гэтым незвычайным экварыуме ёсць – прыгледзься толькі! – маленькія карпы, ратаны, яршы, налімы… А вунь, вунь, і язь прыплыў…
– Вось дык здорава! – не мог нарадавацца хлопчык. – Я ўсім сваім сябрам раскажу, якіх прыгожых рыбак бачыў пад лёдам.
– Расскажы, раскажы, – пахваліў дзядуля. – Толькі ж твой расказ будзе няпоўным без адной важнай акалічнасці… – хітра паглядзеў на малога стары. – Што за акалічнасць такая, пытаеш? Скажу, скажу… – Дзядуля дастаў з кішэні торбачку, паважыў яе на далоні, а тады працягнуў унуку: – Трымай, Уладзя. А я тым часам палонку зраблю ў лёдзе. За ноч яна земерзла.
– А для чаго, дзядуля, палонку? – спытаў хлопчык, але ж адразу і сам здагадаўся – для чаго.
– Зараз, зараз убачыш, – дзядуля дзёўб ломікам, які прынёс таксама з сабой, лёд, і неўзабаве вада хлынула на паверхню, растварылася ў ледзяной кашы. Калі дзядуля пачаў рабіць палонку, рыбкі шмыгнулі ў розныя бакі: ён, вядома ж, напалохаў іх. Уладзіку нават стала крыху крыўдна ад гэтага, таму што быў акварыум – і раптам не стала яго. Шкада. Суцешыў зноў жа дзядуля:
– Рыбкі вернуцца, ты за гэта не хавалюйся, унук. Зараз мы насыпем ім зярнятак і хлебных крошак, і тады пабачыш, адкуль яны толькі возьмуцца. Паколькі корм у цябе, то ты першы і кармі рыбак. Сып, сып зярняткі ў палонку. Ды смялей, смялей. Рыбкі табе толькі дзякуй скажуць.
Уладзік так і зрабіў. Зярняткі адразу ж пайшлі на дно, і каля іх неўзабаве з’явіліся першыя рыбкі. А потым падплылі яшчэ, яшчэ… Пабачылі б, як яны шчыравалі!
Дзядуля моўкі прыклаў палец да вуснаў і паглядзеў на ўнука – даў яму знак, каб адышоў крыху падалей ад акварыума. У рыбак абед, і ім нельга перашкаджаць сілкавацца.
– Дзядуля, мы і заўтра будзем рыбак карміць? – нецярпелася ведаць Уладзіку.
– Канешне, будзем, – паабяцаў той. – Ну, а калі паедзеш ты ў горад, таксама не бядуй: я буду падтрымліваць жыццё ў гэтым акварыуме. За сябе і за цябе. Даю слова.
Калі вярталіся з рэчкі, шчаслівы Уладзік уяўляў, як раскажа ён сваім гарадскім сябрам пра зімовы акварыум. І абавязкова – пра свайго добрага дзядулю, які дапамог яму ўбачыць гэты цуд.
ЁЛКА
Міша любіць падарожнічаць. Яго тата працуе шафёрам і, бывае, бярэ хлопчыка з сабой. А калі яны вяртаюцца з чарговага рэйса, мама абавязкова пытае:
— Ну, як з’ездзілі, мае любыя? Што бачылі?
У апошні раз тата неяк таямніча ўсміхнуўся і паказаў на сына:
— А вось няхай Міша распавядзе. У яго памяць лепшая. Ды і больш чаго прыкмеціў, што наўкола робіцца. Мне ж на дарогу трэба было пільна глядзець, а не галавой па баках круціць.
Міша прыплюснуў адно вока, зморшчыўся, а потым глыбока ўздыхнуў, нібы набраў паболей паветра ў лёгкія: