Тым часам сам прэзідэнт працягваў штурмаваць «Фразеалогію». Цяпер, калі гэтак удала вырашылася справа з перакладчыкам, гэты раздзел моўнае навукі зусім не здаваўся яму такім цяжкім, як напачатку. Асабліва прыйшоўся даспадобы прэзідэнту раздзел пра крылатыя выразы ды выслоўі. Дык вось што мела на ўвазе разумніца жонка, калі раіла яму гэтую чытанку. Вось дзе, аказваецца, чэрпаюць яго замежныя калегі ўсе тыя айчынныя ды лацінскія афарызмы, якімі так шчодра і нязмушана сыплюць падчас спічаў. Нарыхтаваў сабе загадзя ў ноўтбук які тузін адных ды другіх – вось табе і грунт для надання выступу адметнага нацыянальнага ці, наадварот (тут ужо з увагі на сітуацыю), глабальнага, агульначалавечага, так бы мовіць, каларыту. Што да лацінізмаў, то іх, напэўна, дасць рады памагчы адолець новы перакладчык.
— Вы добра ведаеце латынь, Арсень? – спытаў прэзідэнт, ледзь той пераступіў праз парог кабінета. – Я маю на ўвазе правілы вымаўлення, ну, і ўсё такое, вы разумееце, канечне...
— Не дасканала, але збольшага ведаю, — адказаў перакладчык і прамовіў даволі доўгі маналог пра цяжкасць вывучэння латыні ды традыцыю карыстання лацінскім шрыфтам у мове, пачынаючы ад часоў сярэднявечча і канчаючы эсэмэскамі ў мабільніку і сучаснай блогасферай у сеціве.
— Канечне, «Песня пра зубра», кніжкі ды малітоўнікі лацінкай часоў пераследаў мовы ў Рэчы Папалітай і Расійскай імперыі ды міжваеннай пары мінулага стагоддзя, як жа, ведаем, — перарваў яго прэзідэнт і, задаволены, што дэманстрацыя ўласнае абазнанасці ў справе (вось ён, вынік шчыравання над брашураю настаўніцы!) удалася, рашуча прадоўжыў: — Тады прыступім да працы. Заўтра ж, адразу па абедзе. Дарэчы, яшчэ адно пытанне, прыватнае, так бы мовіць… Вось вы пішаце ў анкеце, што пяццю замежнымі мовамі валодаце… А яшчэ якія-небудзь, апроч тых, што ведаеце ўжо, вывучаеце?
— Наогул, маю намер авалодаць яшчэ хаця б чатырма, – адказаў перакладчык. — Кітайскай, да прыкладу, або японскай… Якую-небудзь са скандынаўскіх няблага таксама было б засвоіць… Або з іранскіх… А ўжо на дзевяці можна будзе і спыніцца.
— Чаму ж менавіта на дзевяці, а не, скажам, на дзесяці? Дзесяць – сур’ёзная, салідная лічба. То хай бы ўжо дзесяць і было для цотнасці ліку, — заўважыў прэзідэнт.
— Дык дзясятай мова будзе. Вось вам акурат і цотны лік.
Арсень пайшоў, пакінуўшы пасля сябе лёгкі водар дарагога дэзадаранту, і прэзідэнт зноў разгарнуў «Фразеалогію». Ды гэтым разам чамусьці не з такім імпэтам, як раней. Здрадлівы сумнеў вужакай упоўз ні з таго ні з сяго ў душу, пасеяў няпэўнасць. Ці варта яму займацца ўсімі гэтымі крылатымі выразамі ды фразеалагізмамі? Што там ягоным калегам, прэзідэнтам чужых краін, да старасвецкага друзу ягонае мовы?
Ён удыхнуў у лёгкія паболей паветра, выпрастаў рукі, падцягнуўся ўгору... Э, не, дарэмна, мабыць, ён гэтак песімістычна... Песімізм – першы крок да паразы, а параза яму зараз зусім, зусім недарэчы. А што да калег-прэзідэнтаў, дык вядома: усе яны, казаў той, адным возам па піва едуць. Будуць табе зацярушваць глузды развагамі пра ўсяленскую кансалідацыю ды кааперацыю, пра калектыўны інтарэс, а зачапі неўспадзеў нацыянальную годнасць каторага – не абярэшся непрыемнасцей. Вунь колькі там тых каталонцаў, а колькі год з тэлеэкрана не сыходзяць з прэтэнзіямі на этнічную ды, адпаведна, моўную асобнасць. Не кажучы ўжо пра фламандцаў або ірландцаў. Ды і поруч з іншымі, хаця б з тымі ж туркамі ці фінамі, выглядаць дурнем — не вялікая радасць.
Першым іспытам на прыдатнасць Арсеня ў ролі перакладчыка стала падрыхтоўка да прыёму амбасадараў замежных краін з нагоды Дня рэспублікі. З-за браку часу прыём ладзіўся крыху похапкам, і прэзідэнт з перакладчыкам літаральна не выходзілі з кабінета, абмяркоўвалі нюансы перакладу на мову падрыхтаванага напярэдадні спічрайтарам тэкста прэзідэнцкага звароту да іншаземцаў. Упершыню ў найноўшай гісторыі краіны зварот меў гучаць на мове, а гэта патрабавала ад прамоўцы не толькі адпаведнага выпадку зместавага напаўнення выступу, а і пэўнага ўзроўню культуры маўлення. На шчасце, перакладчык арыентаваўся ў моўным матэрыяле віртуозна, і прэзідэнту толькі заставалася яго слухаць ды рабіць адпаведныя зацемкі ў памяці ды на паперы. Яны працавалі так старанна, што адлучаны да часу ад прамых кантактаў з прэзідэнтам памочнік пачаў нервавацца. Не гэтак, аднак, з-за справы, колькі з-за вачавідзь сцьмянелых перспектыў уласнае кар’еры: з’яўленне ў атачэнні шэфа дасведчанага фаварыта было яму зусім недарэчы, бо ў любы момант магло прывесці яго становішча ў кіроўнай эліце да поўнай суладнасці з прозвішчам.