— Я думаю, вам след пазнаёміцца яшчэ з якім-небудзь з раздзелаў мовы, — сказаў па хвіліне роздуму перакладчык. – Напрыклад, што-небудзь з дыялекталогіі. Гэта цікавы раздзел, і ў адукацыйным плане ён стане добрым дадаткам да матэрыялаў па фразеалогіі. А галоўнае – дапаможа вам, так бы мовіць, паглядзець на мову з іншага боку, больш шырока. Запісаць вам аўтараў і назвы кніжак? А хочаце, прынясу, у мяне дома шмат ёсць такога.
— Прынясіце, канечне, — падхапіў ён і дадаў, панізіўшы голас: — Але толькі без гэтага, ведаеце... залішняга ажыятажу.
Што казаў – ведаў. Ці ж не парадокс: трэці год як змяніў статус апазіцыйна дзеяча на пасаду кіраўніка дзяржавы, а ў вачах шмат каго нават тут, у асяродку Адміністрацыі і кіраўніцтва справаў, дзе, здавалася б, павінны быць спрэс аднадумцы, па-ранейшаму ў вачах сяго-таго заставаўся апазіцыянерам.
Арсень прынёс абяцаную кніжку праз дзень пасля размовы. Прэзідэнт адразу ж збольшага прагартаў яе ды і міжволі пашкадаваў, што замовіў: тэкст «Дыялекталогіі» падаўся яму значна цяжэйшым за дапаможнік па фразеалогіі — з-за вялікай колькасці нязвыклых лінгвістычных тэрмінаў. Спачатку, там, дзе ішла гаворка пра наяўныя ў краіне дыялекты і межы іх бытавання, чытанне давалася лёгка. А вось пасля, калі пацягнуліся адно за адным грувасткія навуковыя азначэнні асаблівасцей дыялектнага маўлення, справа значна ўскладнілася. Канечне, ніхто яго чытаць не змушаў, і ён мог у любую хвіліну паставіць на моўнай самаадукацыі крыж. Але не такая была ў прэзідэнта натура, каб гэтак лёгка здацца.
Не, ён не здасца! Калі не здаўся падчас выбарчай гонкі, дзе і не гэткія перашкоды з боку супернікаў даводзілася адольваць, то ўжо тут, у такой простай справе, як мова, саступіць было б недаравальна. Прэзідэнт быў чалавекам гонару, і кожную справу, якую ні пачынаў, даводзіў да канца. Адзінае, што надта замінала яму і цяпер, па прыняцці рашэння працягваць самаадукацыю, быў недахоп часу. І яшчэ — немагчымасць засяродзіцца на змесце кніжкі з-за пастаянных наведнікаў. Не спрыяла паспяховаму навучанню і тое, што падначаленыя ўсё часцей суправаджалі падазронымі паглядамі ягоную руку, калі ён спехам хаваў пры іх набліжэнні кніжку ў шуфляду стала, ці проста клаў яе на падлогу, а то і соваў, не паспеўшы прыкрыць газетаю ці іншай кніжкай, – смех сказаць – пад мяккае месца. І ён вырашыў перанесці асноўны цяжар спасціжэння свету дыялектаў і дыялектызмаў дадому.
Жонка ўспрыняла ягонае неспадзеўнае захапленне мовай даволі абыякава. Не сказаць каб усцешылася, але надта, здаецца, і не засмуцілася: што ж, так дык так, хай будзе ў яго раман з мовай, на здароўе, абы не з маладзіцай ды абы выкананнем сваіх сужэнскіх абавязкаў не грэбаваў з прычыны, што сіл, маўляў, на што іншае пасля таго рамана не засталося. Кабета памяркоўная і ўраўнаважаная, яна ад самага пачатку іх шлюбу аддала ў стасунках з ім перавагу адстаронена-незласлівай насмешлівасці, таму нават калі б ён раптам (цьфу-цьфу, канечне!) прапанаваў ёй, да прыкладу, сеанс калектыўных любошчаў, несумненна знайшла б на тое годны адказ. Хаця, з другога боку, хто ведае: жанчына да каго ды чаго заўгодна здольная прыраўнаваць, вунь колькі прыкладаў навокал.
Цяпер, калі быў знойдзены аптымальны варыянт для задавальнення самаадукацыйнага свербу, справа ў прэзідэнта пайшла надзвычай хутка. Праз тыдзень ён ужо няблага арыентаваўся ў матэрыяле падручніка дыялекталогіі. Нават мог пры нагодзе ўжыць у размове дарэчы такое нязвыклае для вуха суразмоўцы дыялектнае слова, што ў таго мова адымалася.
— Тук дасі мне нарэшце? – агарошыў аднойчы, смажачы ў кухні бульбу, жонку, і тая толькі разгублена залыпала вачыма. – Тук – значыць тлушч, паўднёва-заходні дыялект, эх ты... А яшчэ жонка галавы дзяржавы! Тук-тук! – І ён зухавата паляпаў сябе па ілбе.
Ды чытанка чытанкаю, а праца – працай. У рэшце рэшт прэм’ру ўрада ўдалося выпхнуць з пасадаў адразу некалькі стараватых міністраў, і шмат часу марнавалася зараз на тое, каб падшукаць годную ім замену. Дакладней – значна больш годную, бо знайсці адпаведную выпхнутым або крыху больш годную ніякай цяжкасці не ўяўляла, гэткіх можна было набраць без напругі, як пажартаваў нядаўна не надта прыхільны да прэм’ера кіраўнік справаў, і ў двары прылеглага да будынка Адміністрацыі мікрараёна. Пасля доўгіх пошукаў ды абмеркаванняў адна прыдатная кандыдатура – на пасаду міністра адукацыі — нарэшце, была знойдзеная. Прэзідэнт, які заўсёды надаваў вялікае значэнне асабістым кантактам з членамі кабінета, запрасіў, паводле завядзёнкі, кандыдата да сябе для папярэдняй размовы.