«Ат, халера іх, адзін раз Марку жаніць», — слізгаючы вачыма па паставе старшынькі выбарчай камісіі, што зіркала раз-пораз па баках ды шаптала нешта на вуха намесніку кіраўніка справаў, падумаў ён і гучна сказаў:
— Ну, дык што, пачнем?
Яго прамова доўжылася амаль гадзіну. Зашмат, ды што зробіш, калі гэтак многа ўсяго набралася выказаць за дні, тыдні, месяцы падахвочанага маладой няўрымслівасцю Арсеня роздуму над прэзентаванаю Вольгай Андрэеўнай чытанкай аб лёсе мовы. Зрэшты, слухалі яго даволі ўважліва, і гэта давала надзею. Тым больш, што, бачна было, і яго аднадумцаў адносна стаўлення да прадмета абмеркавання ў зале не бракавала. Дырэктар інстытута мовы шторазу згодна хітаў прэзідэнту галавой. Харызматычная рэктарка нацыянальнага ўніверсітэта, даючы час ад часу волю эмоцыям ды няўзнак завабліваючы за сабою ў цянёты незласлівай анархіі іншых, гучна смяялася наўздагон ягоным досціпам. Усё было добра, сумневу быць не магло: выступ удаўся. Прэзідэнт з палёгкаю пасунуў убок тэзісы, раздумваючы, як бы эфектней скончыць прамову, выпрастаў руку па-над трыбунаю.
— Ну, дык вось, шаноўнае спадарства, я сказаў усё, што меў сказаць, і спадзяюся, мая пазіцыя ў дачыненні да моўнае палітыкі дзяржавы вам зразумелая. Што да канчатковага рашэння, то яно цяпер цалкам залежыць ад вас. Прапаную прыступіць да абмеркавання выступу.
Першым узяў слова старшыня заканадаўчага сходу. Яго выступ быў кароткі і датычыў галоўным чынам прававой базы замацавання за моваю функцый адзінай дзяржаўнай. Паўз зазвычай не характэрную выступам старшыні натхнёнасць, якую ён і зараз старанна прыхоўваў за афіцыйнасцю тону, праслізгвала ледзь улоўная нязгода з высновамі прэзідэнта. Становішча, надзіва, паправіў не сказаць каб прыхільны да мовы прэм’ер-міністр:
— Веданне мовы – наш абавязак. Усебаковасць адукацыі ніколі нікому не шкодзіла.
— Лично я всегда имел в школе по языку высший балл, — вымкнуўся кіраўнік прэс-службы Адміністрацыі. — Дык...
— Прыемна такое чуць, — перарваў яго прэзідэнт. — Але язык і мова – не адно і тое.
— Мова – душа народа, — нечакана для ўсіх бліснуў абазнанасцю ў айчынных крылатых выразах галава Адміністрацыі і сцяўся ў чаканні рэакцыі залы.
— І пакуль мова жыве – жыве народ, — не без іроніі зазначыў прэзідэнт і прадоўжыў, знарок зрабіўшы даволі працяглую паўзу: — Прыгожыя словы. Але што словы без падмацавання справаю? Сказаць прыгожа – адно, зрабіць паводле прамоўленага – зусім іншае. Сказаць і дурань можа.
Галава Адміністрацыі нервова таргануўся на месцы, у няпэўнасці, быццам раздумваючы, на чый адрас прагучала апошняя фраза, схіліў голаў над кейсам.
— Я толькі хачу сказаць, што ў такой важнай справе, як вырашэнне лёсу мовы, паміж словам і справай не павінна быць разыходжання, – працягваў тым часам прэзідэнт. — Цікава, што думае на гэты конт міністр культуры?
Міністра культуры ў зале чамусьці не аказалася, затое па паўзе жаданне ўзяць слова выказаў вядомы хітраван і ветэран кабінета — кіраўнік міністэрства замежных справаў. Ён адзіны з прысутных здолеў перасядзець на пасадзе двух папярэднікаў прэзідэнта, апошняму з якіх, між іншым, колісь уласнаму прэтэжэ, хадзілі чуткі, нават актыўна паспрыяў у сыходзе ў выніку імпічменту. І вось зараз, ледзь запахла смажаным, імгненна падмеўся, не топчучыся лішне на месцы, узяць ініцыятыву ў свае рукі.
— Свая мова – гэта прэстыж. І не абы-які. Тым болей цяпер, калі нават самыя нешматлікія народы ды народнасці гэтак актыўна пайшлі на стварэнне нацыянальных інтэрнэт-даменаў. А мы чым горшыя? Я мяркую, што сённяшняя імпрэза – надзвычай важны крок на шляху да ўсталявання мовы ва ўсіх сферах. Мова – гэта, ведаеце, тварь нацыі, і каму, як не нам, слугам народа, дбаць аб яе росквіце…
Нягледзячы на ўдаваную памяркоўнасць, рэпліка выступоўцы, асабліва наўмысна ўжытае ў ёй слова «твар», якое ён і раней заўсёды ўжываў на мове не іначай як з сарказмам, вось гэтак — са змякчэннем апошняга гука, агулам больш нагадвала выклік прэзідэнту, чым згоду з яго высовамі. Гэта, канечне, прэзідэнта насцярожыла.
— Даволі разумная выснова, — мяркуючы, аднак, што лепшае зачэпкі для пераходу да самага галоўнага можа сёння і не надарыцца, падхапіў ён. – То чаму б нам усім разам і не падумаць наконт больш важкіх крокаў па ўсталяванні мовы? Асабліва цяпер, пасля паспяхова здадзенага іспыту… Так бы мовіць, не расставіць кропкі над «і»...