Эпілог
Прэзідэнт знаходзіўся пры ўладзе яшчэ пяць гадоў. Меў намер балатавацца і на наступнае чатырохгоддзе, але ў выніку ціску грамадскасці (канстытуцыя краіны прадугледжвала толькі два тэрміны прэзідэнцтва) саступіў права ўдзелу ў змаганні за высокую пасаду маладзейшым супернікам. Ягоным наступнікам стаў у выніку жорсткай перадвыбарчай барацьбы малады міністр замежных справаў краіны. Апошні вельмі хутка займеў вядомасць у кіроўнай эліце свету тым, што, ведаючы дасканала дзевяць замежных моваў і мову, амаль ніколі, апроч тых выпадкаў, калі сутыкаецца з моваю зусім ужо экзатычнаю, не карыстаецца паслугамі перакладчыкаў. І яшчэ непрадказальнаю, часам на мяжы фолу, дасціпнасцю. Так, аднойчы ў Букінгеме, падчас прыватнага прыёму ў англійскага караля, свайго равесніка і дружбака, на пытанне Яго Вялікасці, ці не чуў ён, дарагі сябра Арсень, што-небудзь пра пляшывага французскага драматурга і празаіка Жэнэ, пад дружны смех прысутных сказаў: «Жэнэ? Штосьці быццам узгадваю… Ці не той гэта, імя якога ў свой час вашай бабулі не давала спакою?»
Вольга Сымонаўна шчасліва дапрацавала ў ліцэі да пенсіі, выйшла замуж за ўдаўца-аднагодка, суседа па пад’ездзе, і цяпер піша ўспаміны пра свае дзелавыя.стасункі з папярэднім прэзідэнтам. Што там яна піша, дакладна ніхто не ведае, але, мяркуючы па надрукаваным не так даўно ў адным з часопісаў невялікім урыўку, твор абяцае быць захапляльным. Што да галоўнага героя яе ўспамінаў, то ён па адыходзе ад дзяржаўных справаў дазвання акунуўся ў раман з моваю. Два гады таму нават стварыў фонд яе развіцця, ледзь не штомесяц ездзіць па краіне, а то і ў замежжа з мэтаю яе папулярызацыі і марыць пра той час, калі жонка, беручы прыклад з уласных унукаў і старэйшай дачкі ды зяцёў, загаворыць з ім урэшце на мове не толькі на людзях, падчас вечарын і прэзентацый, але і дома, як робіць гэта ўжо ў размовах з мужамі большасць яе суайчынніц.
Пра лёс астатніх персанажаў аповеду вядома мала. За выключэннем таго, што некаторыя з іх ужо памерлі, а рэшта, як зазвычай пасля завяршэння працоўнай кар’еры, шчыруе на лецішчы або займаецца падвышэннем дабрабыту дзяцей-унукаў, зачапіўшыся дзякуючы старым карпаратыўным сувязям за няпыльную пасаду ў якой-небудзь блатной канторы. Калі-нікалі яны збіраюцца разам, настальгічна ўспамінаюць пад чарку-скварку салодкія імгненні знаходжання на высокіх пасадах і, не даўшы рады задушыць унутры сябе жабу зайздрасці і непрыязнасці да дзейнага прэзідэнта, расказваюць пра яго адзін аднаму анекдоты, дасылаюць у жоўтыя таблоіды ананімныя цыдулы пра ягоныя «вычварэнскія паходжанні» падчас працы перакладчыкам у Адміністрацыі ды апантана, са смакам бэсцяць яго настойлівыя захады, звязаныя з выкананнем чарговых артыкулаў Закона аб мовах.
З Індыі з любоўю
Апавяданне
– Смачноцце, цэлы дзень, здаецца, ела б гэтую стравіну, – кажа Альдзя і з выглядам адмысловага знаўцы кухні – ага, дык вось як яно, маўляў, згатавана, здолеем і мы такое, не зломкі — вывуджвае відэльцам з піялы чарговую клёцку. Клёцка знікае ў роце, Альдзя дастае з піялы наступную і раптам робіць кіслую, быццам праглынула неўпрыцям штосьці надзвычай брыдкае, міну. – А гэта праўда, што ў іх там, у Індыі, не хаваюць нябожчыкаў у зямлю, а спальваюць на вогнішчы? Раскладаюць вогнішча на плыце і пускаюць той плыт па цячэнні. І што з парэшткаў не згарыць на агні, тое трапляе ў ваду... Па тэлевізары днямі паказвалі… Уяўляеш? Жах!
Прамаўляецца ўсё напаўголаса, бо ў суседнім пакоі знаходзяцца Надзя з нашай кватаранткай індускай Ашрытай, а дзверы ў пакой ледзь прычыненыя, то крый Бог дзеўка пачуе... Але і гэткае перасцярогі здаецца Альдзі недастаткова, і яна зусім пераходзіць на шэпт:
— А то во яшчэ, дзесьці я чытала, нясуць памерлага на гару, каб там птушкі яго раздзяўбалі. Здараецца, каторая не дасць рады ўтрымаць кавалак плоці ў дзюбе, паляцеўшы, дык то скуры шматок, то яшчэ што на дол, а то і проста на галовы людзям скіне. Далібог, сама чытала. Во якая ў іх там дзікая завядзёнка.
Яна адстаўляе ўбок піялу з недаедзеным галібджамам, тупа глядзіць праз вакно на абсаджаны дубцамі маладзенькіх каштанаў, голы – канец лістапада – двор, у дальнім куце якога шпацыруе сюды-туды з сабакам мой сусед па пляцоўцы Савельевіч. Суседу за восемдзесят, ён удзельнік Вялікай Айчыннай, да выхаду на адпачынак выкладаў у тэхнікуме замежную мову. Пасля смерці жонкі дзявяты год жыве бабылём, хоць нявестка і зяць неаднойчы клікалі да сябе. Апошнім часам Савельевіч пасябраваў з Ашрытаю. Індуска ўпадабала яго пасля таго, як ён нядаўна ў размове працытаваў ёй штосьці па-ангельску з Рабіндраната Тагора, — убіўся ў ласку. У суседа лёгкі нораў і ні кроплі фанабэры, таму ў нас з ім таксама адносіны не з горшых, нават, можна сказаць, прыяцельскія. Але не панібрацкія, хоць мы і клічам жартам адзін аднаго паводле скаротаў назваў войнаў, у якіх удзельнічалі: я яго – ВАВ, ён мяне, адпаведна, — ВІ.