Зрэшты, ці толькі пра мову не здолееш сказаць таму ж шведу? Вось пра заробак, напрыклад, памкнешся даводзіць ды і кінеш: тлумачыць людзям з іх узроўнем жыцця, як можна жыць на 200 даляраў у месяц і пры гэтым не лічыць сябе бедным, — марная справа.
«Касцёл бедны ў нас, – кажа дыякан каталіцкай парафііі Цела і Крыві Езуса Хрыста ў Вісбю Біргер Андэрсан. – Адпаведна і заробкі – так сабе. Я вось да сёлетняй падвышкі ўсяго 28 тысяч эўра ў год меў. Зараз – 82 тысячы атрымліваю, то ўжо і жыць можна».
Я гатаваў абед, як раптам у калідоры прылеглай да кухні бібліятэкі Baltic Centre пачулася хада. «Ну, хто тут з Беларусі?» – спытаў маладжавы чалавек у шортах і падаў руку. — «Хтось з пісьменнікаў? – мільганула ў маёй галаве. — Але ж хто, здаецца, ні разу яго раней не бачыў?» – «Стэфан Эрыксан, амбасадар Швецыі ў Беларусі, — на чысцюткай беларускай адрэкамендаваўся госць. – Адпачываю тут, у Вісбю, з сям’ёй, маю вольнага часу, дык вырашыў вось на хвіліну зазірнуць».
Між іншым, знаёмства са шведскай яшчэ больш умацавала маю даўнюю ўпэўненасць, што мы абсалютна неабгрунтавана, насуперак лінгвістычнай справядлівасці, праігнаравалі патрэбу мець у нашым алфавіце трыццаць трэцюю літару. Гэта літара, якая абазначала б збег гукаў «й» і «і» на пачатку слова. Не адзіночнага «і», як у слове «ліпа» ці «кіно», а менавіта спалучэння «й» і «і» на пачатку слова (Йірка, йіхні). Як у шведскай «йе» або «йі» у гэткай жа пазіцыі, што вымаўляецца пры пропуску пачатковага «g» (ga..rna, gick). Можа, дойдуць усё ж калі-небудзь рукі ў нашых моваведаў?
Прачнуўся ўранку ад нейкага галасу за рогам дома. Вызірнуў з вакна і не даў сабе веры: усю вулку збоч дома акупавала працэсія з маладых бацькоў, якія везлі на драўляных самаробных павозках сваіх дзяцей у цэнтр горада. Усе як адзін, у тым ліку і дзеткі, былі апранутыя ў сярэднявечныя строі, некаторыя – пры цацачнай зброі. Я ведаў, што з гэтага дня ў Вісбю мае пачынацца свята Сярэднявечча. Але што ажно гэткім будзе яно маляўнічым і шматлюдным, не ўяўляў. «А хто там ідзе?»—міжволі ўсплыло ў памяці. «Маладыя шведскія бацькі вязуць малых шведзікаў паглядзець «на свет белы», — сам сабою склаўся адказ. І так на працягу тыдня: дзеці, моладзь, старыя – усе на свяце, кожнаму яно дарагое, кожнаму абыходзіць. Такая, мабыць, іхняя ідэалогія – простая, даходлівая, уцямная. Якую не спецы-ідэолагі будуюць метадам запалохвання, а самі грамадзяне.
Што кінулася ў вочы ў Вісбю падчас тае святочнае сярэднявечнае містэрыі, дык гэта поўная адсутнасць так характэрных для нашых айчынных дзеяў падобнага кшталту рэверансаў на адрас суседзяў. Мясцовая готландская прыгажуня здрадзіла роднаму гораду з-за сімпатыі да дацкага ваяра? У мора яе! Утапіць пад галёканне абураных нечуванаю здрадаю суайчыннікаў! Як непадобна ўсё тое на спалітызаванае, заідэалагізаванае адкрыццё ці сканчэнне нашага «Славянскага базару», калі што ні фраза, то — «братні народ», «вечнае сяброўства», «агульныя карані» , агулам жа — любоў да знямогі.
Пры ўсёй сваёй маштабнасці свята Сярэднявечча ў Вісбю ўражвае яшчэ і простасцю яго сцэнічнага ўвасаблення. На лапіку плошчы перад камяніцай – камерны спектакль на сюжэт сівое даўніны; у камяніцы – спевы хору; на стадыёне – турнір з удзелам сярэднявечных рыцараў, мэта якіх – усяго толькі патрапіць дзідаю ў мішэнь на радасць шматтысячнай грамадзе гледачоў. Але ж які энтузіязм, як імпэтна ўспрымаецца людзьмі ўся тая просценькая, прасцей ужо куды, дзея. Уранку едзеш на ровары на пляж: ідуць, спяшаюцца людзі з ваколіцаў у горад. Вяртаешся ў поўдзень: усё ідуць, ужо другія, хто з заплечнікам на спіне, хто з чаравікамі ў руках. Горача, і цяжкі сярэднявечны строй, пэўна ж, камфорту не дадае, а яны ўсё ідуць – самахоць, без прынукі. Свята ў людзей.
Харчу ўсюды поўна нібыта, як і пітва таксама, у Вісбю ў гэтыя дні, а п’яных — ніводнага чалавека. Адпаведна, і кардонаў з паліцыянтаў, у адрозненне ад нашага «Базару», на свяце Сярэднявечча – аніякіх. Некалькі конных патрулююць горад, і гэта ўсё, нягледзячы на тое, што насельніцтва яго ўзрастае на тыдзень за кошт гасцей з розных краінаў у некалькі разоў. Праўда, і курцоў, напрыклад, таксама нашмат больш ў параўнанні з днямі звыклымі, калі запаліць на вуліцы проста няёмка, бо чалавек з цыгарэтаю ў Вісбю — рэдкасць. Такая, што аж мне, палільшчыку з амаль саракагадовым стажам, міжволі давялося развітацца з кепскаю звычкай. Праўда, часова, усяго толькі на месяц, на болей не хапіла запалу. Можа, і хапіла б, калі б кошты на атруту былі ў нас шведскія. Чатыры еўра за пачак – такая там мінімальная дзяржаўная цана добраахвотнай шкодзе чалавека ўласнаму здароўю.