Зрэшты, нецвярозых ды бомжападобных давялося-такі ў Вісбю пабачыць. Пасля свята ўжо. Але не ў рысе старога горада, а за брамаю, на пустэльні, што разлеглася між гістарычнаю часткай места і сучаснымі мікрараёнамі. Пара мужчын, пара жанчын: твары прапітыя, пры бутэльцы, пры закусі. У адрозненне ад нашых, ні да каго не чапляюцца, адзінае, што кідаецца ў вочы – гучна размаўляюць, засяроджаныя на высвятленні адносінаў аднаго з адным.
Літаральна на другі дзень па адкрыцці фэсту Сярэднявечча ў готландскай прэсе з’явілася адразу некалькі нататак пра дзяўчат з Беларусі, якія гандлююць на святочных пляцоўках беларускімі сувенірамі, збіраюць гэткім чынам сродкі на будаўніцтва ў Мінску праваслаўнага храма. Такая ўвага да нашай краіны ў шведскіх выданнях – не рэдкасць. Але што ж яны там прывезлі, тыя дзеўкі, у якасці прэзентацыі родных пенатаў? Акурат у той жа дзень незнарок набрыў у гандлёвых радах на зямлячак. Ля палаткі з «нашымі» сувенірамі спаткаў і шведаў-католікаў, з якімі пазнаёміўся напярэдадні ў касцёле падчас вячэрняй Імшы. «Што набыць дзеля знаёмства з вашай краінай? Можа, вось гэта?» – спытала адна з жанчын і пацягнулася рукою да палічкі з ... рускімі матрошкамі, якія складалі тут большую частку ад усіх выстаўленых на продаж сувеніраў. А літаральна назаўтра ў тых жа готландскіх выданнях з’явілася паведамленне, што шведскі ўрад рыхтуе пастанову аб змяненні афіцыйнае дагэтуль назвы нашай краіны Vitryssland на Беларусь.
Што ўвесь час суправаджала падчас кантактавання з готландскімі шведамі, дык гэта нейкае невытлумачальнае іх падабенства да маіх землякоў. Абрысы твару, пастава, унутраная засяроджанасць, шчырасць – усё так нагадвала насельнікаў паўночнага захаду Віцебшчыны, што я не-не ды і пачынаў лавіць сябе на тым, што шукаю асобе нейкага чалавека адпаведнік са сваёй малой радзімы. Асабліва падобнымі здаліся жанчыны. І не дзіўна: пры ўсіх адрозненнях ладу жыцця агульнасць сужэнскіх, мацярынскіх, гаспадарскіх клопатаў ва ўсіх краінах накладвае на аблічча жанчын аднолькавы адбітак.
Baltic Centre ў Вісбю – дом творчасці, гэткая нашая колішняя «Іслач» для пісьменнікаў і перакладчыкаў, толькі больш камерная паводле памераў ды больш арыентаваная ў побытавым плане на самаабслугоўванне насельнікаў. І там чарговы раз упэўніваешся, што літаратарскі асяродак – хутчэй наднацыянальная каста, чым зрэз нацыянальнага. Не без налёту, канечне, спецыфікі светаўспрымання, прадыктаванага адметнасцямі менталітэту народа, да якога літаратар належыць. Амбітнасць, прага вядомасці, боязь згубіцца ў акіяне гэткіх жа, як сам, апантаных спадзевам зацугляць слова, урэшце проста цяжкі характар, як, зрэшты, і шчырасць, і спагадлівасць, – усё там ёсць. І тых, з кім цікава пагаманіць, дастаткова, і тых, з кім лепш патрымаць язык за зубамі, не бракуе. Да таго ж і рознага творчага калібру людзі. Але як чалавек годны, дык усюды такім застанецца. Нашага Быкава вельмі цёпла згадваюць гаспадары.
Джаніна Браччы – паэтка-пуэртарыканка з Нью-Ёрка. Былая школьная настаўніца, выйшла на пенсію і вандруе сабе па свеце, балазе ўзровень матэрыяльнай забяспечанасці дазваляе. Упаўне савецкі чалавек, так і карціць назваць Янінай. У галаве – вершы ды героі вызвольнай барацьбы, кшталту Кастра і Чэ Гевары: «Мы, лаціносы, – амерыканцы і нічым не горшыя за багатых паўночных суседзяў. А галоўны наш клопат – давесці ім гэта, каб раз і назаўсёды ўцямілі».
Немка Марта з’явілася ў доме творчасці за колькі дзён да майго ад’езду. І колькі разоў дзе яе ні сустракаў, гэтулькі разоў выплывала з падсвядомасці думка, што не такія яны, немцы, у маім уяўленні, як, напрыклад, італьянцы, ці французы, ці шведы. Як ні дакараў сябе за ўзрослую на глебе памяці, хоць і не асабістай, пра дзве сусветныя збродні паліт-некарэктнасць, так і не здолеў яе пазбавіцца. І гэта пры тым, што мае продкі што ў адной, што ў другой вайне надта не пацярпелі. А як жа Лене Пастэрнак, дырэктарцы Baltic Centre, сябе побач з немцамі адчуваць? Ніколі нікому не паверу, што можна такой памяці, а значыць, і недаверу, ёю ўзгадаванага, нават пры вялікім жаданні, пазбавіцца.
Прыбалтыйкі Бірута Мар і Луіза Пасторэ — вось ужо з кім проста, нездарма мы, відаць, паўвека ў адным эсэсэсэраўскім катле варыліся.»Здорава тут, дзяўчаты, — кажу. – Усё так дасканала арганізавана, рэгламентавана». – «Здорава, — у адзін голас пагаджаюцца. – Але і чагосьці такога нашага, бесшабашнага, крыху дзеля разнастайнасці, пагадзіся, не зашкодзіла б».