Xavras podrapał się w szczyt głowy.
– No cóż – mruknął. – Przekonałeś mnie.
Smith się wściekł.
– Nie udawaj wiejskiego przygłupa! Nie oszukasz mnie teraz! Kłamałeś mi z premedytacją przez cały czas! Nigdy, nigdy nie miałeś pewności co do konsekwencji swych czynów! On wcale nie był jasnowidzem! Cholera wie, czy w ogóle był mutantem, przecież nikt nie widział jego twarzy, może kazałeś mu nosić kominiarkę właśnie dlatego, żeby kryła fakt, iż Jewriej nie ma żadnych deformacji! Był ci potrzebny tylko jako kukła, żywy bożek, którego mogłeś wskazać ludziom i powiedzieć: jego wola. I nikt nie kwestionował twoich słów, nikt o nic nie pytał, mogłeś wydawać najbardziej szalone rozkazy, nie było protestów, przecież jasnowidz przewidział: uda się! Włóczyłeś tego Jewrieja ze sobą, niby to kryjąc, ale w rzeczywistości dyskretnie podsuwając ludziom, żeby sami się domyślili, dopytali i wyciągnęli wnioski. On stanowił żelazną gwarancję ostatecznego rozgrzeszenia ciebie i twoich podwładnych: jakichkolwiek potworności byście się nie dopuszczali, Bóg wam wybaczy, bo to dla Polski, to wszystko dla Polski. Xavras tak mówi, a Xavras wie, co mówi, bo mu jego brat powiedział, co będzie najlepsze dla kraju. I ludzie nie wątpili; żadnych rozterek, żadnych konfliktów sumienia. Po bombie w Moskwie nikt nawet nie miał kłopotów z zaśnięciem. Wiwatowali! Cholerny Kwadrat wznosił toasty za Wołodyjowskiego, niech im ziemia ciężką będzie… Co, może nie tak było? Xavras? Nie tak? Nie tak? Kiedy to sobie obmyśliłeś? Pewnie jeszcze w wojsku. Miałeś sześcioro rodzeństwa, wszyscy urodzeni już po Warszawie, Kijowie i Leningradzie, i wszyscy dawno martwi; więc wybór spory. Znaleźć jakiegoś naiwniaka, który zgodzi się grać rolę odmieńca-proroka, i proszę, gotowe, oto mamy charyzmatycznego pułkownika Xavrasa, za którym ludzie pójdą do piekła! – Smith potrząsnął głową, wypuścił powietrze z płuc, przygarbił się; już wykrzyczał całą swą wściekłość, stać go było jedynie na szept: – I faktycznie, poszli.
Wyżryn przez dłuższą chwilę kolebał się bezwładnie na swym siedzeniu, niefrasobliwie popatrując dookoła, wydymając policzki i przesuwając językiem między zębami.
– Nooo, ładnie – rzekł wreszcie. – Taak. Jak to mnie pięknie rozszyfrowałeś. Tylko, widzisz, kochany – tylko że wciąż tkwi w tym rozumowaniu jeden mały feler.
Jeszcze bardziej pochylił się w przód, sięgnął czerwoną ręką i przyciągnął do swojej głowy głowę Smitha, tak że Amerykanin poczuł na policzku ciepły, piwny oddech Xavrasa.
– Ja zawsze zwyciężałem. I nadal zwyciężam.
Kraków
Dzień później Niemcy zajęły Gdańsk. Tydzień później padł ostatni punkt rosyjskiego oporu w Krakowie.
Stali na wzgórzach po drugiej stronie Wisły i patrzyli, jak płonie Wawel.
– Masz – Xavras podał Smithowi kołpak.
– Już mogę?
– Wyjmij komputer i antenę i ugadaj z centralą transmisję na żywo na trzynastą dziesięć – rzekł Wyżryn, nie odwracając wzroku od krzywych filarów dymu chylących się powoli nad Starym Miastem.
Smith strzepnął popiół z papierosa, zerknął na zegarek: była dziewiąta pięć.
– Ostatnim razem podczas twojego wywiadu na żywo wciąż szła w atmosferę Moskwa. A jeszcze wcześniej… jeszcze wcześniej to mi przed kamerą oddawał ducha Sieriozny. Czego mam się tym razem spodziewać?
– Podczas transmisji… niczego. Będzie bardzo krótka. I sama w sobie zupełnie nie sensacyjna. Chociaż rychło zyska wartość naprawdę historyczną, to ci mogę zagwarantować.
Amerykanin spojrzał pytająco na pułkownika, ale ten twardo patrzył przed siebie.
– Mam złe przeczucia – wymamrotał Smith.
Ale wrócił pod skałę, do swojego plecaka. Wyjął zeń komputer i antenę i rozpoczął procedurę. W międzyczasie odpalił od peta nowego papierosa. Zjadały go nerwy. Oto znajdował się w sercu rewolucji, w oku cyklonu, w środku prawdziwego narodowego powstania, jakich niewiele zna historia XX wieku.
Dotarli do Krakowa tym rozsypującym się transporterem, na ostatnich kroplach wyżebranego gdzieś po drodze paliwa – wczoraj rano. I Xavrasowi owa doba wystarczyła, żeby podporządkować sobie wszystkich stacjonujących w mieście wraz ze swoimi oddziałami dowódców polowych (Bronka i Dzidziusa od razu wsadził w zdobyczne helikoptery i wysłał gdzieś w kraj), zdobyć Wawel (co prawda niezmiernie wysokim kosztem, bo po prostu zrównując go z ziemią, o co wielu miało do niego pretensje), wyemitować w świat ze studia Kochanowskiego nową deklarację niepodległości (sam ją odczytał) oraz rozesłać do poszczególnych dowódców szczegółowy plan dyslokacji sił.
Smith nie odstępował pułkownika ani na krok, podążał za nim wszędzie, niczym drugi Wyszedł Inny Koń Barwy Ognia, bojąc się zgubić w chaosie, jaki opanował miasto; poza tym wciąż przecież próbował wydostać od Xavrasa swój kołpak. Miasto wyglądało jak stolica piekła. Czegóżby Ian nie dał za możliwość filmowania! Studio Kochanowskiego opuścili już ciemną nocą; jechali rosyjskim łazikiem, prowadził Wyszedł Inny Koń Barwy Ognia, Wyżryn siedział obok niego, Smith z tyłu, na drzwiczkach łazika ktoś maznął białą farbą koślawego orła, między wycieraczki a szybę zatknięto ulotkę AWP i wiecheć suchych kwiatów, jechali przez świętujące tłumy z bez przerwy wciśniętym klaksonem, ludzie poznawali Wyżryna, wrzeszczeli, szarpali go za ubranie, rzucali zielsko, przez wystawione na Sukiennicach potężne głośniki leciało ze zdezelowanej płyty: „Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród…", ale ludzie przekrzykiwali i to, niosły się pod niebo ich głosy: „Wyż-ryn! Wyż-ryn! Wyż-ryn! Wyż-ryyyyyyyn!", a Wyżryn wstawał, wspinał się na maskę samochodu, unosił ręce, machał kwiatami, machał flagą, machał włodem, tamci też wyciągali włody i już za chwilę grzmiał z setki luf regularny salut, pękały w oknach dotychczas ocalałe szyby, huk był taki, że drżały drzewa na plantach, a tam już przecież inna muzyka leciała z magnetofonów, trwały pod jasnymi gwiazdami szalone tańce; w przywleczone na Floriańską nie wiadomo skąd, gigantyczne bębny waliło z całych sił dwie dziesiątki półnagich mężczyzn, pot lśnił na ich torsach i bicepsach, wielkie bębny słały w miasto fale dźwięków aż bolesnych dla uszu: bum, bum, BUM, BUM, BUMMMMM!, niczym w karnawał w Rio de Janeiro. Smithowi świat tańczył przed oczami, głupkowaty uśmiech wypełzł na wargi, pokrzykiwał głośno przy co donośniejszych wiwatach, tylko Wyszedł Inny Koń Barwy Ognia zachowywał milczenie, szarpał kierownicą w tę i we w tę, wdeptywał z furią pedały, cisnął klakson, tłum ustępował z niechęcią, nie mogli jechać najdogodniejszą trasą, większość ulic zablokowana była przez wraki czołgów, samochodów i zgliszcza barykad, jeszcze nawet wszystkich trupów nie pozbierano z bruku miasta, na wałach wciąż wisiały zwłoki Babodupcewa, Pincowa i kilkunastu członków jego sztabu, które kazał tam umieścić Dzidziuś Nikifor. Ptaszyska już dawno wydziobały im oczy, teraz na szarej skórze twarzy martwych Rosjan pełgały cienie od wysokich płomieni pożaru trawiącego Wawel i okoliczne budynki, dopalał się także teatr imienia Puszkina, trafiony w czasie jednego z licznych nalotów, od dwóch dni wszakże niebo nad Krakowem pozostawało czyste, w każdym razie niczego groźnego nie dostrzeżono ani na nim, ani na ekranach zdobycznych radarów, najwyraźniej Gumow miał zmartwienia poważniejsze niż rebelia jednej z republik, w praktyce i tak już od ośmiu lat pozostającej w stanie permanentnego buntu, ludzie mogli zatem spokojnie wyjść na ulice, starcy i dzieci, kobiety i mężczyźni, ale zdecydowanie więcej mężczyzn, tych młodych, mijającemu ich w łaziku Smithowi mieszały się owe oblicza, tysiące roześmianych twarzy, zlewały w jedno, w trzeciego z apokaliptycznych goryli Xavrasa, brata Morze Wydało Zmarłych i Wyszedł Inny Koń Barwy Ognia: identyczne wejrzenie, identyczny radosny fatalizm w tym wejrzeniu; ale teraz był dzień zwycięstwa, dzień nieprawdopodobnego triumfu, o którym przecież tak naprawdę nigdy nie śnili, który nigdy im się na trzeźwo nie marzył, więc tańczyli, strzelali, śpiewali, wrzeszczeli imię boga wojny, który zstąpił do nich w ludzkiej postaci przekupiony hojną ofiarą krwi: „Wyż-ryn! Wyż-ryn! Wyż-ryn! Wyżryyyyyyyyyn!"