1971
Канатаходцы
Ён ня ўдаўся ні званьнем, ні ростам.
Не за славай, не ў багацьце
На свой незвычайны манер
Крочыў ён па жыцьці над памостам
Па канаце, па канаце,
Нацягнутым, як нерв.
Паглядзіце! Вось ён без страхоўкі ідзе!
Ледзь правейшы нахіл — упадзе! прападзе!
Ледзь лявей — паратунку і там не знайсьці!
Але, мабыць, яму вельмі ж трэба прайсьці
Чатыры з гэтакіх чварцін!
Прамяні яго з кроку зьбівалі
І калолі, быццам лаўры…
Труба разраўлася, як дзьве!..
Крыкі «брава!» яго аглушалі.
А літаўры, а літаўры —
Што молатам па галаве!
Паглядзіце — вось ён без страхоўкі ідзе!
Ледзь правейшы нахіл — упадзе! прападзе!
Ледзь лявей — паратунку і там не знайсьці!
Ды цяпер яму ўжо засталося прайсьці
Тры чвэрці шляху па жыцьці!
Ах, як страшна, як сьмела, як міла!..
Бой са сьмерцю!.. Тры мінуты!..
Задраўшы ў чаканьні насы,
З крэслаў залы глядзелі тужліва
Ліліпуты, ліліпуты —
Здавалася хлопцу з высі.
Паглядзіце — вось ён без страхоўкі ідзе!
Ледзь правейшы нахіл — упадзе! прападзе!
Ледзь лявей — паратунку і там не знайсьці!
Толькі ж — гляньце! — яму застаецца прайсьці
Дзьве чвэрці шляху па жыцьці!
Ён сьмяяўся над славаю тленнай,
Ды хацеў быць толькі першым —
Такога спрабуй утабань!
Ён па дроце ішоў над арэнай,
Як па нэрвах, і па нэрвах
Дробатам біў барабан!
Паглядзіце — вось ён без страхоўкі ідзе!
Ледзь управа нахіл — упадзе! прападзе!
Ледзь улева — ратунку і там не знайсьці!
Ды замрыце! — яму застаецца прайсьці
Адну чвэрць шляху па жыцьці!
Закрычаў дрэсіроўшчык, пантэры
Клалі лапы на насілкі…
Суровы прысуд — дзе ўзяць слоў!..
Быў ён зь верай ці, можа, бязь веры,
Ды ў апілкі, у апілкі
Праліў ён і прыкрасьць, і кроў!..
Але сёньня другі без страхоўкі ідзе.
Тонкі шнур пад нагой — упадзе! прападзе!
Правы, левы нахіл — і душы не знайсьці!
Ды чамусьці яму надта ж трэба прайсьці
Чатыры з гэтакіх чварцін!
1972
Адзін не страляў
На вушы вешаць манку — ужо ня той завод!
Мяне страляў уранку са стрэльбаў цэлы ўзвод.
За што мне лёс мой бедны і сумны, як сьляза? —
Ня тое, каб ня ведаў, ды нельга расказаць.
Мой камандзір мяне аберагаў,
Ды нехта на расстрэле настаяў.
І ўзвод выдатна выканаў загад,
Ды быў адзін, які там не страляў.
Мой лёс ліхі блукае даўно наперакос.
Аднойчы языка я здабыў, ды не данёс.
І асабіст Суэцін, такі нястомны сам,
Яшчэ тады прыкмеціў і нават запісаў.
Ён выцягнуў затым і прывалок
Падколаты, падшыты матэр'ял.
Ніхто зрабіць нічога ўжо ня змог.
Не, змог адзін, які там не страляў.
Рука махнула ў прорву зь бязглуздым гукам «Плі!»
І залп мне выдаў пропуск на цёмны бок зямлі.
Ды чую: «Дыша, сьцерва! Нясіце да ўрача.
Па два разы расстрэльваць — статуты парушаць».
А ўрач пасьля ўсё цмокаў языком
І зьдзіўлена мне кулі выдаляў.
А я ў трызьненьні гутарыў цішком
З тым хлапчуком, які там не страляў.
Я раны, як сабака, лізаў, а не лячыў.
У шпіталях аднак я па ўвазе не тужыў.
Увесь быў закаханы ў мяне жаночы пол:
«Эй, ты, недастраляны! Паўзі-давай на ўкол!»