Уладзіслаў Ахроменка, Максім Клімковіч
ЯНКІ, альбо Астатні наезд на Літве
кінараман-фарс
Дзейныя асобы
Янка Лабановіч -- былы школьны настаўнік, аматар більярднага кія і чаркі, нефармальны лідэр усіх янак, беларускі буржуазны нацыяналіст;
Іван (Янка) Брыль -- каваль-асілак, местачковы баксёр, сябра Янкі Лабановіча, беларускі буржуазны нацыяналіст;
Янкель (Янка) Фінберг -- скрыпач, сябра Янкі Лабановіча, беларускі буржуазны нацыяналіст;
Аянька (Янка) Кільмандовіч -- ліцвінскі татарын, харунжы Гарадзенскага Уланскага палка, сябра Янкі Лабановіча, беларускі буржуазны нацыяналіст;
Ісабэль Карвальес -- артыстка бадзяжнай цыркавой трупы, паглынальніца шваек, сяброўка Янкі Лабановіча, беларуская буржуазная нацыяналістка;
Хросны -- лідэр беларускай мафіёзнай групоўкі “Тутэйшыя” ў Чыкага, беларускі буржуазны нацыяналіст і дасведчаны гангстэр;
Карла Спагеці -- легат італьянскай мафіёзнай групоўкі “Сіцылійская вячэра” ў Крэсах Усходніх Рэчы Паспалітай, вельмі аўтарытэтны крымінальнік;
Эмілія Вастрабрамская -- інтэлігентка-адраджэнка;
Віктар Янукевіч -- вораг-жандар з аховы канцлагера Бяроза-Картузская, амаральны мудзіла;
Таварыш Пранік -- камандзір падпольнай чакісцкай групоўкі тэрарыстаў “Халодная галава”, мудзіла;
Шалёнас Халерас -- ліетувас шавіністас, лідэр канкурэнтнай тэрарыстычнай групоўкі “Лабусы”, жмудзілас;
Таварыш Баян -- актыўны сябра чакісцкай тэрарыстычнай групоўкі “Халодная галава”, мудзіла;
Кіроўца браніраванага “Пакарда” -- ягоны сябра і паплечнік, такі ж мудзіла;
Геносэ Юзік -- вусаты дзядзька на ровары;
Таварыш Адзік -- другі вусаты дзядзька на ровары;
Дзядзька Сэм -- акула Уол-стрыта;
Навум Фабрыкант -- бізнесовец;
Моўша і Гірша -- вучні Навума Фабрыканта;
Маленькі Сруль (Ісраэль) -- пляменнік і вучань Навума Фабрыканта;
Мікола Хапернік -- адстаўны генерал Дэфензівы, астраном-аматар, прыхаваны парнаграфіст;
Соф’я Уласеўна Мурашова -- руская графіня, удава генерал-губернатара;
Беларусачка -- дзяўчынка ў васільковым вяночку;
Манамах -- маскальскі папуга;
Стасік і Чэсік -- тутэйшыя бабры;
Мудзілы, хаблы, асаднікі, жандары, паліцыянты, вайскоўцы Войска Польскага, Чырвонай Арміі і Вермахта, агенты Дэфензівы, Гестапа і НКВД, палітвязні, чыкагскія копы і гангстэры, асобы славянскай, цыганскай, караімскай, італьянскай ды жыдоўскай нацыянальнасцяў, бадзяжная цыркавая трупа, музыкі опернага тэатра “Ля Скала”, кіназдымачная група з Галівуду, жывёлы гарадзенскага заапарка, журавы, вароны, перапёлачкі, парсючкі, куркі ды іншыя прадстаўнікі традыцыйнай беларускай фауны.
Падзеі адбываюцца ў міжваенны час на тэрыторыі Крэсаў Усходніх РП (Рэчы Паспалітай) і ў Чыкага (ЗША, Ілінойс).
Факты і падзеі, выкладзеныя ў кнізе, цалкам прыдуманыя аўтарамі, чаго не скажаш пра некаторыя рэаліі жыцця Крэсаў Усходніх. Усе выпадковыя супадзенні -- недарэчнасці, а недарэчнасці -- ненаўмысныя.
Пралог
1.
Дупа яе была вабная. Янка Лабановіч зірнуў на яе і зразумеў: гэта лёс.
Бездакорныя клубы дрыготка адгукаліся на кожны рух. Тонкая вертыкальная лінія нябачным люстэркам падзяляла клубы на сіметрычныя паловы-адбіткі. Ядвабная чорная радзімка, што амаль схавалася між імі, замілоўвала позірк і п’яніла розум.
Але самым цудоўным быў колер клубоў -- шляхетна-шакаладны, рыхтык, ранішняя кава ў філіжанцы пана пробашча.
Маладзён ніколі раней не сузіраў падобнай прыгажосці. Колькі хвілін ён паміраў у шчасці, а калі пераканаўся, што перад ім не мроя, вымавіў зачаравана і ўрачыста:
-- Дупа...
-- Як бульба, што ў нас у Яблонаўшчыне пражаць, -- пачулася згоднае каля самага вуха.
І тут да назіральніка дайшло: на жаль, не толькі ён цешыў вока цудам нетутэйшай прыроды. Яшчэ трое маладзёнаў уважліва ўглядаліся ў бездакорныя формы.
Сябры, як заўжды, былі поруч. Але ж гэтым разам -- абсалютна недарэчна.
Аянька Кільмандовіч забыўся на ўлюбёную шаблю, што пагойдвалася на залачонай падвязцы і аберуч учапіўся ў конскую грыву. Янкель Фінберг апусціў скрыпачку і задумліва пачухаў смыком за вухам. А Ванька Брыль нават не заўважыў, як пераламіўся цвік у яго дужых пальцах.