Сімкавец больш нічога не сказаў, а губы Віняцкага кранула ўсмешка і ён сказаў да жанчыны:
— Вельмі дзякую.
Хутка сто семдзесят шэсць чалавек сталі ў два рады побач з чонаўцамі. Стаялі побач старэйшыя і зусім маладыя. Насупроць іх натоўп старых і жанчын з дзецьмі. Гэта была пара, калі канчаецца дзень. Сонца збірала з зямлі свае апошнія промні. Густа чырванела палатно. сцяга, асветленае ім. Чырванела і Каленікава вайсковая шапка. Ён прайшоўся перад атрадам, скамандаваў стаць смірна, і калі вышаў наперад партызан са сцягам, сам стаў побач з ім.
— 3 гэтай самай хвіліны мы ўсе салдаты рэволюцыі,— сказаў Каленік.— Мы прымем бой з ворагамі сваёй Совецкай рэспублікі. Не жадаючы быць пад прыгнётам паноў, мы будзем біцца да апошняй каплі крыві. Таварышы! Мы стаім перад народам нашым, перад нашымі бацькамі і перад нашымі дзецьмі пад чырвоным сцягам і зараз прымем перад ім сваю партызанскую клятву.
Ён дастаў з кішэні лісткі паперы, спісаныя чарнілам і пачаў чытаць.
"... Клянуся сумленнем і гонарам свабоднага грамадзяніна, што ўсведамляю важнасць узятага на сябе абавязацельства, ад якога залежыць канец нашай барацьбы ў справе вызвалення пролетарскіх мас, якія томяцца ў цяжкай няволі і рабстве, і свята абавязваюся мужна прайсці абраны мною цярністы шлях, як прайшлі яго многія папярэднія мае таварышы, дастойна памершыя ў няроўных баях..."
Каленік не сказаў паўтараць словы прысягі, але калі прачытаў ён першыя словы, каля двухсот чалавек голасна паўтарылі іх. Водгулле галасоў ішло далёка ў цесныя завулкі сяла. Вецер развінаў над плошчай палатно сцяга. Урачыста спакойныя стаялі партызаны, паўтараючы за Каленікам словы клятвы, і ўсе яны разам зірнулі ўлева за рэчку, калі раптам данеслася адтуль глухое водгулле гарматных стрэлаў. І голас Каленікаў зрабіўся больш цвёрдым.
"... Усякую ўскладзеную на мяне задачу ў карысць нашай справы абавязуюся выконваць свята і неадкладна ва ўсякі час дня і ночы: ніякія лішэнні, перажыванні і страх не пахіснуць маёй волі..."
Стрэлы раз за разам ударалі ў зямлю каротка і глуха. Чуліся цяжкія крокі вайны. А партызаны ўторылі голасу Каленіка.
"... Усё, што ведаю і раблю і што ідзе з нашага асяроддзя, буду хаваць у тайне перад грамадой, чужой нашай справе, як хаваю вока сваё. Ад таварышоў-жа сваіх нічога не схаваю і не стаю...
Невыкананне чаго-небудзь з дадзенага мною абяцання лічу злачынствам, а за здраду яму станаўлюся ворагам не толькі грамадзе таварышоў, з якімі іду, але і ў цэлым класу пролетарыяў, і перад ім павінен сваёй галавой..."
Каленік бачыў перад сабою злева вялізны натоўп людзей, і справа два рады партызан і ад імя усіх іх ён сказаў апошнія словы клятвы:
"... За здраду справе хай будзе лёсам маім усеагульная пагарда і смерць..."
Галасы партызан, паўтарыўшых гэтыя словы, змоўклі і на момант на плошчы запанавала цішыня. Шамацеў у паветры сцяг і грымелі далёкія стрэлы. Страшная здань голаду і жабрацтва ішла цяжкімі крокамі, каб стаць на парогі іхных хат.
— А цяпер вітаю вас, таварышы, з ганаровым і вялікім званнем байцоў за пролетарскую рэволюцыю,—сказаў Каленік.
У адказ яму партызаны няўзгоднена, але ўсе крыкнулі сваё першае ўра.
— Ваяваць нам трэба будзе,— гаварыў Каленік далей,— а ваяваць голымі рукамі нельга. Шмат у каго з вас дома завалялася яшчэ з часоў старой вайны вінтоўка. Дастаньце яе, пачысціце. Штук дваццаць вінтовак запасных ёсць і ў нас. Спадзяюся, што і горад нас не пакіне без дапамогі. Гэта адна наша справа, а другая яшчэ больш важная. Калі мы толькі каля свайго сяла сядзем у акопы, то гэтым рэспублікі не абаронім. Сёння-ж, хлопцы, і ў суседнія вёскі збіраць людзей у партызанскія групы, каб скрозь стаць уздоўж рэчкі аж да самай Старой Рудні такімі во радамі — Рукою ён паказаў на партызан.— Жытко Міхаль пойдзе ў самыя далёкія вёскі, у Старую Рудню, а бліжэй сюды Сімкавец Антон і Прорвіч Арцём. Раён кожнаму вызначым у штабе...
Калі зусім змерклася і крапілаўцы разышліся па хатах, з двара выканкома выйшла чалавек шесць узброеных партызан. За сялом яны падзяліліся па тры чалавекі і пашлі трое да Галлеравага млына, а трое да мосту. Гэта была першая варта, выстаўленая на ноч партызанскім атрадам.
Хутка пасля таго, як вярнуўся Каленік гэтай ноччу дадому, да яго прышоў Віняцкі. Ён быў празмерна ўсхваляваны. Гэта адгадаў Каленік па тым, як ён адразу ўсхапіўся з месца пасля таго, як сеў быў на лаўцы і як загаварыў, перасыпаючы гаворку польскімі словамі.
— То можа і таварыш Каленік не верыць мне? — пытаў ён.— Вядома, я быў легіянерам, гэтага я не магу не сказаць пра сябе. Я думаў, легіянеры пойдуць у Польшчу. Я думаў, легіянеры будуць браць панскую зямлю. Выйшла не так, як думаў, і я кінуў свой полк і пашоў сюды. Мой дом тут. Мая радзіма тут. Я хочу бараніць сваю радзіму разам з усімі. Сімкавец не верыць мне, бо я паляк. Але-ж не ўсе палякі легіянеры. Не ўсе палякі служаць панам.