Чырвонаармеец распрануўся і кінуўся ў халодную восеньскую ваду. На беразе стаялі яго таварышы. Яны чулі ўсплёскі вады пад ударамі рук чырвонаармейца. А човен чорнай плямай плыў па вадзе. Урэшце ён спыніўся. Чырвонаармеец з рэчкі нешта крыкнуў і завярнуўшы човен пагнаў яго перад сабою да берага. Калі човен наблізіўся да берага, крыкнулі:
— Ну, што там?
Чырвонаармеец нічога не адказаў. Ён маўчаў і тады, калі човен, ткнуўшыся носам у бераг, спыніўся, а сам ён вылез з вады. Ён дрыжэў ад холаду і ад страху. І толькі паказаў на човен рукой. На дне яго, прыпёртыя плячыма да лавачкі, сядзелі мужчына і жанчына. У цемры нельга было разглядзець іхных твараў. На грудзях у мужчыны бялела паперка. Паперку адкалолі і пайшлі да агню. Чырвонаармеец, які прыгнаў човен, усё яшчэ маўчаў, палахліва азіраючыся. Калі ён апранаўся, ногі не траплялі ў штаніны, рукі блыталіся ў рукавах гімнасцёркі.
— Я падплыў, а яны маўчаць,— казаў ён.— Мне зрабілася страшна троху і я крыкнуў, як плыў яшчэ, думаю, мала чаго яны маўчаць. А падплыў і бачу — нежывыя. Мне стала халодна ў вадзе.
Каленік узяў ад чырвонаармейца паперку, знятую з грудзей у мужчыны і прачытаў уголас: „Будзе тое-ж і вам усім“, і сказаў:
— Думаюць гэтым запалохаць, гады.
Ён паслаў партызан у сяло, каб паведаміць камандзіру палка аб знойдзеных трупах. Камандзір палка прыехаў конна. Да яго прыезду човен падцягнулі да агню. Тады ўсе разглядзелі маладога мужчыну з акрываўленым тварам і побач жанчыну. У абодвух на ілбах чырванелі выразаныя пяцікантовыя зоркі. Яны сядзелі непарушна, схіліўшыся адзін да аднаго. Камандзір палка міжвольна зняў з галавы шапку. І за ім гэтак-жа знялі шапкі чырвонаармейцы і партызаны.
— Сволачы!
Толькі і здолеў Каленік адным гэтым словам парушыць маўклівасць. У камандзіра палка задрыжэла рука, у якой трымаў ён шапку. Ён адвярнуўся і падаўся ў бок ад агня. Ён ішоў не спыняючыся і не надзяючы шанкі, камечыў яе ў руцэ. За ім чырвонаармеец павёў каня. І следам пайшло чалавек дванаццаць партызан і чырвонаармейцаў. Каленік не спыніў іх, калі яны пайшлі з месца; нічога не гаварыў ім і камандзір палка. Так дайшлі яны да сяла. Камандзір моўчкі зайшоў у памяшканне штаба і стаў каля стала, пазіраючы насустрач партызанам і чырвонаармейнам, якія гурбой спыніліся ў дзвярах.
— Дазвольце зайсці, таварыш камандзір палка?
Ён кіўнуў моўчкі галавою. Хлопцы сталі перад ім сярод пакою і адзін з іх сказаў:
— Дазвольце, таварыш камандзір палка, сабрацца нам і пайсці за рэчку на некалькі дзён. Мы адпомсцім ім.
Камандзір палка дапытліва зірнуў на іх.
— Хлопцы правядуць нас цераз балота і мы вернемся тудою-ж.
Яны паказалі на сялян, якія прышлі раніцою з-за рэчкі.
— Мы звяжамся там з партызанамі і разам раскалашмацім пару камендатур.
Праз нейкі-ж час у штабе палка адбылася нарада і той-жа ноччу два дзесяткі партызан і чырвонаармейцаў пайшлі за рэчку ў тыл белапалякам.
Прайшлі восеньскія надакучлівыя дажджы. Ветры стрэслі з дрэў іхныя дзівосна-барвяныя вопраткі, і аголеныя дрэвы нерухома стаялі, чакаючы марозаў і першых мяцеліц. Марозы прыйшлі хутка. Укрылася лёдам рэчка. Зямля пад нагамі звінела на цвёрда утоптаных сцежках. На стрэхі хат, на платы і на сцежкі клаўся іней. А сапраўдных баёў усё не было. Палякі па-старому рабілі то тут, то там спробу прарвацца за рэчку, але заўжды адмходзілі і на некалькі дэён замаўкалі. Гэтак прыйшлі і дні з першым снегам. Снег выпаў уночы. 3 вечара ў халодным паветры кружыліся рэдкія белыя матылі. Партызаны, седзячы ў дазорах, з цікаўнасцю сачылі за імі, падстаўлялі далоні рук, ловячы іх, гэта было за навіну, а сярод ночы снег пайшоў густа і адразу забялела зямля.
Партызаны і чырвонаармейцы размясціліся ў вёсках уздоўж рэчкі. Хадзілі яны цяпер у кажухах і цёплых паддзёўках. Удзень і ўначы стаялі ўздоўж рэчкі за вёскамі і на дарогах дазоры. Вакол іх было шырокае ўснежанае поле, месцамі кусты каля рэчкі і высокія алешыны з абламанымі верхавінамі, а за рэчкай зноў бясконца далёкае ўснежанае поле і нікога там, ніводнай жывой душы. Так прайшоў снежань тысяча дзевяцьсот дзевятнаццатага і так ціха пачаўся студзень тысяча дзевяцьсот дваццатага года.
Становішча, аднак, змянілася надвячоркам дванаццатага студзеня. Палякі пасля доўгага перапынку зрабілі першую спробу ісці на Крапілаўку. На стрэл дазорных з хат выскачылі партызаны і, рассыпаўшыся, пайшлі насустрач легіянерам. Непадалёк ад рэчкі яны ляглі ў снягу і каля дзвёх гадзін ляжалі так. Спатканыя дружным агнём легіянеры адкаціліся назад, а партызаны, павялічыўшы колькасць дазораў, вярнуліся ў хату. Такія атакі з боку легіянераў паўтарыліся два разы яшчэ трынаццатага студзеня і чатырнаццатага. Адначасова, як можна было меркаваць па стрэлах, гэткія-ж спробы прарвацца за рэчку рабіліся імі і ў напрамку на Зубарэвічы і на Рожанку.