Той, хто гаворыць ад сябе, мае біяграфію, але біяграфію нецікавую, бо, гаворачы ад сябе, ён уяўляе толькі прыватную асобу.
Каб даць жыццё першароднаму слову, паэтэса акумулюе ў сабе маўчанне, у «біяграфічнай» рзчаіснасці яе «амаль няма» альбо, калі змяніць ракурс выказвання, у ёй яна ёсць настолькі, каб арыентавацца ў ёй, сведчыць аб ёй, але ёй не належыць. Таму «свае» вершы і кароткія, што кароткая сама «біяграфічная» рэчаіснасць: вершы ж творацца, калі не для яе, дык у яе.
Ключавыя для верша словы: «кароткія», «крыху», «амаль» — унутраныя сінонімы, праз іх верш самавытлумачваецца.
Але, з другога боку, якраз гаму, што яны існуюць і дзейнічаюць, «мяне не хапае на сэнс маіх Бацькоў», якія ц а л к а м былі і якіх ц а л к а м няма. Апошняе нявырашанае (і невырашальнае?!) пытанне творчасці — яна сама.
...Верш гэты, дарэчы, новы ў творчасці Надзеі Артымовіч, і яна сама ў ім больш новая: у ім маўчанне ўсё больш становіцца сваім.
Р. S.
Ад самага пачатку ў вершы нарошчваецца адмаўленне: ні-не, ні-ні-не-ні... Гіершы радок належыць цяперашняму часу, другі — мінуламу, а «я» тлумачыць сябе нечаму таму, што не належыць часу і не вымаўляецца. Тлумачыць, аспрэчваючы і адпрэчваючы тое, да чаго яно мела і яшчэ мае дачыненне. Трэці радок катарсічны: «я нямая» артыкулюецца і ў выніку мае «я няма». Пасля гэтага бездань, прагал, развязка, развязка ў прагале, і якраз з яго, як абломкі нейкай катастрофы, усплываюць фрагменты ўдакладненняў, якія паддаюцца аналізу і распазнанню. Яны змястоўныя назвамі і найменнямі і з «я» звязаны і зроднены. Яны засталіся і застаюцца ў мінулым і цяперашнім часе, а ў завяршальны радок верша набягае вельмі істотнае ўдакладненне: «мяне амаль няма».
Верш вынікае з «амаль».
Старая музыка самакаштоўная і мае свой водар. Яна здолела захавацца ў сваім часе і пранікнуць праз «археалагічныя» пласты іншых часоў. Бельск узнік з музыкі, музыка яго прааснова, але для таго, каб яна змагла выявіцца і загучаць, у Бельску мусіць быць адпаведная пара: лета. Лета — раўнавага між тым, што было, і тым, што ёсць: даўно мінулыя з'явы знаходзяць у ім свой дом, сваю жывую вечнасць.
Царква ўпісана ў Бельск, але, як музыка, паўстае адтуль — з глыбокай даўніны. I тое, што яна «забытая», кажа аб тым, што яна заўсёды мае дачыненне да вечнага.
«Першае слова малітвы» — гэта таксама музыка, але музыка, якая не прыналежыць часу; гэта таксама царква, але царква, якая не прыналежыць месцу;
гэта таксама лета, але - якое ніколі не мінае.
Р. S.
Бельск неаднойчы сведчыць аб сабе ў паэзіі Надзеі
Артымовіч, у ім, пэўна, ёсць нешта тое, чаго няма ў іншых месцах. У ім ёсць тое, на што верш адгукаецца і што дазваляе яму вымаўляцца,— суадпаведнасць. Бельск суадпавядае слову, якое вымаўляе Надзея Артымовіч, і гэтая суадпаведнасць становіцца зместам верша.
У ім, у вершы, змешчана люстэрка: вобразнае і гукавое ў ім узаематлумачацца. Так, старая музыка суадпавядае забытай царкве, а лета — малітве. Што застаецца па-за абсягамі ўзаемавытлумачэння, дык гэта Першае слова малітвы, у люстэрку суадпаведнасці яго няма, і тым не менш верш намерваецца дайсці да яго і ўжо гэта робіць, адымаючыся ад сябе. Ён нібы карацее: тое, што вымавілася — аднялося, што вымаўляецца — адымаецца, а Першае слова малітвы ў невымоўным. Верш разгортваецца згортваючыся, і чыннік дэдукцыі ягоны павадыр: ад многага да адзінкавага і адзінага, ад наяўнага да няяўнага, калі, як гаворыцца ў евангельскім прыпадабненні, чалавек прадае ўсё, што мае, каб набыць нешта — скарб. Калі слова адымаецца да сябе, яно становіцца му зыкай;
Калі Бельск адымаецца ад сябе, яго знаходзіць лагоднае лета;
Калі малітва адымаецца ад сябе, выяўляецца Першае слова.
Загадзя ніхто не ведае малітвы, якая складалася б з аднаго слова, і тым не менш верш мэтанакіравана вядзе нас да яго — да Першага, і тое, што яно пішацца з вялікай літары, пішні раз сведчыць, што яно першае не па парадкавасці, а па якасці і значэнні. Першае слова ўжо нават і не слова, а Пачатак, пра які згадваецца ў Евангеллі: усе словы з усіх пластоў арыентуюцца на яго і малітва спраўджваецца ў ім. Верш таксама нейкім чынам малітва — малітва, якая ў ім вымаўляецца і ў ім жа спраўджваецца. Калі яна спраўдзіцца дарэшты, яна перастане вымаўляцца, і верш імкнецца да гэтага. Верш імкнецца да краю і да мяжы, дзе ён спраўдзіцца так, што перастане быць: патаемная мэта ўсялякай творчасці ў гэтым. Што да старой музыкі — то гэта музыка, якую мы некалі чулі, а калі — не можам успомніць. Яна не суадпавядае храналагічнаму часу, які адлічвае гады і стагоддзі, але суадпавядае нечаму таму ў нас саміх, што яшчэ і не стала намі. Але яна паклікала лета і ўвайшла ў лета. Лета лагоднае — усё, што збіраў час, яно мае, і час у ім поўны і споўнены. Для таго, хто ў ім ёсць, няма страты, а ўсё, што ёсць,— сваё.