Бог прымае чалавека. I вяртае яму яго ўдакладненым і ўдасканаленым. Прымае яго так, што ён заўсёды прыняты Богам усёю сваёю істотаю і кожны раз сваім канкрэтным дзеяннем, і вяртае яму яго таксама так.
Узаемаадносіны Бога, які прад'яўляе чалавеку яго самога, і чалавека, які, каб жыць далей і бачыць, як яму жыць далей, прад'яўляецца Богу — свайму Богу, якога нельга мець і якім таксама нельга быць метым, разгортваюцца ў паставе спадчыны, і тое «ёсць», якое з гэтага вынікае, дазваляе сказаць: спадчына ёсць пераадоленнем нябыту.
Чалавек набывае і траціць, і ў тым, шго ён набывае, ужо ёсць ён сам. Набываючы, ён падсвядомым сваім намаганнем намагаецца набыць сябе. Бо з самага пачатку свайго існавання ён страчаны. Ён страчаны так дарэшты і так грунтоўна, што, каб набыць сябе, мусіць набываць увесь свет, бо толькі ўвесь свет з самага пачатку яму раўнаісны.
Набыванне — апірышча яго існавання.
Для таго, каб стаяць, трэба на нешта абапірацца і для таго, каб ісці, трэба з кожным крокам адштурхоўвацца ад таго, на што абапіраешся, і з кожным крокам яго набываць,
Гэтак чалавек рухаецца і жыве — трацячы і набываючы.
Але — пытанне — ці насамсправе ён траціць? Ці ўмее ён траціць? Ці гэтак жа самааддана ён укладаецца ў страчванне, як у набыванне? Ці не перагружаны і не перазаняты ён набываннем? I ці на самой справе ён рухаецца і жыве? Ці, можа, усё больш, нягледзячы на вонкавую актыўнасць і жвавасць, спыняецца і памірае?
Кожны раз, калі чалавек набывае нешта сабе, ён гэтым не набывае сябе, а адымае з сябе. Усё тое, што ён імкнецца займець, ён можа займець толькі з сябе. Ніхто іншы яму нічога не можа даць. Але ўсё больш дадаючы да сябе, ён усё больш спусташаецца: знадворку — магнат, знутры — жабрак.
Чалавек аказваецца страчаны таму, што з самага пачатку, апрача сябе, нешта мае сабе. Ён мае м а ё, і яго чыстае «я», нібы абалонкай, агортваючыся м а і м, адасабляецца ад раўнаіснага і тоеснага свету. Ён адасабляецца м а і м, і м а ё ўсё больш становіцца ім самім.
Жабрак мусіць угледзець сваё магнацтва і, каб вярнуць сябе свету, здолець аддаць яго свету. Аб гэтым хрысціянскі імператыў: аддай зернятка, якое ты тоіш у сваёй торбе — і на Божай ніве ты займееш колас.
Чалавек мае маё— і маё мае чалавека. Аднак, усё, што ніколі не цэласнае, а таму заўсёды ненасытнае маё загадвае набываць чалавеку, з'яўляецца часткай, фрагментам, а то і аскепкам свету, і як бы далёка ні сягалі набыткі, сума частак ніколі не становіцца цэласнасцю.
Але свет — гэта адзінае, у чым чалавек сапраўды мае патрэбу, што спраўджвае яго і дае апраўданне яго існаванню. Усё астатняе не апраўдвае і не спраўджвае яго, яно проста недастатковае, і калі яно займае сабою чалавека, яно займае яго ад свету і замест свету. Яно займае яго сабою так, што робіцца больш займальным і блізкім, чым свет, і, займаючы яго сабою так, набліжае канец свету.
Набыванае-сабе ўцягвае чалавека ў пустату і рана ці позна пакідае з гэтаю пустатою сам-насам. У ёй свет становіцца адсутным, але становіцца прысутным нябыт.
Калі драматызм часу, які мы перажываем цяпер і які сваімі межамі пасунуты ў глыбіню стагоддзяў, не менавіта ў гэтым, то з гэтым тым не менш шчыльна звязаны. Мы жывём так, нібы недзе ў будучыні ўжо настаў канец свету і хвалі катастрофы, усё дужэючы, дасягаюць нас.
Мы рухаемся насустрач нябыту, мы ўжо заняты і захоплены ім, мы нават прыспешваем яго прыйсце, бо толькі там, у нябыце, зможам канчаткова супасці з тым, што набываем і маем сваім, - з рэччу.
У тым прапачатку, якім чалавек паяднаны са светам, кожны ёсць усе. Глыбока, у сваёй прадпамяці, мы захоўваем гэты досвед, і філасофія няроўнасці не здольная яго абвергнуць. Гэты досвед, нагадваючы нам, што праўда не можа не быць несправядлівай, а справядлівасць непраўдзівай, патрабуе ад нас нечага, што мы яшчэ не здольны здзейсніць, і патрабуе нечага ад нас, якімі мы яшчэ не здольны быць.
Але гэта выратавальнае патрабаванне. I ад таго, ці мы прыслухаемся да яго і ці адгукнемся на яго голас, нешта залежыць. I, можа, зусім нямала.
Усё яшчэ застаецца надзея, што нашы імёны не будуць выкраслены з кнігі спадкаемцаў свету і што сіротам вернецца тое, што ім належыць спрадвеку,— спадчына.
БЕЗНАЗОЎНЫ ВЕРШ ЧЫКВІНА
Вось верш Яна Чыквіна: