Пры асушэнні Крывінскага тарфяніка побач ca старажытным паселішчам Асавец была знойдзена нават цэлая неалітычная лодка. Пры раскопках стаянак сустракаюцца i кавалкі драўляных вёсел. Лодкі выдзяўбаліся з аднаго тоўстага — найчасцей ліпавага — камля каменнымі цясламі. Як сведчаць этнаграфічныя даныя, асяродак дрэва папярэдне выпальваўся, што паскарала марудную i нялёгкую працу...
Лодку спачатку выкарыстоўвалі пераважна для рыбацтва. Лавіць рыбу можна вудай i з берага, але гэта амаль што дзіцячая забава, бо буйная здабыча ля берага бярэцца рэдка. Іншая справа на глыбіні, дзе плаваюць пудовыя самы ды вялікія шчупакі... Тут без лодкі не абысціся. Цяжка без яе i пры лоўлі сеткай.
Лодка ў тую даўнюю пару, асабліва пры бездарожжы, была i важным сродкам транспарту. На ей плавалі ў суседнія паселішчы i нават у больш аддаленыя мясцовасці. Чалавеку на лодцы менш пагражала небяспека — дзікі звер або воін з варожага племені...
У неаліце шырока выкарыстоўваліся сеткі, i гэтаму ёсць не адно сведчанне. На стаянцы Асавец знойдзена шмат грузіл — гэта плоскія камяні з прасвідраванымі адтулінамі або экземпляры, злепленыя з гліны. У адным з раскопаў на самым дне культурнага пласта ланцужком ляжала каля дзесятка такіх гліняных грузіл. Сама сетка згніла, a грузілы засталіся на тым месцы, дзе першабытны рыбак паклаў сваю снасць, ды так яе чамусьці i не падняў...
Саміх старажытных сетак у Беларусі пакуль што не знойдзена, а вось у суседняй Літве на стаянцы Швянтоі знойдзены ix цэлыя кавалкі, сплеценыя з ліпавага лыка.
Акрамя сетак, старажытныя рыбакі ўжывалі i іншыя прыстасаванні, змайстраваныя з дрэва. Ад ix засталіся розныя лучынкі, лазовыя пруткі i аплеценыя карой каменныя грузілы.
На Панямонні не знойдзена ад неалітычнага часу гліняных або каменных грузіл. Можа там наогул у той час яшчэ не ўжывалі сетак? Не, мабыць ужывалі, хоць там i не было столькі, як на Падзвінні, азёр, бо вядома, што менавіта на азёрах лепш лавіць сеткай. Пры вывучэнні стаянак на тэрыторыі заходняй часткі Беларусі знойдзена адносна шмат круглых камянёў памерамі з добры яблык. Прызначэнне ix пакуль што нам невядома. Магчыма, та кія камяні, загорнутыя ў скуру або бяросту, падвешваліся да сетак як грузілы.
Гарпун, як можна меркаваць, адна з найстаражытнейшых прылад для рыбнай лоўлі. Разам з тым яна складаная ў сваім вырабе i выкарыстанні. Вастрыё гарпуна з зубцамі свабодна замацоўвалася ў дрэўку i было дадаткова злучана з ім доўгім шнурам. Раненая рыба нырала, гарпун вылузваўся з дрэўка, i яно, раскручваючы шнур, як буйком, адзначала месца, дзе схавалася здабыча.
Найбольш архаічныя гарпуны вядомы нам з канца палеаліту. Гэта былі масіўныя прылады, прызначаныя хутчэй не для рыбацтва, а для палявання на буйнога звера.
Гарпуны шырока ўжываліся ў мезаліце. Іх значэнне захоўвалася i ў наступную эпоху.
Неалітычныя гарпуны былі невялікія, мелі адзін або два, зрэдку больш, вострых зубцоў. Вырабляліся гэтыя прылады з сценак трубчастых костак.
Знойдзеныя на неалітычных паселішчах рыбацкія кручкі самыя разнастайныя па сваёй форме i памерах. Найбольш старажытнымі лічацца так званыя састаўныя экземпляры, у якіх да стрыжанька прывязвалася вастрыё. З тонкіх касйяных пласцінак выразаліся мініяцюрныя кручкі з зазубнямі i патаўшчэннямі на падставе стрыжанькоў, за якія прывязвалася леска, Іх памеры не перавышалі 3-4 см. Такія прылады прызначаліся толькі для лоўлі дробнай здабычы; для лоўлі ж буйнейшай прызначаліся масіўныя крукі, зробленыя з сківічных костак жывёлін, у шырэйшай частцы якіх свідраваліся адтуліны для прывязвання за шнур. Даўжыня такіх вырабаў часам дасягала дзесяці i больш сантыметраў.
Цяпер уявіце сабе, якой велічыні была тая рыбіна, што магла глынуць такі крук з прынадайі?
На Крывінскім балоце, непадалёку ад Асаўца, можна змайсці мноства кавалкаў жэрдак, калоў i слупоў. Спачатку вучоныя думалі, што гэта рэшткі палевых пабудоў, якія ў неаліце ўзводзіліся на азёрах i балотах Германіі, Швецыі i Швейцарыі. Нейкае падабенства такіх пабудоў знойдзена i пры раскопках некаторых тарфянікавых стаянак у Сазецкім Саюзе.
Што ж уяўлялі сабой палевыя пабудовы?
У дно возера ўбіваліся тоўстыя завостраныя слупы, на якіх умацоўваліся лежні з дашчатым насцілам. На насціле затым i будавалася жыллё. Не з выгоды людзям даводзілася ладзіць там сабе паселішча. Гэта чалавек рабіў для абароны ад ворагаў або дзікіх звяроў.