— Гарбата... Гэта што за напітак? — пацікавіўся я, учуўшы новае для сябе слова.
— Тое ж самае, што і чай, адно з травамі.
— У нас таксама чай на сняданак.
— А ўсё ж — прашу... Мая гарбата з шасці траў. — I пасля, калі я апусціўся на крысо плашча, напоўніў па беражок накрыўку ад тэрмаса ўварыста-пахкай вадкасцю, потым узучыў мне акругла-важкі бутэрброд (луста дамашняга хлеба з двума скрылікамі палянгвіцы). — Уціхамір чарвяка... У вас, можа, іншыя прысмакі — тушонка?
— I тушонка ёсць. Заўтра Малінін бараніны прывязе. На вячэру шашлык згатуем. Прыходзьце. — Сказаў дый сам з сябе падзівіўся: чалавека толькі што ўбачыў, і ўжо так даверыўся.
— Не-е, бараніну не ўжываю... А вось ад бабровага мяса не адмовіўся б.
— Што вы!.. Баброў не ядуць.
— Не ўсе так лічаць. Некалі царкоўнікі з бабра смажаніну гатавалі. У гэтых хітруноў усё проста: калі бабёр жыве на вадзе, значыць, ён не звер, а рыба. У пост рыбу можна есці.
Я ведаў пра гэта — чуў ад Малініна. I далей сказаў пра царкоўнікаў:
— Яны кажухі бабровыя шылі й шапкі. З бабровага струмяню напоі рабілі й манашак порцілі... — Сказаў так і зацяўся: «Гэта ж, куды занесла?.. Уф!»
— Пра бабрын ведаю, — кіўнуў галавой не менш за мяне разгаворлівы рыбак, — а пра манашак — упершыню чую, што яны распусныя. Адкуль, малады чалавек, такія факты?
— Гэты самы чалавек, што ў саламяным капелюшы, рас-казваў. Ён — біёлаг-практык, пра бабра ўсё ведае. На кончык хваста гляне — і ўжо ведае пол звера.
— I як жа гэта?
— У самкі — кончык хваста з упадзінкай, а ў самца — бугорчыкам.
— Ты скажы, га?.. Буду ведаць, дзякуй.
Слова за слова — наладзілася гаворка. I вось, я слухаю гісторыю пра двух сябрукоў: хлопчыка Ваську і калгаснага барана Бэку, якіх адно без аднаго і ўявіць было немагчыма. Васька амаль штодня ездзіў на Бэку верхам — аісурат як і старшыня калгаса на гнедай кабыліцы Эмцы. Праўда, у Ваські не было сядла — карыстаўся ватоўкай; між іншым, ён часцяком браў сваю апранаху ў дзве рукі, распасціраў — як ёсць тарэадор! — і пачынаў махаць перад вачыма ў барана, выгукваючы:
— Бэка! Бэ-эка! Бэ-э-эка!..
Баран рашуча кідаўся ў наступ. Ватоўка ў міг вока павісала на яго пакручаста-вострых і надзіва трывушчых рагах.
Неяк надвечар вярталася атара з папасу. Вядома ж, Бэка ішоў першым. Ён вёз — не без гонару! — свайго куміра Ваську. А тут — Параска Кузёла ў калгаснай бручцы рачкуе-валтузіцца: цягне з зямлі й ніяк не выцягне таўстушчы караняплод.
Чырвоны падол ейнага андарака і ўз'ятрыў Бэку на каронны ўдар. Тую ж хвіліну ахвяра ніцма абрынулася ў мяжу і ад вялікага ўлёку знепрытомнела. Дзугнуўся вобземкі — акурат ветрам знесла з мяккай ватоўкі! — і вершнік Васька Мачок: упаў на выстаўленыя наперад рукі, і адну з іх, правую, зламаў чуць ніжэй локця.
Але гэта яшчэ не ўсё пра Бэку ды Ваську. Пачалася вайна. I нахапіліся ў вёску немцы, убачылі на ўзрэччы атару, сагналі ў гурт і давай грузіць авечак у машыны. Бэка хвалюецца, уцякае ад салдатаў. Малады афіцэр узлокціўся на плот, курыць сігару. Вецер пахіствае шырокае крыссе яго бліскучай скуранкі. Васька аклікнуў Бэку і кіўнуў на афіцэра. Зрэагаваў Бэка імгненна — у адзін скок збіў акупанта з ног, але быў тут жа працяты аўтаматнай чаргой. З гарачкі баднуў зямлю раз-другі — і знерухомеў Васька знямела глядзеў на свайго бездыханнага сябра і ўвесь, бы ў ліхаманцы, дрыжаў. Не ад страху — ад злосці. Афіцэр, як толькі падняўся, выхапіў з кабура парабелум і стрэліў Ваську ў нагу.
— Адпомсціў, — мой суразмоўца ціха ляпнуў даланёй па сваім калене і дадаў: — Маладосць — дуросць... З таго часу і жыву з куляй у суставе.
Я звярнуў увагу на веласіпед, што ляжаў у траве, здзівіўся:
— Гэта ваш?
— Мой.. А без яго я — не рыбак. На ім і ў школу езджу. Педаль правай кручу.
— Вы настаўнік?
— Біёлаг... — Падаў мне руку. — Васіль Захаравіч. Нарадзіўся і вырас на Віцебшчыне, сюды накіравалі пасля ўніверсітэта. I застаўся. Мне падабаецца тут.
Прызнацца, я ўпершыню вось так, з поціскам рукі, знаёмлюся з дарослым чалавекам, таму знарок назваўся не Шурам (не дзіця ўжо, хопіць!) або Аляксандрам (не цярплю гэтае «ндр»), а менавіта Алесем. Аняго ж, і гарбату выпіў, і ад бутэрброда ні крошкі не засталося. Галоўнае, не помню, як і ўмалоў усё. Васіль Захаравіч сыпануў мне ў прыгаршні жменю нейкіх вуглавата-шпілястых нязграбчыкаў, назваўшы іх вадзянымі арэхамі. Патлумачыў: