Бацька:
— Піліп, калі й хадзіў на паляванне, дык без ахвоты з ружжом па лесе брындаў. Я не прыпомню, каб ён у дзікім азарце, як Мікіта, страляў па варонах ці па тых жа — няхай і шкадлівых — сароках. Ніколі. Яму і пчолы не ў галаве былі. А вось коней — бадай як ніхто з нашых любіў: і капыты рашпілем выраўняе, і падкуе, збрую падгоніць. Усё чын чынам. Аднак і без кніг таксама не мог — трызніў імі. Ляжалі стосамі паўсюль: на яго дубовым (сам зрабіў) стале і паліцах, у каморы й на гарышчы. Куды ні ехаў — кніга заўсёды з ім; з кірмашу вяртаецца — сядзіць на возе і чытае ў сваю ахвоту. Сёй-той з усохскіх лапатнікаў пасмейваўся (грамаць — не дае гамаць), але ён — чхаў на іх дрымучыя доймы, анічога не браў да галавы. Затое бацька — гэты балюча перажываў людское судаўе і сумысля, каб лішне не вярэдзіць душу, аддаляў ад сябе Піліпа і ўсё болей з Мікітам знаўся. З ім прасцей — хлопец без мух у носе: ваўкоў абкласці — з радасцю; барсука з нары выкапаць — хоць двух; крадуноў у абходзе паганяць — таксама не супраць.
— Тата, вы пасвілі авечак разам з Піліпам. То ён ужо тады, калі й пастушком быў, кніжкі чытаў?
— Змалку ўцягнуўся. Да школы. Скажу табе — не паверыш: Піліп ну роўна ва ўсім быў на дзеда Пархвена падобны. I гэтак жа, як ён, старанна вучыўся, і чытаў запойна.
— Хм... — Мяне, бы ад холаду, перасмыкнула ўсяго. — А настаўнікам не стаў.
— Не стаў. Відаць жа, вышэй сябе не скочыш. Такі лёс чалавечы: сёння ты — анёлак, заўтра — грэшнік бяскрылы.
— Мушу, тата, з вамі не пагадзіцца. Хутчэй за ўсё і цяжка нам, што якраз-такі маем за плячыма крылы. Але, праўда, кімсьці паклычаныя: хочацца паляцець, ды... няма куды.
— Мы хіба з табой седма ў запечку сядзім? Гэтулькі дарог скалясілі!.. Не-е, мы лятаем. Яшчэ як лятаем!
— Я па-сапраўднаму хачу лятаць. Як Сяргей Лук'янцаў!
— Сяргей сяльпоўшчыкаў? Ну як жа!.. У-у, Сяргей — здаравяк. Пра малакроўе, нябось, і не чуў. А мы ў нішчымніцы жылі, хлебам з мякіны давіліся, шайморамі. Табе, сын, з Цімавымі хлопцамі не след раўняцца. I знаеш — не галься ты на прафесію ваеннага лётчыка, няма ў ёй нічога людскага. У авіяцыю, думаеш, каго сперш агітуюць?
— Адважных. Хто не баіцца вышыні. — Зрэшты, адкуль бацька ўзяў, што ў лётчыкі нехта некага агітуе? Тут я ўжо не лаўлю варон — адказваю ўпэўнена і ясна: — У лётчыкі ніхто нікога не агітуе — усе па сваёй ахвоце ідуць.
— Э-э не-е, — выбуркнуўся Іван. — Як толькі атрымаеш атэстат, дык ваенкаматавец тут жа і накіруе на медкамісію. Прызнаюць годным для авіяцыі, то хочаш ты ці не, а ўжо не адпусцяць.
— Як там будзе — пабачым пасля. А пакуль — не дужа рыпайся. — Бацька пасміхнуўся. — Ты, сын, не ў неба глядзі, а старайся на зямлі ўсё разглядзець. Учора з рыбаком гаварыў? Бач, здавалася б, як і я, калека — ні Богу свечка, ні чорту качарга. Дык жа ў мяне рукі няма. А з яго, аднаногага, які работнік? Ні ў лётчыкі не годны, ні ў кулямётчыкі. А бачыш, пры цвёрдым жалаванні, дарма што інвалід. Можна сказаць, ад дзяржавы дзве пайкі мае. Ды яшчэ ж соткі пры хаце, бясплатныя дровы, сена. I ўсё таму, што ён — настаўнік, яго паважаюць, цэняць. Галоўнае — часу на рыбалку стае, чалавек культурна адпачывае.
— Выходзіць, і мне трэба ў настаўнікі падавацца?
— Думай сам. — Бацька не настойвае, памяркоўна ставіцца да маіх разваг: — Бачыш, ні з твайго прадзеда настаўніка не атрымалася, ні з дзядзькі. А чаму?
— Не было як вучыцца.
— I так, і не... Проста яны не змаглі адарвацца ад сялянскай працы. Як адзін, так і другі. Што з Піліпам сталася? Спадзяваўся пасля школы ў гімназію паступіць, але ўся вучоба яго сабачым хвастом скруцілася — рэвалюцыя выбухнула, пачалася калатнеча-галеча. Туды-сюды — і маладосць зглумлена. Што тут можна сказаць? Скаціўся наш род, бы валун з крутога пагорка ў каламуць балацяную. Мы плёхаемся ў дрыгве ванючай, пускаем бурбалкі, а выйсця няма. Эх! — Бацька раз-другі смактануў свой, як маці кажа, сусал і пстрыкнуў яго ў бок прыцьмелага ўжо, але ўсё яшчэ жывога цяпельца. Прыслухаўся. — Эйш, бушуюць ваякі!