Вера пайшла да ракі, спусцілася па пясчанай сцежцы, якраз там, дзе ляжала братава вуда. Прысела на кукішкі і пацягнулася рукой да вады, каб замыць брудны падол сукенкі і абмыць калені. Рачная прахалода астудзіла далоні, крыху супакоіла, суцішыла трывогу. Дзяўчынка глядзела на рачную завадзь, дзе адлюстроўваліся лёгкія белыя воблачкі, што паплылі па небе з паўднёвым ветрыкам, і пачувала сябе адзінай жыхаркай на чужой планеце: з сонцам, звонам пчол, спевамі птушак... Знаёмая — і чужая.
I чаму так? Дома вунь усё ідзе шыварат-навыварат, а тут яшчэ з-за гэтага Боўдзілы праходу няма. Праўду кажуць: адна бяда не ходзіць... Вось і Сярожка некуды знік. Ці, можа, Боўдзіла са сваімі дружкамі пастараўся? Ды і не толькі гэтая неспадзяванка вярэдзіла Верыны думкі. А ўчарашняя сутыч-ка на калгасным агародзе? Быццам аскома ад ранняй антонаўкі... Праплывалі аблачынкі ў высокім небе, прыводзілі за сабой успамін пра дзень учарашні.
Учора быў апошні дзень летняй працоўнай практыкі ў шасцікласнікаў. Праполвалі моркву. У шостым — дзевяць вучняў. Ды ва ўсёй Лугаўскай васьмігодцы крыху больш за пяцьдзясят. З кожным годам усё менш і менш. Вунь у першым — толькі трое. Вёска пусцее, а ў школе цішэе...
Настаўніца Марыя Кірылаўна кудысьці тэрмінова заспяшалася і, адыходзячы, сказала:
— Закончыце свае радкі і можаце ісці дадому. Ты, Вера, застаешся за мяне. Спадзяюся, усё будзе добра.
Сонца паднялося даволі высока, пачало прыпякаць. Вера ішла наперадзе, нібы толькі ёй адной не надакучыла праполка. Спрытна падсякала траву матыкай, потым рукамі перакопвала міжрадкоўе, выцягвала з зямлі тонкія белыя карэньчыкі. Трэба было асцерагацца, каб разам з пустазеллем не вырваць цёмна-зялёныя сцяблінкі морквы з ладнымі ўжо чырвонымі хвосцікамі. Хаця там-сям не пашкодзіла б і прарэджванне.
Няпростая справа — праполка. Гэта не ў «фанты» гуляць. А калі ты палоў і ўчора, і пазаўчора, і яшчэ колькі дзён? Ці доўга вытрымаеш, каб не прысесці на кукішкі? I ўжо карэньчыкі пустазелля пакідаеш у зямлі, і вяршкі зрываеш...
Звеннявая ўмее працаваць, ёй не прывыкаць. I не на адной праполцы яна першая. Вера — выдатніца, яе фота на школьнай Дошцы гонару. А тут яшчэ гэтым летам Вера паедзе ў «Артэк». На цэлы месяц! За Верыну кандыдатуру прагаласавала ўся дружына. Вось толькі аднакласніца Ядзя Сямашка не галасавала, нават была супраць. Яна так і спытала:
— Чаму Ластаўка? За што? За пяцёркі? А пра яе бацьку забыліся?
Ядзю ніхто не стаў слухаць, нават абурыліся, маўляў, не трэба пра бацьку... Так можна дагаварыцца да любой бязглуздзіцы. I ўсё ж Ядзіна нязгода непрыемна кальнула, быццам ты ступіў босай нагой на сухую сасновую шышку. Тут быў дакладны разлік: укалоць, зрабіць балюча.
А яны ж сябравалі ўсе першыя чатыры школьныя гады. Вера Ластаўка і Ядзя Сямашка — адна з адной, нібы нітка з іголкай. Вось толькі Ядзі з першых жа вераснёўскіх дзён спадабалася быць «іголкай»...
— Верачка, пайшлі са мной. Давай пагуляем у жмуркі: ты жмурся, а я схаваюся. Я так хачу!
Спачатку Вера не звяртала ўвагу на гэтае «я», быццам так усё і павінна было ладзіцца: адзін верхаводзіць, другі паслухмяна згаджаецца. Без усялякіх сумненняў і адгаворак. Хто першы — той галоўны. Варта было Веры спазніцца на месца дамоўленай сустрэчы на якіх дзесяць мінут, і яна ужо не магла апраўдацца перад Ядзяй ніякай уважлівай прычынай.
— Я цябе столькі чакала, а ты!.. — гневалася сяброўка і часцей за ўсё аб'яўляла байкот: дзьмулася, не размаўляла або дапякала рознымі кепікамі.
Вера перажывала, цярпліва чакала, калі Ядзя адпусціцца і памілуе. Праўда, дараванне магло прыйсці і праз дзень, і праз тыдзень. Усё залежала ад Ядзінага настрою: хачу — дарую, хачу — не. Яна бачыла Верыны перажыванні і дэманстратыўна звярталася да каго-небудзь з аднакласніц:
— Леначка, пойдзем дадому разам. Я табе нештачка раскажу. Тут такое здарылася, такое...
Галоўнае, каб Вера чула і бачыла, што сёння Ядзя сябруе з Ленай, што яе сакрэты не для былой сяброўкі. Ды калі б толькі гэта... Сямашка ўмела помсціць, і яе зласлівасць знаходзіла розныя праявы.
— Глянь, Леначка, якія ў Ластаўкі старэнькія туфлікі! Вось дзе смяхоцце... Гэта ж бацька ўсё прапівае. Учора каля крамы прадаваў матчын джэмпер. Папялушка наша няшчасная...
Вера хавала свае слёзы, каб ніхто не бачыў і не чуў. Забіралася ў якое-небудзь сховішча, далей ад людскога вока — і давала волю слязам, сваёй крыўдзе. Ды што слёзы? Што крыўда?
Не, Вера не крыўдавала на Ядзю, а вініла сябе, што не ўмела дагадзіць сяброўцы. Яна не была злапамятнай і магла дараваць Ядзі любы яе капрыз. Але гэтая Верына самаахвярнасць не дапамагла ёй захаваць сяброўства. Бо неўзабаве ў Ядзі з'явіўся новы «аргумент», які не даваў ёй спакою і вымушаў зайздросціць і злоснічаць.