— Не будзем, Алег Ціханавіч, абагульняць і эмоцыі свае суцішым, — даволі строга сказаў дырэктар. — Што заслужылі, тое і маем, і не трэба ківаць на школу.
— Не толькі на школу... Яна, можна сказаць, звяно аднаго ланцуга, на якім мацуюцца кайданы...
— Давайце спынім нашу дыскусію, тут не месца і не час... А то яшчэ Верачку напалохаем сваімі высновамі.
— Не напалохаеце... Я сёння такога наглядзелася... Вунь ноччу хтосьці Гнядога скалечыў... Не першы раз катаюцца — і ніхто нічога не можа зрабіць...
— Вось мы, Верачка, і прыйшлі за тваёй дапамогай, — сказаў археолаг. — Будзем выводзіць нягоднікаў на чыстую ваду. Яны ж укралі вельмі каштоўную рэч, унікальную бронзавую фігурку семнаццатага стагоддзя. Ды за гэта...
— Зноў эмоцыі, Алег Ціханавіч, нас жа ў канторы чакаюць участковы і следчы. Ты, Верачка, адзіная сведка. I ад твайго слова многае залежыць, — дырэктар глядзеў на дзяўчынку з пільнай увагай. — А што, калі следства не дакажа вінаватасць Абабуркі?
— Чаму не дакажа? — здзівілася Вера. — Не думайце, Апанас Сяргеевіч, што я пабаюся... Я ўсім скажу: і ўчастковаму, і следчаму. Я не выдумваю, на свае вочы бачыла. I лесніка Ігналя трэба спытаць.
— Спытаем, ва ўсіх спытаем, — рашуча сказаў археолаг. — Хіба ж можна тут маўчаць?
Дырэктар узмахнуў правай рукой, відаць, ён нерваваўся і словы археолага чамусьці не супакойвалі яго.
— Дзе твой бацька? — нечакана спытаў Апанас Сяргеевіч. Вера яшчэ больш сумелася, адказала не адразу, памаўчала якую хвіліну-другую.
— Дома тата, яго Ігналёў сын прывёз на сваёй машыне.
— Ага, на машыне... Вось дзе бяда дык бяда, — уздыхнуў дырэктар. — А Ігналь з агнём жартуе. Але паспрабуй да яго падступіцца... Персона нон грата... Хадзем, Верачка, я з тваёй мамай перагаварыў, калі яна на ферму ішла. Мы цябе доўга не затрымаем...
— Я зараз, — схамянулся Вера. — Даганю вас, толькі пагляджу Паўліка, каб не прачнууся.
У прыхожай Вера спынілася, як спатыкнулася. На кушэтцы сядзеў бацька і невідушчымі вачыма глядзеў на дачку. Маўклівы, нерухомы, быццам загіпнатызаваны. Ні слова — ні гуку. Нібы яго зачаравала нейкая нячыстая сіла. Такім Вера бачыла бацьку не ўпершыню, так было заўсёды, калі ім авалодвала запойнае ачмурэнне. А потым у прыступе алкагольнага атупення ён пачынаў жаласліва плакаць, біць сябе ў грудзі кулаком і крычаць, што больш не будзе жыць на белым свеце, што яму ўсё надакучыла і абрыдла...
Такое б не бачыць і не чуць: знікнуць, схавацца, растварыцца... Толькі куды ўцячэш? А што будзе з маміным павышаным ціскам, які імгненна рэагуе на кожную магнітную буру? I паспрабуй тут знікнуць! А Сярожка з Паўлікам? З кім яны застануцца, хто іх абароніць, усцешыць?
Вера паволі прайшла міма кушэткі да дзвярэй спальні, але бацька не зварухнуўся і нават не міргнуў, як скамянеў.
Паўлік спаў у сваім ложку, прытуліўшы да сябе плюшавага коціка, і салодка прыцмокваў губамі. Вера асцярожна прыкрыла лёгкай коўдрай Паўлікавы ножкі і ціхенька пайшла назад.
— Спі, я хутка вярнуся, — ледзь чутна прашаптала Вера і прычыніла за сабой дзверы.
Як ёй не хацелася зноў ісці каля кушэткі. Можа, заплюшчыць вочы і праслізнуць да выхаду, які занавешвае шырокая даматканая пасцілка? Гэты занавес — перасцярога ад мух, каб не наляталі ў хату са двара.
I ўсё ж Вера не магла прайсці з заплюшчанымі вачыма каля бацькі. А мо яму патрэбна дапамога? Толькі хіба запытаешся? Калі ў яго такое зацятае маўчанне, такі невідушчы позірк... Як у іншапланецяніна, што раптам прызямліўся на лятаючай талерцы. Вунь у газетах колькі сенсацыйных паведамленняў! Бачылі нейкія дзіўныя шары, назіралі за трохметровымі іншапланецянамі, якія чамусьці не ідуць на кантакт з людзьмі. Баяцца? Чаго? Адкуль такая таямнічасць? Ці гэта ўсё выдумкі-прыдумкі?
Вера спынілася каля кушэткі і спытала:
— Тата, табе дрэнна? Можа, вады прынесці?
Ен не адказаў, але Вера раптам убачыла ў бацькавых немігаючых вачах слёзы. Яны спачатку трымаліся на вейках, а потым бліскучымі шарыкамі скаціліся ўніз па няголеных, зарослых рудаватай шчэццю, шчоках. Выгляд у бацькі быў зняможаны і няшчасны, быццам ён жыў чаканнем чагосьці трагічнага і непапраўнага. Як перад непазбежнай катастрофай...
З яшчэ большай трывогай затахкала Верына сэрца. Яна адчувала сваю бездапаможнасць і гатова была сама заплакаць, каб толькі неяк адолець гэтае зацятае маўчанне, каб пачуць хоць адно слова, хоць адзін гук.
— Муха, чорная муха! — раптам даволі гучна ўсклікнуў бацька. — Гэта за мной... за маёй душой... Забі яе, забі!
Вера схамянулася, бацькаў голас надаў ёй рашучасці. Яна схапіла са спінкі крэсла махровы ручнік і пачала ганяцца за чорнай мухай па прыхожай. А тая ўсё кружыла і кружыла, і ніяк нельга было падцікаваць яе на адным месцы. Нарэшце муха змаглася, прысела на сцяну каля акна, і тут Вера нанесла трапны ўдар ручніком.