Хрысцінка ўзрадавалася:
«Э-э не-е! Мы гэты барсучок, Лявонавіч, на растопку не пусцім. Газа ў нас выйшла, і ў лаўцы нямаш. То парэжам яго, паколем меленька — і па аднэй смалінцы на камянку паліць будзем...»
Назаўтра паглядзела Хрысцінка на «смольны барсучок», што прыцёг яе кватарант, і... апоўдні бадай усе ў вёсцы ведалі, што Юдзін ажно з Майдана нёс на сабе асінавы лішаяваты цяльпух: не ведаў, што гэта лішай такі, нездаровая нарасць — лес жа, як і людзі, таксама хварэе. Прыбегла Хрысцінка да нас — думала, я пажартаваў так з настаўніка. Аж ён, дзівак, убачыў асіну хворую і рашыў, што яна і ёсць сасна-сухастоіна. — Бацька скончыў расказ пра Юдзіна, заторкнуў пісьмо ў канверт, перагнуў напалам і схаваў у нагрудную кішэню. — Павёў я, значыць, назаўтра Хрысцінку з яе кватарантам у лес, паказаў сухастоіну — рэжце! Смяюцца... Во табе і настаўнік. Вёска для яго — цёмны лес. У горадзе такому прасцей, бо жыве чалавек на ўсім гатовым: пайшоў — купіў... А тут да ўсяго дайсці самому трэба, тут не горад. От, дапусцім, паехаў бы я, скажам, куды ў Арменію.
— Гэта чаго ж так далёка ехаць, навошта?
— Ну, а Юдзін жа, во, знеткуль прыкаціў!.. Значыць, паехаў бы. I што?.. З мяне смяяліся б там — дзікуном хадзіў бы між людзей мясцовых: ні мовы, ні звычаяў іхніх не ведаў бы, ні мудрасці. А яна ж, мудрасць, заўсёды ў дробязях тоіцца, не адразу даецца ў вочы. У сябе дома ўсё навырунку, усё бачыш і разумееш... Дома мы надта мудрыя!
Слухаю бацьку, дзіўлюся з яго разваг. Расказвае — і ты верыш: так жа ўсё сапраўды й было. Іменна так!
Паляванне на ваўчыцу
Вясною хораша ў лесе. Б'е ў скроні тугі хваёвы настой, трымціць, туманіцца смужлівы золак. Святлеюць, наліваюцца сінькай прарэхі ў вершалінах соснаў.
Мінаем балотную рачулку Жалезінку, і я, успомніўшы, што дзед мой, Андрэй, тут некалі жыў, пытаю у бацькі:
— Котлішча ад леснічоўкі далёка адсюль?
— З паўкіламетра шчэ, а што?
— Паглядзець бы... Там і калодзеж быў?
— Крыніца... А побач з ёй — камяга. Доўгая, вёдзер на дваццаць. З яе пілі не толькі коні ды каровы. На золку ласі прыходзілі, казулі, — няспешна гаворыць бацька. — Дворышча багатае было: пуня, пограб, клець, лазня... Усё мелася. Трое леснікоў тут жыло і аб'ездчык. Праўда, не ўсе былі сямейныя. Толькі аб'ездчык... Дзед твой пасля жаніцьбы на Усохі перабраўся.
Ужо добра развіднела. Я іду побач з бацькам, слухаю і з цяжкасцю веру ў тое, што ў такой глушэчы некалі нехта жыў — неверагодна проста.
Ускорасці павярнулі ў дробны хмызняк, пасля нечага панесла нас у непралазны гусцеж — спрэс адны елкі: маленькія — па грудзі, вялікія — як не да воблакаў. Нарэшце прадраліся на квартальную лінію, напаўзарослую маладым бярэзнікам, сярод якога вілася-бегла даволі-такі прыкметная ў высокай траве сцяжына.
— Прыйшлі... Тут — самая чмурэча, воўчае месца. — Бацька паазіраўся па баках — выбіраў мусіць, дзе б зручней мне было пільнаваць ваўчыцу. — Пад гэту во кучомістую ялінку садзіся. Якраз і вецер на цябе... Тут жа ў яе самы ход! Эх, троху прыпазніліся... Глядзі, не доўга думай: паявіцца — цаляй пад левую лапатку. Хлоп — і глядзі, каб не ўпусціць момант для другога стрэлу. Зарадзі, не забудзься, карцеч у правы ствол, а дранкулю — у левы. Паперша з правага бі, карцеччу, а тады ўжо — наўздагон, дранкуляй шарахнеш... Давай-ка пры мне зараджай, а то каб не было, як Сцяпану Трусу: качыным шротам паліць па ваўку, а той і не думае падаць, бяжыць сабе міма сцяжкоў. I сігануў бы з абкладу, калі б не Адамовіч — гэты, з Усоху што. Пацэльна сцебануў воўк — капырсь у снег, задрыгаў нагамі. — Бацька сабраўся, здаецца, закурыць — дастаў з нагруднай кішэні гімнасцёркі распачатую васьмушку махоркі, але тут жа і схаваў у тую ж кішэню. — Ну, пільнуй... Не засні толькі. — I пайшоў на суседнюю квартальную выцерабку — у тыле каб (так і сказаў) прыхапіць ваўчыцу.
Сяджу пад елкай, пільна ўглядаюся ў кожны кусцік... Ужо сонца стала даймаць расу, і прасека нейкі час дымілася рыхлым туманцом, слаба праглядвалася. Ва ўсю ўжо, гучна-настойліва, чычыкалі дразды, гойсаючы з дрэўца на дрэўца. Праўда, ніводзін з іх пакуль так і не сеў паблізу — баяцца мяне, пэўна ж, і ружжо бачаць.
У мяне паявілася нявера: з нашае задумы наўрад ці атрымаецца што — ваўчыца не пойдзе лініяй, чуе яна чалавека здалёк. Прыгадалася, як мы з бацькам недзе больш за два тыдні патрацілі на яму-пастку. Пасля вайны ваўкі сноўдалі вялікімі гайнямі, збродавалі як мае быць, аднак начэпленай над ямай прынадай пагрэбавалі — здохлае цялё засталося нечапанае. У пастку нашу, апрача Жуліка, якога Аўхім'я, суседка, выгнала з двара за тое, што душыў пісклят, ніхто і не патрапіў.