— Na rogu Widok i Kruczej? — spytał obojętnie Kolanko — w biały dzień? W samym sercu Warszawy?
Fryt stanął Kubusiowi w gardle jak spuszczony semafor. Oczy wyszły mu na wierzch, zanim przełknął.
— To. pan już wie?… — wykrztusił.
— Wiem.
— Wszystko?
— W każdym razie tyle samo co ty.
— Aha. — rzekł Kubuś inteligentnie.
Drapał się przez chwilę intensywnie w zeszłoroczne piegi na nosie, po czym rzekł:
— No, więc co? Napiszemy?
— Nie — odparł Kolanko.
— Ale dlaczego?! — wrzasnął Kuba. Jedzący przy sąsiednich stolikach poeci i dramatopisarze, którzy i tak z niesmakiem patrzyli na jego nie rozdzianą kurtkę i uderzającą muszkę, spojrzeli nań z wyraźnym wyrzutem.
— Syneczku — rzekł Kolanko z ową troskliwością, w której jest coś z groźby — po to, aby pisać, trzeba przede wszystkim wiedzieć, o czym się pisze. Wiedzieć, rozumiesz, zasada numer jeden. Inaczej zaczyna się pisać o wężach morskich. Tylko bez samobójczych bramek, chłopcze, w ten sposób nie dojdziemy do żadnych wyników. A teraz chodź na kawę, przy której opowiem ci o rzeczach równie ciekawych, jak pouczających.
To rzekłszy, złożył porządnie nóż i widelec oraz uśmiechnął się do ładnej kelnerki, co miało oznaczać, że patrząc; na nią zdolny jest bez dotkliwszego uczucia przykrości, wręcz ochoczo, zapłacić za sznycel z groszkiem.
4
W żadnym z miast na świecie śnieg nie ma tak krańcowych humorów jak w Warszawie; nigdzie nie potrafi tak szybko i tak beznadziejnie zmieniać się w brudne, dręczące błoto, ale też nigdzie nie pada z takim wdziękiem jak w tym mieście. Pada wtedy miękko i cicho, pokrywa świat cały puszystą bielą, mieniącą się w nocy granatowymi refleksami na dachach i skwerach, budzi tęsknoty za minionym dzieciństwem.
Tego marcowego wieczoru śnieg padał wokół kiosku Juliusza Kalodonta jak w bajkach Andersena — bezszelestnie, obficie i kojąco. Była późna godzina i pan Juliusz Kalodont pakował skrzętnie swój drukowany towar przed pójściem na zasłużony wypoczynek w łagodnym kręgu domowej lampy. Składał skrupulatnie „Problemy” i „Przyjaciółki”, pogwizdując z uczuciem „Leć, ptaszku, wysoko.” i snując równocześnie głębokie rozważania nad rzewną polskością tej pieśni. Toteż duży kamień, który wpadł nagle, rozbiwszy przednią szybę kiosku, do jego wnętrza, stał się dla niego oszałamiającą, choć niebolesną niespodzianką. Pierwszemu dziwić się nie należy, było to reakcją całkiem naturalną; drugie stanowiło rzecz czystego przypadku — kamień minął głowę Kalodonta o milimetry, stłukł z brzękiem naftową lampkę i pogrążył kiosk w kompletnych ciemnościach.
Trzeba tu stwierdzić otwarcie, iż w pierwszej sekundzie pan Kalodont skulił się, zamknąwszy oczy. Ostatecznie — gwałtowne przejście z miłej atmosfery repertuaru chóru „Mazowsze” do surowych warunków obleganego w średniowieczu barbakanu usprawiedliwia taką chwilową postawę wobec szybko rozwijających się wypadków. Sytuacja obrzucanego głazami z niewidzialnych beluard czy katapult kiosku „Ruchu” nie należy do najprzyjemniejszych; trzeba wszak sobie powiedzieć, że budowla ta ma na ogół inne przeznaczenie niż warowne burgi żądnych wrażeń feudałów. Z drugiej zaś strony Juliusz Kalodont był starcem wielkiego serca i nieugiętego ducha. Ocknął się tedy po chwili z drętwoty, szybko wysunął dolną szufladkę i sięgnął do niej. W tej samej sekundzie stało się coś takiego, co sprawiło, że Juliusz Kalodont stał się jeszcze bardziej malutki, skulony i jeszcze mocniej zacisnął powieki na oczach. Tuż za kioskiem rozległ się straszny krzyk katowanego człowieka, potem rozdzierający jęk człowieka o miażdżonych kończynach, a potem szybki, paniczny tupot uciekających, nóg, którego nie mógł stłumić nawet puszysty dywan świeżego śniegu.
Jak długo siedział w tej pozycji, trudno było określić. Trochę pewności siebie przywróciła mu zupełna cisza. Kalodont poprawił maciejówkę i ostrożniutko wysunął głowę przez rozbitą szybę. Ulica była pusta i biała, śnieg padał bez szmeru i bez ustanku, w perspektywie placu Trzech Krzyży snuli się zapóźnieni przechodnie. Kalodont odetchnął głęboko, otarł zroszone potem czoło i odłożył do szufladki to, co z niej wyjął. Migotliwy blask jedynej naprzeciwko latarni ulicznej oświetlał przez ułamek sekundy przedmiocik. Była to różowoczerwona tubka pasty do zębów marki „Kalodont”.
Przysiadł jeszcze na chwilę, przytrzymując ręką tętniące po tych przeżyciach serce. Nagle drgnął. Przed kioskiem stała jakaś postać. Niemożliwością było nie tylko rozeznanie rysów twarzy, ale nawet wyraźniejszych, bardziej sprecyzowanych konturów sylwetki; niemożliwością było stwierdzić, czy ów ktoś jest wysoki czy niski, chudy czy gruby. I chociaż nerwy Juliusza Kalodonta znajdowały się w stanie roztrzęsienia, to przecież resztką zdrowego rozsądku pojął, że ów ktoś stanął pomiędzy nim a odległą latarnią tak umiejętnie, iż zasłonił sobą i tak skąpe światło. Był to jednak króciutki przebłysk trzeźwości w intelekcie Juliusza Kalodonta. W chwilę potem niewyraźny kształt rzekł:
— Dobry wieczór, panie Kalodont. i dzielny starzec popadł znów w rodzaj hipnozy, w której wydarzenia spełniają funkcję hipnotyzera.
— Dddobry wwwieczór. — wybąkał. Po czym dodał, czepiając się resztek opanowania:
— Czym mogę sssłużyć?…
— Paczką wczasowych i przyjaźnią. — rzekł poważnie kształt. Głos miał cichy, dźwięczny, trochę surowy.
— Cooo ttoo znnaaczy?… — wyjąkał pod sumiastym wąsem Kalodont. Położył niepewnym ruchem paczkę papierosów przed sobą.
— To znaczy, że bardzo pragnę, abyśmy zostali przyjaciółmi, panie Kalodont — powiedział kształt z wyszukaną uprzejmością w głosie. I dodał z odcieniem powściągliwej konfidencjonalności: — Ja. szukam przyjaciół, panie Kalodont, i właśnie pomyślałem sobie o panu. Zdaje się, że w samą porę. — Kalodontowi zdawało się, jakby wykonał gest, wskazujący na leżący jeszcze ciągle na jednej z półek kamień. Po czym położył pieniądze, zaś wziął papierosy. Na serdecznym palcu ręki, biorącej tekturowe pudełko, zalśnił miriadami błysków olbrzymi, przepiękny, oprawny w masywną platynę brylant.
Po sekundzie światło padło na rozwartą, zdumioną, przerażoną twarz Juliusza Kalodonta. Przed kioskiem nie było nikogo. Nic — tylko biała, śnieżna cisza.
Część druga
1
Długi rząd aut stał przed stacją benzynową na Polnej. Za małym oplem wielki FS Lublin, za kaczkowatą IFĄ zgrabny star — 20, za krzepką warszawą czarny chevrolet-deluxe.
Coś zatrzymało śię w sprawnym przetaczaniu mieszanek spalinowych i olejów, szoferzy obsiedli stopnie wozów i palili ze smakiem papierosy. Koniec marca był pogodny, pierwszy wątły powiew wiosny zapachniał w Warszawie.
— I co? — spytał młody chłopak o słomianych włosach i umorusanej twarzy. — Znów coś? — Nic nowego — odparł starszy, siwa wy mężczyzna w tłustej od smarów cyklistówce. — Od czasu tej przewalanki na Sadybie u nas nic nowego. — Czekaj, czekaj, zobaczycie — rzekł podchodząc wysoki, chudy szofer w rozpiętym kożuchu — nie tu, to gdzie indziej. Zobaczycie.
— Co to za numer? — zbliżył się do rozmawiających tęgi szofer w kombinezonie — byłem wtedy przy tej rozróbce na rogu Widok i Kruczej. Co to za numer? — Cholera wie. — rzekł pochylony nad otwartą maską najbliższego wozu szofer w ministerialnym uniformie i wojłokowych butach. — Nikt nie wie, co to za numer. — Ale faceci nie przestają skakać — rzekł słomiany chłopak. — Aż strach jeździć w nocy. — Strach to frajer — rzekł szofer w kombinezonie. — Jak człowiek zdąży złapać za klucz, to nie zginie. Aby złapać. — Dlaczego faceci? — rzekł zaczepnie starszawy szofer. — Skąd wiesz, że faceci? Skąd wiesz, ilu ich jest? — Dużo — rzekł chudy w kożuchu. — Na pewno dużo. Słyszy się przecież to tu, to tam. To pod Warszawą, to w mieście. — Na razie szoferów nie ruszają — rzekł tęgi w kombinezonie — ale jak ruszą, to trzeba będzie się naradzić. Wspólnie, to jedyny sposób. — Cholerę wiesz, co za sposób i jaki sposób — rzekł szofer w uniformie. — Nic nie wiesz, to najgorsze.