– Ну з пісьменнікам, які з Рытачкай вучыўся. Быў, памятаю, у школе здохлы, бледны, шкадлівы… А цяпер – цікавы такі мужчына, разумны, вясёлы… Ён у мяне ў панядзелак тры гадзіны прасядзеў. Пра мінулае распытваў… – бабуля горка-горка ўздыхнула. – Што ж, навошта мне ў магілу ўспаміны забіраць… А Славік, можа, нешта карыснае для людзей напіша. Ты глядзі, дзеўка, не ўпусці яго. Ён жа за табой са школы ўпадаў.
Арсенія разгублена зірнула на Вячку. Каго ні паслухаць, усе за ёй упадалі… Ці яна дурнаватая, ці яны не туды падалі. Паколькі ва ўласным інтэлекце Арсеніі сумнявацца было крыўдна, выбрала другі варыянт.
Пазнавата гэтыя ўпаданні выявіліся… Гора зноў сціснула сэрца кіпцюрыстай лапай. Яшчэ толькі дзевяць раніцы. Яна абяцала патрываць да абеду, не ехаць у Ройна. А Даніла там, у сутарэннях, пад грудамі камянёў… Ася націснула зноў на кнопку сотавага, каб набраўся нумар Корб-Варановіча… “Апарат абанента знаходзіцца па-за зонай дзеяння Сеці…” Аднак хопіць плачу. Сёння ёй яшчэ давядзецца ўсяляць надзею ў людзей, якія зняверыліся.
Вячка паныла паставіў каля клавіятуры пустую бляшанку.
– Ну вось, як знервуюся, ваўчыны апетыт прачынаецца. Табе застаўся батон і палова пачка масла. Здаецца, яшчэ яйкі ёсць… Можа, падсмажым?
Ася пахітала галавой, хаця паесці з меркаванняў самазахавання не перашкодзіла б.
– Ты чаго да маёй бабулі хадзіў?
Вячка сумна ўсміхнуўся.
– Хочаш ведаць? Зараз пакажу…
Лена ўстаў і пачаў перабіраць рассыпаныя па падлозе аркушы, як быццам шукаў залаты пярсцёнак пад восеньскім лісцем. Падабраў некалькі, склаў, падаў Асі.
– На, чытай… І яшчэ батон пажуй, а то звалішся. Пайду, гарбаты завару.
А Даніла б зараз хуценька згатаваў амлет, адпускаючы здзеклівыя жартачкі пра нягеглую гаспадыню, у якой у халадзільніку тры хвосцікі ад каўбасы і дзвесце свежазамарожаных галодных паглядаў, і прымусіў бы паснедаць, а потым…
Ася неверагодным намаганнем волі адагнала тугу і паглыбілася ў чарговы тэкст з Вячкава рамана.
Хочаш пераканацца, што ты не самы няшчасны чалавек на свеце? Азірніся на бліжніх. А сорамна як… Яна ж нічога не ведала! У бабулі хворыя ногі, а як гэта сталася? Дзе магіла прадзеда, таксама Арсенію раней не цікавіла…
Яны з Данілам павінны абавязкова схадзіць у Курапаты… Хаця Даніла, вядома ж, там бываў. Такі чалавек, як ён, не мог не наведаць месца, дзе закапаная частка крывавай беларускай гісторыі.
І зноў віна перад Скрынічам лягла на душу… Ён сапраўды талент. Не ён мусіць амлеты пячы, а яму павінны спунаваць, усе ўмовы ствараць, абы пісаў… А ён ёй гарбату вунь падае…
– Ты вялікі пісьменнік… – ціха прамовіла Арсенія. – Я ганаруся, што знаёмая з табою…
– Але ты мяне не кахаеш, – змрочна сказаў-сцвердзіў Вячка.
Арсенія разгублена паглядзела на яго. Так, геніі – эгацэнтрысты… Але няўжо ён не разумее…
– Табе не здаецца, што зараз не самы спрыяльны час высвятляць адносіны? Калі мой… дарагі мне чалавек… адзіны… магчыма, памірае? Што за сцэны рэўнасці да таго, хто чацвёра сутак камянямі засыпаны?
Відзежа са снення паўстала перад вачыма.
Дзяўчына ўскочыла, схапілася за галаву.
– Усё, не магу… Паехалі!
Вячка таксама ўскочыў, раз’юшаны і адчайны.
– Ды чым ён цябе так прываражыў? Мазгі зусім пераклініла…
І з усяе моцы нянавісці ўдарыў па заплечніку Корб-Варановіча, які сціпла стаяў, прыхінуты да сцяны. Заплечнік з глухім шоргатам паваліўся, рэчы з яго пападалі на падлогу… Упакоўка вільготных сурвэтак, распухлы ад запісаў нататнік у скураной вокладцы, патрапаны маленькі малітоўнічак, такі ж патрапаны агульны сшытак, цэлы пук асадак, якія раскаціліся, нібы ліцвіны з маскоўскага палону, рулетка, металёвы тэрмас, складны паляўнічы нож… Каб жа гэта Корб-Варановіч прыхапіў з сабою ў сутарэнне!
Вячка падняў цяжкі скрутак, загорнуты ў цалафанавы пакет.
– А гэта што?
– Гэта Даніла з труны Юрыя Варановіча дастаў, – успомніла Арсенія.—Але сказаў, што толькі сам хоча прачытаць.
Ды Вячка ўжо здзёр цэлафан і раскручваў каляную ад часу скуру. Унутры аказаўся футарал, як маленькі тубус, зверху абмазаны нечым брыдкім, падобным да застылага тлушчу. Скрыніч бесцырымонна абчысціў налёт нажом. Збліснуў метал.
– Зверху воск, унутры – срэбра… – няўважна патлумачыў ён Асі, узяўся за футарал абедзьвума рукамі, з сілай крутануў… Той распаўся на дзве паловы, і на стол вываліўся шорсткі шчыльны ліст, спісаны выцвілым атрамантам.
– Пергамент, адмыслова апрацаваны, разлічаны да доўгае захаванне… – задумліва канстатаваў Скрыніч. – Пачатак шаснаццатага стагоддзя. Яго не адзін раз разварочвалі, між іншым. Вось трэшчынкі… Я, вядома, не прафесійны паляограф, але чытаць такія дакументы насабачыўся.