Пакуль дайшлі да школы, пакуль прабіраліся праз гаманкі натоўп першакласнікаў, пакуль узбягалі на чацвёрты паверх, пасяджэнне савета ўжо пачалося, і ў пройме дзвярэй піянерскага пакоя нас сустрэў роблена-саладжавы голас Чыпаліны:
— Ёсць такія грызуны — суркі. Яны паспаць любяць.
Усе глядзяць у наш бок, задаволена пасміхаюцца, а старшыня савета дружыны — круглатварая, спрэс абсыпаная рабаціннем васьмікласніца Ждановіч — лісліва пырскае ў далонь.
— Сама ты грызуніха, — шапоча Мішка, і мы сядаем на вольныя крэслы.
Піянерважатую завуць Святлана Іванаўна, але ўсе скрозь, нават настаўнікі, завуць яе Чыпалінай. Мянушку Святлана Іванаўна атрымала пасля таго, як зрабіла аднойчы мадняцкую прычоску: сабрала свае караткаватыя, нявызначанага колеру валасы ў пучок ды завязала на макаўцы.
— Дык вось, паўтару для тых, хто не чуў… — піянерважатая ўжо сур’ёзнымі вачыма зыркае на Мішку. — На мінулым тыдні дадзены старт патрыятычнай ініцыятыве: сабраць металалом для зборкі дзесяці магістральных цеплавозаў. Як вы разумееце, наша піянерская арганізацыя павінна самым актыўным чынам уключыцца ў гэтую справу. Я ўчора ўвечары пайшла да майстэрань і паглядзела — колькі там сабрана металалому. Самая маленькая кучка, таварышы, у 5-га «А»! Міша Зыль… — у голасе піянерважатай з’явіліся трывожная ноткі, — адказвай: чаму так мала сабралі?
Мішка панурвае вочы, вушы ягоныя пунсавеюць.
— Больш было, ды старшакласнікі на свае кучы перацягнулі, — гугнявіць Мішка і па старой звычцы шморгае носам.
Чыпаліна круціць галавой.
— Мы ўвечары разам пойдзем і паглядзім — што ў цябе там перацягнулі.
За спінай маёю сядзяць, выставіўшы голыя каленкі, дзве рудавалосыя сямікласніцы. Яны ўвесь час аб нечым шэпчуцца, і я міжволі наструньваю слых.
— Ленка з 8-га «А» бачыла. Выходзілі, кажа, з Карпавічам са спартзалы, а ў Марковіч ззаду спадніца да трусоў задзёртая… Не паспела паправіць.
Піянерважатая цягне ўбок галаву, выглядаючы гаманкую сямікласніцу.
— Матрунчык… ты ж у нас адказная за збор металалому. Ты ж мусіш запісваць тое, пра што мы гаворым. А ты з Цвіцінскай балбочаш.
Палкі шэпт за спінай аціхае, і я не магу даўмецца, чаму ў русічкі задзерлася спадніца. Ці не на канат узлазіла, а потым спускалася?
Пасля заняткаў, убіўшыся ў хату, адразу ж хапаю том Жуля Верна і кладуся на канапу, піхнуўшы пад галаву падушку. Маці надоечы патушыла святло якраз у той момант, калі герой аповеду Аксель згубіўся ў падземным лабірынце, — і перад тым, як чытаць далей, перабіраю старонкі, каб пераканацца, што герой не загінуў у падземных лёхах.
Аксель, на шчасце, знайшоў у цемры сваіх спадарожнікаў; удзельнікі экспедыцыі вылезлі з вузкага лабірынта на шырокі прасцяг, і перад імі зашумела хвалямі падземнае мора. Прачытаўшы з дзясятак старонак, адчайна пазяхаю. Так класна ўсё пачыналася: цыдулка з тайнапісам, тарфяныя балоты Ісландыі, жарало патухлага вулкана, спуск у падземны лабірынт… Цікава, а калі б хто прапанаваў Жулю Верну напісаць аповед пра палёты праз цэнтр Зямлі? Ухапіўся б ён за гэту ідэю? Праўда, адразу б узнікла пытанне: як пракапаць такі тунэль? Тут ніякай фантазіі не хопіць. Ды Жуль Верн бы выкруціўся. Згадаў які старажытны манускрыпт, дзе напісана, што Зямля ад часу стварэння навылёт працятая, і што адзін выхад знаходзіцца на Паўночным полюсе, а другі — на Паўднёвым. На поўдні свідравіны не відаць, бо лёдам пакрытая, а на поўначы Ледавітым акіянам прыхаваная. Так што прыкладна на сарака старонках героі будуць дабірацца да Паўднёвага полюса, потым пачнуць расчышчаць лёд. Ці тоўсты ён там, дарэчы? А як расчысцяць, дык тут і вада папрэ з Ледавітага акіяна. У нас аднойчы ў школьным двары пасля залевы таксама вада перла. З каналізацыйнага люка. Уся школа прыліпла тады да вокнаў. А можа, вада да Антарктыды і не дойдзе, спыніцца недзе пасярэдзіне? Так што, як скочыш у шахту, спачатку разагрэешся, а потым у халодную ваду бухнешся.
У калідоры рыпаюць дзверы. Гэта Юрка вярнуўся з інстытута. Ні слова не сказаўшы, брат кідае ў кут тэчку з тубусам.
— Ты што, нічога не еў? — гукае братан праз хвілю, бразнуўшы на кухні накрыўкай рандолі.
— Юр! А калі пракапаць шахту…
— Праз цэнтр Зямлі? — Юрка сёрбае дзеля спробы халодны суп.
Я вытрымліваю паўзу.
— Ну, так… і адзін канец выйдзе на мора. Вада што, папрэ на другі бок?
— Папрэ, толькі не наперад, а назад, — Юрка чыркае запалкай. — Ужо ў мацерыковай корцы тэмпература сягае сямісот градусаў, таму…
— Таму ўтворыцца вялізны гейзер? — перабіваю я, адарваўшы галаву ад падушкі.