Выбрать главу

Юрка то жадаў такое сустрэчы, то не дапускаў яе. Іншы раз ён заўважаў у вулічяым натоўпе падабнюткую да Тані жанчыну, уздрыгваў ад таго ўсім целам, машынальна прымаў выраз занятага справамі, прыспешваў сваю хаду, рабіў выгляд заклапочанасці нечым надта ж важным, часамі азіраўся на такую або паварочваў — неўпрыкмет! — назад, сачыў за ёю, ішоў ды ішоў, цікавы таго, куды яна пойдзе, якія ў яе туфлікі на нагах, матэрыял адзення, фантазійнасць прычоскі, манера вітацца са знаёмымі, як яна бянтэжыцца, скажам, на пераходзе цераз вуліцу, калі нейкі хам у камфартовай легкавушцы знячэйку затрубіць, задаволена выскаліўшыся на сполах прыгажуні... «Абавязкова ўпаткаю я яе ізноў, буду тады з букетам ружаў у руках, папрашу ў яе прабачэння за нахабства і скажу, што ў мяне няма жыцця без яе! Здзівіцца? Спалохаецца? Засмяецца тым панадным смехам жанчынкі, за якою водзяць вачыма культурныя мужчыны? Каб толькі тое. Ідыёт я!»

У Юркі была ўжо жонка, былі і дзеці, якія рабіліся ўсё болей дарослыя, а яму зусім не думалася пра тое, што ён жанаты вось, сямейны, сталы. Гэта, пэўна, не так і рэдкае самаадчуванне ў мужчын. Яны, што і казаць, стаюцца такімі карсарамі, якія ўсяго толькі завітваюць у сваю прыстань, што з ціхім домам на ўзбярэж-жы, і не вельмі каб дзеля адпачынку, чаецей на час нейкае хваробы або сакрушальнае няўдачы, паразы звычайна перыядычнай задуменнасці: хто я і дзе я?

Жонка — гэта не занадта абавязковы дадатак мужчыны?

Але не Таня?!

Яе няма!

Мо яе і не было?

Аднак жа адкуль узяўся ў Юркі той стан душы, калі яна застаецца глухою да таго, што галоўнае для чалавека, а вязне ў дробязях?

Каханне да Тані заламяталася Юрку, як свежае слова ў доўгай ды дрымотнай гаварыльні, як дотык да нечага боскага! Яшчэ далёкі ад стомленасці жыццём, ён ужо не шкадаваў таго аднабокага свайто сардэчнага няшчасця, застаючыся нават задаволены ім — трохі так, як той, хто тапіўся, хліснуў вады з прадоння, але яго не адно каб выратавалі надышоўшыя на тое людзі, але ён сам апынуўся на мелізне, неяк шчасліва, аддыхаўся там, вылез на бераг, абсох ды суцішыўся, потым паазіраўся, ці хто не бачыў прыкрага здарэння гэтта з ім... Адзін раз толькі, на пятнаццатым ці бо шаснаццатым годзе свайго шлюбнага сужыцця з гэтаю, даволі абыякавай яму жанчынаю, ён напісаў быў ліст колішняму сябру наконт Тані. Папрасіў у яго адрас яе, але сябра, гэты вол, гэты менавіта Грышка, не адпісаў Юрку, скіс у занебакрайным горадзе, у якім — Таня, як хваліўся ён аднойчы ў Беластоку, ягоная суседка праз тры комплексы вышынных дамоў, — ягоная добрая знаёмая, ветлая жанчына і прыкладная маці, талковая жонка нейкага інжынера, казаў, дамаседа... Юрка болей не пісаў.

Ён забываў пра Таню. Працаваў усё больш. Падрасталі дзеці, і трэба было думаць пра іх.

1966 — 1968 г.г.

ЁН I IНШЫЯ

Юрка сёння меў вольны час і стаяў на Рынку Касцюшкі, каля музея. Ад музея найляпей відаць рух на вуліцах і Юрка любіў прыглядацца да зуліцы.

Ад Фарнага касцёла ідзе Юзік, не бачыў яго, мабыць, гадоў пяць. Ідзе проста, твар чырвоны, чырвоны твар старога кавалера, развалочанага па забавах. Ён не спяшае. Яму няма сэнсу спяшаць, ён не прыдбаў сабе сэнсу. Яму добра без сэнсу.

Падумаў, аб чым будзе гаварыць з Юзікам —-і не пайшоў насустрач яму.

На скрыжаванні вуліц Сянкевіча і Ліповай запішчалі тармазы, малы грузавік, крыты брызентам, малавеле не зарыўся ў блішчасты бок таксі. Таксіст высадзіў галаву, штосьці сказаў, спакойна і чамусьці ціха. Грузавік уехаў у вуліцу Весялоўскага, праехаў побач музея, угару за дэлікатэсавы магазін. Грузавіком ехала дзяўчына, намаляваная, моцна намаляваная, відаць гэта здалёку. Твар знішчаны, твар малады, але знішчаны. Паненка без будучыні, цяпер мае будучыню, яе будучыня малы грузавік і восем гадзін працы. Аб яе будучыні паклапацілася Ліга жанчын, чытаў аб гэтым у «Беластоцкай газеце».

На ўскраі тратуара, па другі бок вуліцы, жан-чына з модным дзіцячым возікам. Яна доўга стаіць на ўскраі тратуара, пярэднія колы возіка ўжо на асфальце вуліцы. Хоча перайсці цераз вуліцу, доўга стаіць і не можа рашыцца перайсці. Глядзіць раз у адзін бок, раз у другі бок — рух на вуліцы то меншае, то мацнее. У жанчыны цудна-белая шыя, высокая шыя. Прыгожая жанчына і твар яе таксама прыгожы. Яна абавязкова напарфумаваная і пазірае на мужчын абыякава. У яе муж, не можа быць, каб у яе не было мужа. Яна мае мужа. Набліжаецца дванаццатая гадзіна і час ісці дадому, брацца за гатаванне абеду. Ёй наўрад, ці хочацца есці, але муж галодны і вечна заняты, вечна паважны і цалуе яе так, каб не бачылі вочы. Ён кахае яе, як толькі можа кахаць свой тавар добры купец. Кахае зацята, а за-цятасці гэтай набраўся ён ад сяброў, у якіх брыдчэйшыя жонкі. Яна нарадзіла дзіця і больш радзіць не будзе, муж прыгожай жонкі не даз-воліць радзіць ёй другі раз. Яна нарадзіла дачку, яна магла нарадзіць толькі дачку, бо яна вельмі прыгожая. У дачкі ручкі, носік, вочкі, шчочкі такія самыя, як у прыгожай жонкі.