Пытанне, як калок, што выстае з лёду каля берага рэчкі, па якой катаешся на каньках. Гнецца пад табою лёд, дзе глыбокая плынь. Хвіля страху, прыемнага страху, уцякаеш да берага, спатыкаешся канькамі аб калок, разбіваеш нос. Не баліць, не баліць! Зноў едзеш на сярэдзіну рэчкі.
— Не аб тым гаворыш.
— Гавары аб працы.
— Праца і праца, — настаўнік ізноў разышоўся.
— Гэта найлепш могуць растлумачыць табе немцы, працавіты народ.
На Рынку Касцюшкі развіталіся. Настаўнік пайшоў шэрым крокам, ён рухавы і ніякі. Юрка паглядзеў на яго і засмяяўся. — «Паглядзі»... — прамармытаў сам сабе пад носам.
Настаўнік перайшоў на другі бок вуліцы, губляўся ў людскім натоўпе.
У парку адны і тыя знаёмыя, у тых самых мясцінах. I тыя самыя размовы.
З часам знайшоў уваходы цераз густы алешнік каля меліярацыйнага рова: ціха г прыгожа, буйнае зелле і кветкі.
Вясною, у лесе за ровам, дзе нікога няма, хадзіў з сынам, каб палазіцЬ па старых клёнах і ліпах. Вучыў яго як узлазіцца на дрэва. Сыну страшэнна спадабалася гэта.
Юрка пашоў. Ён не пашоў дадому, яму трэба было на вакзал. Спадзяваўся прыезду жонкі, але жонка не прыехала.
За саборам святога Мікалая сеў у аўтобус і заехаў на вакзал. Зайшоў у прывакзальны рэстаран, дзе прадаюць добрае нямецкае піва ў бутэльках. Папіў піва і вярнуўся ў цэнтр горада.
У цэнтр ехаў аўтобусам, абазначаным шостым нумарам. У месцы, дзе пачынаецца Алея Першамая, аўтобус раптоўна хібнуўся ўбок: з Алеі Першамая выехала проста на аўтобус малая легкавая машына, кіраваў ёю малады хлопец, побач яго таксама хлопец сядзеў, раскірачыўшы ногі. На заднім сядзенні відаць было дзяўчат. Шафёр аўтобуса прыадчыніў дзверцы і аблаяў усіх у легкавой машыне, але там не пераймаліся, праехалі міма аўтобуса. Дзяўчаты смяяліся.
Юрка зышоў з аўтобуса на Рынку Касцюшкі, на паўстанку каля рэстаўраванай старой ратушы. Прапусціў наперад дзяўчыну з вялізным чамаданам, яна хісталася, чамадан вельмі цяжкі. Юрка не бачыў, дзе і як яна сядала ў аўтобус з гэтакім чамаданам.
— Памагу пані, — сказаў да дзяўчыны.
«К чорту, знаёмыя ўбачаць», — падумаў. Чамадан быў сапраўды цяжкі.
Дзяўчына нічога не сказала, нясмела ўсміхнулася і пайшла побач.
— Цяжкі чамадан, — сказаў ён. — Не на вашы рукі чамадан.
— Мне недалёка, — сказала яна.
Чуўся нялоўка з чужою на Рынку Касцюшкі. Увайшлі ў спакойную вуліцу да парку, даходзілі да стаянкі таксі.
— Пані куды? — запытаў яе.
— Мне недалёка.
Ёй чамусьці стала смешна.
— Мне недалёка, — сказала. — Мне трэба да інтэрната Медыцынскай акадэміі.
Інтэрнат акадэміі амаль на ўскраіне парку, таксі непатрэбнае, смешна наймаць таксі. Але ў таксі можна было б не гаварыць, а ідучы пехатою не выпадае маўчаць.
I ён азваўся:
— Вучыцеся ў акадэміі? — не ўжыў слова «пані», і таму пытанне прагучэла ненатуральна.
— Так, на другім курсе.
— Цяжка вучыцца?
— Залежыць у якога прафесара, — сказала яна даволі свабодна.
— Калі я вучыўся... — і ён расказаў забаўную гісторыю з часоў сваёй вучобы.
Дзяўчына смяялася.
— Пану не цяжка? Мо разам будзем нясці? Яна прапанавала. Юрку здалося, што яна запрапанавала нешта больш, чым сваю руку пры чамадане.
— Не. Што вы! — хутка адказаў. Захацелася, каб яна не згадзілася, запярэчыла.
Але яна загаварыла аб ветлівасці, нейкі хам у цягніку наступіў ёй на нагу, абдзёр абцасам бок зграбнага туфля. Паказала на левы туфель.
— Змарнаваў туфель.
— Шкада туфля.
— Падабаюцца мне гэтыя туфлі.
Паставіў чамадан на асфальце алеі. Каля кіёска з напоямі натоўп дарослых і дзяцей, дарослыя п'юць з бутэлек, дзеці ліжуць lody і пішчаць.
— Цяжка пану.
— Не, — яму захацелася піць.
— Я панясу.
— Што вы! Я не з слабых.
Яна паглядзела яму ў рукі.
— Вып'ем, — сказаў ён.
— Я не люблю піва.
— Ёсць аранжада.
— Аранжаду можна.
Ёй таксама хацелася піць.
— Няма аранжады, — сказалі ў кіёску. — Ёсць ліманад, ёсць садовая вада.
— Бутэльку ліманаду і бутэльку піва, — сказаў.
Падаў дзесяцізлотавую манету.
— Капернік! — сказала з захапленнем дзяўчына.
На манеце адціснуты партрэт Каперніка.
— Капернік, — ён паглядзеў на манету, зразумеў, што гэтакіх манет пакуль мала і некаторыя захоўваюць іх сабе.
— Пані збірае манеты? — зноў нязграбнае пы-танне.
— О, так, — сказала яна. — А пан? Ёк узяў манету назад і падаў яе ёй.
— Проша.
— Але ж гэта грошы, — яна гаварыла няшчыра.
— Невялікія.