7. «СВАТЫ»
Ідуць гады, старэю, многае ўжо забываецца, але тое-сёе нязменна і светла помніцца. Часамі нават нейкія, здавалася б, дробязі. «Пустячок, но прнятно», — чытаў неяк пра такія рэчы ў адной тоўстай кнізе.
У Янкавінах, калі быў старшынёю сельсавета, а трошкі пазней на чале калгаса, на першым часе мне было сумнавата. Хоць тут жылі блізкія па духу людзі, славяне, але тут быў іншы, чужаваты для мяне ўклад жыц-ця. I аднаасобніцкі, і рэлігійны. Я доўга, скажам, ніяк не мог прывыкнуць да іхняга паста, надта вялікага. На-ступіць ён — лічы, ніхто не есць сала, не п'е, не спявае і не танцуе; як толькі нядзеля, усе ў касцёле, спакойныя ды блажэнныя. Вялікія гулянкі — на Вялікдзень ды на некалькіх фэстах, на вяселлях (праўда, часамі з бойкамі, каб «спусціць дурную кроў»).
Спачатку я думаў: счэзну ад такога ладу жыцця, ад суму. Хіба ж можа быць уцеха, калі месяцамі чаркі ўзяць не можаш, не дасі волі душы да песень і скокаў?! Адзін вып'еш альбо з блізкімі хаўруснікамі — дык няём-ка: бач, усе святыя, а ты — закладач.
Нідзе не дзенешся, піў употай, як кажуць, пад коўдрай. А што да янкавінскай набожнасці, то з ёю люта ваяваў. Зруйнаваў у вёсцы капліцу 17 стагоддзя, старыя і новыя крыжы, дабіваўся, каб зачыніць ды разбурыць у Дзераўной касцёл, што стаіць тут аж з 16 стагоддзя. Не пускаў на рэлігійныя святы і па нядзелях хадзіць маліц-ца, змушаў працаваць, ганьбіў Бога, веруючых, стараўся ажывіць клубную работу, але, скажу шчыра, не шмат дабіўся. У касцёл менш хадзілі, але мяне люта ненавідзе-лі, ад сваіх забабонаў не адмаўляліся. З праваслаўем лягчэй ваяваць, чым з каталіцызмам. Папы, як помню па нашым Ветраве, у свой час згадзіліся прызнаць Савецкую ўладу, аб'явілі яе ад Бога, а ксяндзы — не, супраць, называюць нас антыхрыстамі, гэта значыць мы — Антыхрысты, нячыстая сіла, слугі Сатаны.
З тым, што янкавінцы мала пілі і не лаяліся, я, канеч-не, не ваяваў. Пасміхоўваўся толькі: бач, шляхцюкі, фанабэрацца! Я ж, як казаў, не святоша, не пурытанін, люблю вясёлую кампанію, выпіўку за чыйсьці кошт (ды калі яшчэ пра ўсё гэта не ведае жонка!).
Усіх такіх значных у маім жыцці выпадкаў, ясна, не пералічыш. Я не буду расказваць пра тое, калі і як праз выпіўкі абцяпваў важныя справы, абводзіў вакол пальцаў упаўнаважаных і рэвізораў, падкочваўся да прыгожых маладзіц. Ва ўсім гэтым, самі разумееце, ёсць элемент пэўнай сакрэтнасці жыцця наменклатурнага работніка, дык не маю права дзеля цяперашніх таварышаў расказваць нават пра сваё. Магу прызнацца пра некаль-кі, як кажуць, побытавых гарэзных прыгод.
Помню, аднойчы, калі быў старшынёю, калгаса, па-быў на нарадзе ў Вянках, хапнуў вымову — за тое, што азіміна рэдка ўзышла. Скажаце, якая ж тут мая віна? Тое ж і я казаў Пятрову, спасылаючыся на мокрую восень і на глыбокі снег, на сырую зямлю. Ды не, не паслухаў той нават, крычыць: «Недагледзеў, пакралі сяўцы зерне, дык вось і слабыя ўсходы». Тады не спісвалі няў-дачы на дрэннае надвор'е, а за імі бачылі злосныя на-меры, а то і шкодніцтва. Выходжу з райкома — горка на душы. Зазіраем з такімі, як я, гаротнікамі ў рэстаран «Зара». А там — нічога моцнага, ёсць толькі жаночы напітак — «Сідар». «Сідар» дык «Сідар». Давай яго ад-каркоўваць ды ў фужэры наліваць. Салодка-кісленькае пітво, у роце шчыміць, у носе казыча, а да галавы ні адзін градус не даходзіць. А якая, па-нашаму, выпіўка, калі па мазгах не бабахне?! Мы — не Захад, у нас свая алкагольная культура альбо, як жартуе адзін мой знаёмы, палкоўнік Саламашкін, мы па-свойму «падаем з трыбу-ны».
«Вам, такім здараўцам, трэба па вядру выпіць, каб вас хоць крыху ўзяло!» — смяецца з нас афіцыянтка, пані Ванда.
Па вядру дык па вядру! Кажам: нясі вёдры, давай скрынямі «Сідар»! Прынеслі. Давай мы бухаць пітво ў вёдры. Канечне, думае кожны сам сабе, грошай сваіх не хопіць заплаціць, але неяк выкруцімся за кошт калгас-най касы. Гульнём з-за асабістага гора, за наша агульнае шчасце!
Абкружылі нас разявакі: уходаем па вядру пеністага пітва ці не? Выжлукцілі! Ва ўсіх жываты па кадушцы, аж нос зрывае ды ў мазгі коле ад адрыжкі. Гікаем раз за разам. Смяяцца, рагатаць з нас пачалі. Карацей, неяк па-дурному захмялеўшы, мы пад'юшчыліся і пустымі бутэлькамі, як гранатамі, закідалі пацешнікаў. Ясна, нямала пасуды, шыбы ў вокнах пабілі. Утаймавала нас толькі міліцыя. Потым — штраф, новая вымова. Але не гэта было самае страшнае: ад таго «Сідару» атруціўся, ледзь не загібеў. З таго часу ні «Сідару», ні шампанска-га, ні піва ў рот не бяру. Ужываю толькі белую горкую.