— Я гэтага не бачыў, Ладымер,— сказаў Сымон.
— Я ведаю, ты не бачыў і Якаў не бачыў. Ты таму, што вечна ў дарозе, а пасля дарогі ад работы свету не бачыш. А Якаў малады, спіць моцна. А от я дык вечна на хаду. Бывала, у поўнач, а то і пазней дамоў ідзеш, дык і прыкмеціш, як з яго хаты людзі выходзяць. Але на вуліцу не ідуць, а ўсё каля гумён. Сам стары злодзей наперадзе, скажам, як гусак, а яны за ім. І сабакі прывучаныя, каб яны падохлі, хоць бы гаўкнуў каторы. Перад тым як Зялёнку абакралі, то ў Халусты ночы тры ўзапар збор быў, раіліся аб нечым. Зялёнка і сам не горшы злодзей за Халусту... Але калі да таго дайшло, што праз іх людзі гібеюць, як Хмялеўскі, ды паміраюць, як гэтая дзяўчына, то тут, браткі, цярпець ужо нельга.
Ладымер зацягнуўся, выпусціў дым, плюнуў пад самы парог і падумаў, што сказаў разумныя і добрыя словы. Але тут яго трохі ахаладзіў Сымон:
— Падзякаваць табе трэба, Ладымер, што навёў ты ўрадніка на Халустаў дрывотнік. А што цярпеў ты дагэтуль, Ладымер, як і ўсе мы цярпелі, то, мабыць, цярпеў бы і надалей, каб цябе панятым не ўзялі. А тут так выйшла: ты ўзлаваўся і па-гаспадарску завёў урадніка ў Халустаў дрывотнік.
— Што праўда, то праўда. Але калі ўжо я пачаў, то дрывотніка не мінуў!
Якаў непрыметна ўсміхнуўся. Гарасім яшчэ бліжэй падсунуўся да мужчын.
— Дык, кажаце, пане Некрашэвіч, ён плакаў. Значыць, у яго душа яшчэ ёсць...
— Дурны ты, Гарасім,— рашуча сказаў Ладымер.— У яго такая душа, як дым з мае люлькі. Толькі смярдзіць.
Усе засмяяліся.
— Халуста, пане Жукоўскі, праліваў кракадзілавыя слёзы, калі вы гэта разумееце,— сказаў Якаў.
— Разумею! Я чуў такую пагаворку. Жарэ сваю ахвяру, а сам плача... Добра вы кажаце...
— Цяпер Нарбутовічыха... У вочы кажа маёй жонцы: «Падсунулі Халусту Зялёнкаву вопратку. Падсунулі».— «Хто гэта падсунуў?» — пытае мая жонка.— «Вядома, хто. Уга! Усе людзі ведаюць! У каго ж першага вобыск рабілі? Не ў Халусты ж!»
У Андрэя са злосці перасмыкнуўся твар. «Ну, разлічуся я калі-небудзь з табою, Лявон...»
— Каго ты слухаеш? — закрычаў Ладымер.— Паталашку гэтую! Ты паслухай, што людзі гавораць, а не тое, што Паталашка брэша! Засцянкоўцы рады, што злодзея гэтага за шкірку ўзялі. Вунь Мартыневіч — абух абухом, і той казаў мне, як ішлі мы дадому: «Папаўся гад Халуста. Бог яго пакараў, шэльму. Ён жа з мяне за малатарню столькі пацягнуў!.. Каб ён задушыўся маёй пашнёй. Да гэтай пары я і сам бы абмалаціўся». І пачаў маліцца богу.
Мужчыны засмяяліся, акрамя Гарасіма.
Раптам адчыніліся дзверы, і на парозе з’явілася высокая постаць. Гаворачы, ніхто не чуў, як чалавек увайшоў у сенцы.
— Добры вечар, людзі! — сказаў ён.— Гэта я! Аўрам Выпустак!
— Хіба мы вас не пазналі, Аўрам? — прамовіў Андрэй.— Чаго вы там стаіце?
— Я доўга стаяць не буду. Як жыве старая Юстыніха?
— Дзякуй богу, Аўрам. Яшчэ трохі кратаюся,— азвалася з запечка старая Аксеня.
— Дзякуй богу, дзякуй богу!.. Я сёння позна, Андрэй. Дарога псуецца, дарогі няма. Пакуль прыпхаўся...
— Іван, запалі ліхтар. Воз у гумно, а каня пад паветку. Сена вазьмі каню.
— О! У мяне свой пошар ёсць.
Мужчыны падумвалі ўжо разыходзіцца, але калі прыехаў Аўрам, то, значыць, яшчэ не позна. Чаму не пачакаць, калі ён прыйдзе з гумна, можа нешта новае раскажа.
Скора прыйшлі з гумна Іван і Аўрам. Аўрам прынёс дзве ладныя торбы, паклаў іх на шафку ў мыцельніку і зняў свой шырокі і доўгі балахон. Высокі, чорнабароды, шыракаплечы, з вялізнымі шурпатымі рукамі, Аўрам быў больш падобны на старажытнага каваля, чым на гандляра цялятамі і авечкамі, скурамі і аўчынамі.
— У цябе сёння, Андрэй, поўная хата людзей,— вітаўся ён з кожным за руку.
— Сабраліся суседзі на вячоркі,— адказаў Андрэй.
— А чаму і не, чаму і не сабрацца! Вечары яшчэ доўгія.
— У нас тут такога нарабілася, Аўрам! — сказаў Ян.
— Хіба я не ведаю, пане Сташэвіч, чаго ў вас нарабілася! Пра гэта ведае ўвесь свет. Я быў у Чыжэвічах, у маёнтку і ў сяле, то там ужо кожны сабака ведае, чаго нарабілася ў Малінаўцы.
— Як скора! — здзівіўся Андрэй.
— Сарока калу, а кол усяму сялу,— зазначыў Ян.
— А што там пра Малінаўку ведаюць? — запытаў Сымон.— Бо знаю я такія навіны, асабліва калі іх перадаюць бабы. А тут, мабыць, без Нарбутовічыхі не абышлося.
— У Чыжэвічах ведаюць, што Яўхіма Халусту арыштаваў ураднік. Як злодзея! І людзі рады.
— А што вобыск у мяне ды Андрэя рабілі, пра гэта ў Чыжэвічах ведаюць? — зноў запытаў Сымон.
Аўрам зірнуў на Андрэя, потым на Сымона і доўга не мог вымавіць слова.
— У вас рабілі вобыск? — нарэшце запытаў ён.