***
2.10.2015. З сястрой Валяй і яе мужам Віцем ездзілі ў Пугачы.
Адведалі бацькоў на Ракаўскіх могілках. Восеньская лістота, як пясок...
Вянкі на свежых магілах, як незапаленыя кастры інквізіцыі...
Непадалёку ад помнікаў — падасінавік, як злеплены з пластыліну.
У Ракаве зайшлі ў краму, каб купіць атруты для вясковых пацукоў і мышэй. Няма. Нядаўна ўсю разабралі...
У Бузунах пустая буслянка на пазалацелым дрэве. Чорная, як згарэлая...
На палях стаіць кукуруза, як войскі, якім няма куды адступаць...
У Пугачах восень. Светла і сумна. Пахне бульбоўнікам і познімі кветкамі, назвы якіх я не памятаю.
Ад суседкі даведаўся: «Некалькі дзён таму на нашым перакрыжаванні загінуў Андрэйка! МАЗ з пяском урэзаўся ў ягоную машыну. Андрэйка быў харошым чалавекам.»
У хаце на стале ляжыць мая кніга «Заўтра была адліга». Ляжыць, нібыта яе тут нехта чытае.
Яблыкаў няма ні на яблынях, ні на зямлі. Сёлета наш сад адпачываў.
Прыляцела сарока. Села на плоце. Нібы пераканаўшыся, што тут свае, паляцела некуды.
Узаралі агарод. Дзядзька Толя вадзіў каня, а я хадзіў за плугам і, думаючы пра бацькоў, час ад часу чуў маміну просьбу: «Адпачні!»
Віця адрамантаваў варотцы. Бацькі былі б задаволеныя.
На лаўцы каля хаты сядзела сястра і парадкавала буракі і моркву. Хустка на ёй была завязана, як некалі ў мамы.
Вяртаючыся ў горад, я доўгі час у думках яшчэ быў у вёсцы. Там усё роднае.
***
3.10.2015. Зацьменне сланечніка.
***
3.10.2015. Патэлефанаваў Алесь Квяткоўскі. Папрасіў зайсці ў майстэрню пагаварыць. Алесь рыхтуецца да адкрыцця выставы «Пагоня на Грунвальд», прысвечанай 75-годдзю з дня нараджэння Кастуся Тарасава. Ідучы ў краму па корм для нашай сабачкі Міёны, заглянуў да сябра ў майстэрню. Алесь паказаў новую карціну «Чорны квадратасланечнік», якую стварыў па маім аднайменным вершы. Гледзячы на карціну, я пажартаваў: «Цяпер засталося толькі вуха адрэзаць!» «Не! Не буду рэзаць!» — усміхаючыся, адказаў Алесь і даў мне пачытаць кнігу «Ван Гог. Письма», што выйшла ў 1966 годзе ў выдавецтве «Искусство». Каб не забыцца, каму даў кнігу, Алесь напісаў маё прозвішча на сцяне майстэрні і адчыніў акно, праз якое я і пайшоў далей па справах.
***
3.10.2015. Слухаючы верш Іосіфа Бродскага «Не выходи из комнаты.», натхніўся на чатыры радкі:
Не прызнайся ў каханні, бо зробіш памылку,
І зашый сабе рот, і схавайся на небе,
Або ў вёску пустую ўцячы, нібы ў ссылку,
І жыві там сто год на вадзе і на хлебе.
***
3.10.2015. Вецер па полі гоніць апалае лісце, як Залатую Арду.
***
4.10.2015. На лаўцы каля пад’езда каштан, як няўдалы перапечаны калабок, які ўцёк з казкі.
***
4.10.2015. Ён быў спакойны, як кулямёт.
***
4.10.2015. Патэлефанаваў Георгій Барташ і выказаў жаданне паглядзець нашую сабачку Міёну. Праз хвілін дваццаць прыйшоў са сваёй кнігай вершаў і перакладаў «Ботиночки», якая некалькі дзён таму выйшла з друку. П’ючы гарбату, гаварылі пра будучую прэзентацыю і наогул пра паэзію. Я разгарнуў выданне і натрапіў на верш, які запомніўся з дня, калі Людміла пісала да кнігі прадмову:
Ноябрьским утром, рано на рассвете
Уйду в страну, где тишь и благодать.
Но птахи малые, как будто дети,
Бессовестно продолжат щебетать
Возок, стуча, проедет по брустчатке,
Неспешно туча в вышине пройдёт,
И Бог — а он ведь женщина — рукой в перчатке
Мне по лицу, прощая, проведёт.
Прачытаў і ў думках сказаў: «Вельмі хораша.», а ўслух не паспеў, бо да нас забегла Міёна. На жаль, Георгій цяпер мала піша. Па некалькі вершаў у год. Новую кнігу з такімі тэмпамі давядзецца чакаць доўга. А «Ботиночек» магло і сёння не быць, калі б у лімаўскім артыкуле, расказваючы пра выступленне паэта на вечарыне ў Музеі Максіма Багдановіча, не прадставілі яго, як аўтара праекта «Фестываль аднаго верша», і больш да гэтага нічога не дадалі. Прачытаўшы гэта, Георгій вырашыў выдаць сваю кнігу.
***
6.10.2015. Мінулай ноччу на 91-м годзе жыцця памёр пісьменнік Алесь Савіцкі. Ганаровы грамадзянін горада Полацка. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Рэспублікі Беларусь. Нарадзіўся Алесь Ануфрыевіч 8 студзеня 1924 года. Гэта па пашпарце. А па-сапраўднаму — 8 студзеня 1925. У час вайны ён паправіў сабе дакумент, каб узялі ў партызаны. З 1942 года — партызан атрада «Смерць фашызму», з 1943 г. — камандзір падрыўной групы атрада «Бальшавік» брыгады імя Варашылава на Віцебшчыне. У 1944—45 гг. удзельнічаў у вызваленні Літвы, Польшчы, у баях за ўзяцце Берліна. Быў тройчы паранены. Пачаў пісаць вершы яшчэ ў партызанскім атрадзе ў 1943 годзе. Першае апавяданне «Рыбацкае шчасце» надрукаваў у 1948 годзе ў полацкай абласной газеце. Алесем Савіцкім напісана шмат цікавых твораў. Асаблівай папулярнасцю ў юных чытачоў карыстаецца аповесць-казка «Радасці і нягоды залацістага карасіка Бубліка». Разоў дзесяць мне давялося выступаць разам з Алесем Ануфрыевічам. Памятаецца, як гадоў дваццаць таму мы з ім удзельнічалі ў вялікім пасяджэнні ў АН Беларусі, дзе ішла размова пра сучасную літаратуру. Выступаючы, Алесь Савіцкі не толькі называў імёны тагачасных маладых творцаў, а натхнёна па памяці цытаваў вершы. Тады ён прысутных добра ўразіў, калі прачытаў верш Анатоля Сыса, бо раней усе думалі, што Савіцкі ведае творы толькі тых пісьменнікаў, якія займаюць пасады і працуюць у рэдакцыях.