Выбрать главу

Гаворачы пра маладзечанскія могілкі, ад Міхася даведаўся, што там адвялі спецыяльнае месца, дзе хаваюць толькі начальнікаў і вядомых людзей горада. Пра такі акропаль знаёмая Міхася, дзявяностагадовая Яўгенія Фамінічна пажартавала: «Гэты акропаль для сябе прыдумалі начальнікі, каб на тым свеце было прасцей партыйныя сходы збіраць!»

6.09.2016. Раніцай а шостай з Міёнай шпацыравалі па Мухлі. Раса была халодная, як ледзяная. Яе холад адчуваўся праз чаравікі. «І як гэта ў дзяцінстве хадзіў па ёй басанож?» — думаў я, і хутка адшукаў адказ: «Тады раса была жывая і бацькі былі жывыя.»

7.09.2016. Нярэдка бывае, калі прыходзяць немаладыя новыя аўтары і даводзіцца ім доўга і цярпліва тлумачыць, што выдавецтва не можа кінуць усё, што запланавана некалькі гадоў таму для выдання і цяпер рыхтуецца да друку, і заняцца прапанаваным творам, які пару дзён таму быў закончаны і які, па словах госця, прынясе нам вялікі прыбытак, а аўтару сусветную славу. Такія празаікі звычайна яшчэ нідзе не друкаваліся і ў выдавецтва прыйшлі ўпершыню, думаючы, што мы яго тут сто гадоў чакалі і нарэшце дачакаліся. Бывае і такое, калі прыходзяць удовы з творамі мужоў, што памерлі, ні разу не надрукаваўшыся. Сёння прыходзіла жанчына, муж якой некалькі месяцаў таму адышоў у лепшы свет і пакінуў рукапіс рамана, які пісаўся трыццаць пяць гадоў. Я адшнураваў вялікую, тоўстую, пашарпаную і пажаўцелую папку. На першай старонцы рукапісу чарнела назва твора — «Зіма». Усе астатнія 700 старонак былі чыстыя, як першы снег.

7.09.2016. Вяртаючыся з Дня беларускага пісьменства, я выйшаў з аўтобуса каля ГУМа. Бабулька, якая стаяла на ўваходзе ў краму, прапанавала за рубель адчыніць дзверы, якія ўжо былі на замку, і набыць па зніжках усё, што душы пажадаецца. Я не адмовіўся. Зайшоў у ГУМ і. трапіў у Яніцкі лес, што каля маіх родных Пугачоў. У лесе светла-светла, птушкі спяваюць, конікі ў траве стракочуць, матылі лятаюць. Прыгожа! На душы радасна, нібыта трапіў у рай. Іду няспешна і раптам непадалёк бачу на пяньку гадзіннік. Залаты. Бяры! Не хачу! І тут гадзіннік зазвінеў, і пасыпаліся з ялін шышкі. Адна ўпала мне на галаву і я. прачнуўся.

7.09.2016. Прыходзіў Леанід Маракоў. Ужо не той, што нядаўна быў. Сам пра сябе казаў і паўтараў: «Мне не трэба было столькі пахаць! Дактары абнадзейваюць, што з цягам часу павінна ўсё аднавіцца з мазгамі». Хвілін дваццаць Лёня хваліўся і пераконваў мяне, што ён самы лепшы пісьменнік і ў яго ажно трыццаць тамоў твораў, што ніхто столькі не мае. Я слухаў, як бацюшка ў царкве на споведзі. З усяго сказанага зразумеў, што Лёню спатрэбіліся ягоныя кнігі пра Мінск і ён пакіне 100 даляраў у заклад, а потым прыйдзе сын і пры­нясе беларускія грошы. Нехта патэлефанаваў. Я пацікавіўся: «Хто?» — «Ната­ша!» — адказаў Лёня. Я не адразу зразумеў, што гэта яго жонка, бо раней ён пра яе казаў, што яна зусім хворая. Наслухаўшыся Лёневых расповедаў пра ягоную геніяльнасць, я параіў яму ісці ў наш маркетынг і забраць свае кнігі, каб жонка не чакала на вуліцы. І Лёня пайшоў, як стрыножаны. Праз пару хвілін зноў зайшоў да мяне ў кабінет і пачаў зноў казаць пра свае трыццаць тамоў і пра 100 даляраў. І раптам адчыніліся дзверы. У прыёмную заглянула жонка

Маракова. З доўгімі распушчанымі чорнымі валасамі і белая ў твары, яна была, як мёртвая. Сказала «Добры дзень», і паклікала мужа ісці дадому. Лёня развітаўся са мной і паплёўся з Наталляй па доўгім паўзмрочным выдавецкім калідоры да ліфта. Я глядзеў ім услед і мне здавалася, што да мяне прыходзілі прывіды Леаніда і Наталлі Мараковых.

8.09.2016. Прыходзіў Анатоль Вярцінскі. Ён вярнуўся ў горад з лецішча. Падпісаў дамову на публікацыю ў кнізе серыі «ЖЗЛБ», прысвечанай народнай артыстцы Беларусі Марыі Захарэвіч. Пагаварылі крыху пра жыццё-быццё. На маё пытанне «Як здароўе?», Анатоль Ільіч адказаў: «Як бачыш, яшчэ сам хаджу!» А 18 лістапада Вярцінскаму будзе 85!

8.09.2016. Калі б жыў бацька, яму сёння было б 85. Магчыма, з гэтай нагоды нашага Максіма адпусцілі б з войска ў адпачынак. Бацька быў бы задаволены, што ўнук памежнік, а не дэзерцір, як я. Дэзерцірам мяне назваў бацька, калі мне прыносілі з ваенкамата позву за позвай, а я не ішоў. А бацька адслужыў тры гады і часта распавядаў, як яму там добра было: «Коням давалі хлеб. Вялікія булкі. А нам па лустачцы. І мы кралі ў коней.» І хутка ўжо будзе чатыры гады, як бацька следам за мамай пайшоў у лепшы свет. У бацькі быў адзін клас адукацыі, а ён ведаў на памяць «Канька-гарбунка» і шмат вершаў і песень. Гадоў трыццаць пасвіў кароў. Меў каня і сабаку. А гэта значыць, мой бацька быў каўбоем. Дзякуючы бацьку я даведаўся, як называюцца птушкі, якіх мы слухалі ў лесе, збіраючы грыбы. Дзякуючы бацьку я навучыўся касіць і араць, запрагаць каня, складаць на воз сена. Словам, я ўмею ўсё, што трэба мужчыну, каб жыць у вёсцы. А самае галоўнае — дзякуючы бацьку я нарадзіўся Тут!