- Дзьвесьце рублёў учора здала… як да капейкі. Яшчэ на дзьвесьце засталося.
Наступным імгненьнем аматары піва, што зьбіліся да “сьвінаматкі”, убачылі і пачулі неверагоднае. Мокрагаловы фацэт у скуранцы выцягнуў з кішэні гаманец і, адлічыўшы з важкага пачка чатыры зялёныя, кінуў іх на вільготную талерку.
- Бяру бочку. Чатыры кухлі мне, астатнія – людзям!
Узяўшы з рук уражанай Міронаўны кухаль, ён павярнуўся да недаростка, дзьмухнуў таму на порткі пенныя хлапякі і, злавесна пасьміхнуўшыся, загадаў:
- А гэтага выдаліць!
Імгненьне збой наструнена маўчаў, утрапёна гледзячы на пацямнелыя ад вільгаці паперкі, потым усе разам загаманілі, заварушыліся, і чыясьці пудовая, з надпісам “Варкута” на запясьці, рука схапіла недаростка за каршэнь.
- Хто ён такі, гэты недаростак?
Стажор націснуў кнопку на левай падлокатніцы.
- Рысеў Анатоль. Дваццаць восем гадоў. Адукацыя восем клясаў. У 1978 годзе, на падпітку, зьбіў да паўсьмерці сваю жонку Рысеву Марыю. Ад вязьніцы адмазаў родны брат. Стала нідзе не працуе, перабіваецца выпадковымі заробкамі.
- Напэўна, па братана пабег, - прамовіў сінятвары і, каторы ўжо раз пазяхнуўшы, выцягнуўся на плястыкавым лежаку.
- Скончыш праграму – пабудзі! – бадзёра прагучала з сынтэзатару, і праз імгненьне біяхвалі данесьлі да стажора натужлівае храпеньне сінятварага.
Аточаны ўсеагульнай увагай, Рыгор Гарашчэня сядзеў на ганаровым месцы – засланым газэтай вечку каналізацыйнага люка, што вытыркаўся зь зямлі, і з асалодаю пацягваў халаднаватае піва.
- Васемсот маю, - з абыякавасьцю ў голасе казаў ён падпітым дзядзькам, косячы вокам то на свой цягнік, то на трохмэтровага алімпійца, які пасьміхаўся яму зь вялізнага, пакрытага зьнізу адметнымі жоўтымі пісягамі шчыта.
Ніколі ў жыцьці Рыгор Гарашчэня не пачуваўся так добра, як цяпер. “Што там нейкія дзьве сотні ў параўнаньні зь людзкой павагай”, - расчулена падумаў ён, падносячы да вуснаў чарговы кухаль.
Тоўстае шкло ледзь ня выбіла зубы, піва палілося па барадзе, І Рыгор, спрабуючы вызваліцца з жалезных шчымётаў, усхапіўся на ногі.
- Дакумэнты! – рашучы голас перацяў дыханьне, спыніў на хвілю сэрца. Рыгор павярнуў галаву і, згледзеўшы сяржанцкія лычкі, паспрабаваў вызваліць руку.
- Якія дакумэнты? Усё ў цягніку.
- Выпілі і буяніце? – пагрозьва запытаўся міліцыянт і, сьціснуўшы Рыгораву руку яшчэ ямчэй, працадзіў: - Прайдзёмце!
Няўтульным імжыстым адвячоркам на пэроне чыгуначнай станцыі зьявіўся пахілы, дарэшты скарчанелы чалавек. Волкі ветрык навылёт працінаў ягоную зрэбную, відавочна, з чужога пляча, кашулю, шкамутаў калошы зашмальцаваных штаноў, а сам ён, мокры і натапыраны, не раўнуючы як той верабей, стаяў на краі пэрону, прагавіта гледзячы на ўсход – туды, дзе сыходзіліся ў адно бліскучыя рэйкі, дзе гарэлі фіялетавым агнём жарынкі ўваходных стрэлак. Войкнуўшы, чалавек асьцярожна памацаў рэбры, потым рашуча сьціснуў пальцы ў кулакі, і жарынкі ўваходных стрэлак ліхаманкава заскакалі ў ягоных вачах. Павярнуўшыся, чалавек рашучым крокам пашыбаваў на станцыю.
Газэтны шапік, на шчасьце, быў адчынены. Нейкая цётка, утыркнуўшы мясісты нос у малюпасенькае вакенца, перадавала кіяскёрцы апошнія навіны.
- Слухай, што скажу! – не не выцягваючы носа з вакенца, цётка нядобра зыркнула на Гарашчэню і сьцішана выдала: - Міронаўну ж ледзь не зарэзалі!
- Мне капэрту, калі ласка, - нецярпліва выдыхнуў Рыгор, прапіхваючы пятак між шклом і мясістым цётчыным носам.
Кіяскёрчыны вочы пашыраліся:
- Што ты кажаш?!
- Дык слухай, што скажу… Прыходзіць нейкі, не стары такі, апранены… Выцягвае ножык і кажа: “Выкладвай, Міронаўна, дзьвесьце рублёў, калі жыць хочаш”.
Кіяскёрчыны вочы пашыраліся яшчэ больш:
- А яна?
- Выклала! – цётчын нос тузануўся ў вакенцы. – Добра, Толік Рысішын падвярнуўся, брата зь міліцыі прывёў, дык абаранілі.
- Які гэта Толік?
- Ай, во… Невялікага расточку такі… Рысішын мужык.
- А людзі што?
- А што гэтым п’янтосам? Міронаўна са страху адбегла, а яны давай піва задарма жлукціць.
- Капэрту дайце! – не сваім голасам грымнуў Рыгор і, каб ня ўпасьці ад раптоўнай сардэчнай спазмы, упёрся рукою ў сьпіну перапалоханай цёткі.
- Дзе ён цяпер? – спытаў сінятвары, калі прачнуўся.
- У вакзальнай пачакальні. Піша скаргу ў Вярхоўны Савет.
- Скаргу? – сінятвары ўскочыў з ложку. – Не пазайздросьціш гэтаму Гарашчэню. Колькі там… за паклёп на органы правапарадку?
- Артыкул сто дваццаць восьмы. Да пяцёх гадоў.
- Што ж, вас можна павіншаваць, - голас сінятварага прагучаў аднекуль з тэлепартацыйнай кабіны. – З заданьнем Цэнтра, няхай і вучэбным, вы справіліся пасьпяхова. Зараз зраблю вонкавы агляд, і мы…