Выбрать главу

- І ня проста пайшоў, а загрымеў па стане здароўя, - абзываецца Гек, выцягваючы з пачка чарговую цыгарэту.

- Вы нават над старым бацькам іранізуеце, - з робленым уздыхам прамаўляе Базевіч, - няма ў вас анічога сьвятога!

- Дзе ж яе набрацца, гэтай сьвятасьці? Ці ня ў вас пазычыць?

Базевіч адкідваецца ў крэсьле, бярэ рукі ў крыж.

- Ну, адкуль вы з Вараб’ёвым ды Галабурдам набіраецеся «сьвятасьці», нам вядома. Вашыя вандроўкі па Гродзеншчыне, ператрусы гарышчаў у пошуках бруднай пісаніны розных там цемрашалаў накшталт Гаруна...

Кропля халоднага поту зрываецца з кончыка носа. «Ну што ты хвалюесься, - супакойвае ён сам сябе, - Базевіч жа назваў ягонае імя сумысьля, каб хлопцы не падумалі чаго...»

- Ваш апошні выбрык, - Базевіч перапыняецца, прымружвае вочы. – Ваш апошні выбрык, калі Вараб’ёў замест рэфэрату па «Малой зямлі» прачытаў ілжывы, поўны антысавецкіх прыдумак «жыцьцяпіс Тарашкевіча», камсамольскае бюро інстытуту разглядае як палітычную правакацыю, - голас Базевіча халоднымі мурашкамі казыча сьпіну. – Так, мы рэабілітавалі Тарашкевіча, але рабіць зь яго...

- Хто рэабілітаваў? Ты?! - пасінелыя ад напружаньня Гекавыя пальцы раструшчылі прыпаленую было цыгарэту. – Учора хапаў за лыткі дзевак са «Спутніка», піячыў за дзяржаўныя грошы, дзер глотку ў групе скандаваньня, а сёньня рэабілітуеш Тарашкевіча? Ты? Бесхрыбетны мешчанюк, які залез у крэсла дзякуючы бацькавым каўбасам!

На твары Базевіча, нібыта атрамант скрозь бібулу, праступілі нездаровыя чырвоныя плямы. Вочы ягоныя павылазілі з вачніц і ашклянела ўтаропіліся на бялявага маладзёна.

- Вы, Сарокін, хворы чалавек,- падаў голас маладзён і падняўся з крэсла.

- Яшчэ адзін... папяровы карчагінец? Таксама, напэўна, кумпякі начальнікам вазіў, каб у людзі выбіцца?

- Вы хворы чалавек, Сарокін. Днямі вас паключуць на прыём да псыхіятра. Можаце ісьці! - нечакана рэзка выгукнуў маладзён і, ляснуўшы па стале пухнатым сшыткам, дадаў: - Галабурду прашу застацца!

«Божухна, што ім трэба? Я ж усё сказаў, усё зрабіў, як яны хацелі!» – ён зацкавана глядзіць увасьлед Алесю, і той, перш чым выйсьці з пакою, ледзь прыкметнаківае: «Трымайся!»

- Алег Іванавіч... наш камсамольскі актыў, - кажа Базевіч, прычыняючы дзьверы. – Я табе пра яго казаў.

Маладзён па-кашэчы мякка абыходзіць стол, паціскае пальцы:

- Дзякуй вам, Алег іванавіч, вы нам вельмі дапамаглі. Сядайце, сядайце. – белая, бязь ценю загару кука кладзецца на плячук. – Ёсьць у нас, Алег Іванавіч яшчэ адно, бадай што, апошняе пытаньне, - маладзён нясьпешнаю хадою ідзе да сэйфу. – Вам ніколі не даводзілася бачыць даляры? - Дзьверцы сэйфу расчыняюцца, і маладзён, панурыўшы руку ў жалезныя лёхі, выцягвае адтуль пачатую пляшку каньяку.

«Даляры? Якія даляры?» – ён выцірае рукавом халодны пот з ілба, рашуча трасе галавою.

- А Сарокін вам іх ніколі не паказваў? - буйная кропля паволі паўзе між лапатак.

- Не, ніколі.

- Вы падумайце, пастарайцеся ўспомніць. Зялёныя такія паперкі.

«Божухна, калі гэта ўсё скончыцца?.. Я ж усё сказаў, усё напісаў... Што ім яшчэ трэба?» Яму моташна, ільсьняная сьценка мітусіцца ўваччу, і ён, ужо амаль непрытомны, суцішна выдыхае:

- Штосьці было...

«Штосьці было» – гэта так цьмяна, так неакрэсьлена.

«Штосьці было» - рыпяць габінэтныя дзьверы за сьпінай. Ён бяжыць па цёмным калідоры, ратуючыся ад гэтага страшнага рыпу, чапляецца за дывановы ходнік, стукаецца аб вушак, а вырваўшыся на залітую сонцам вулку і захлынуўшыся халаднаватым, па-вясноваму п’янкім паветрам, выдыхае:

- Нічога... нічога не было!

Паволі, нібыта кандэлябра ў тэатры, цьмянее сонца. Хвіліну яно яшчэ сьвеціць, яшчэ кранаецца твару сваім халодным, нежывым сьвятлом, а потым гасьне зусім, і недзе над самай галавою нараджаюцца шпаркія крокі. Крокі цішэюць, глухнуць, зьліваюцца з сухім шапаценьнем пяску. Пад бокам, абуджаная сьвятлом ліхтара, мэкае авечка. Ён хапае авечку за шыю, прыўзьнімае голаў.

- людзі, я тут! - нема крычыць ён у ноч і не пазнае свайго голасу. Дзесьці ў стэпе на высокіх абаротах завывае рухавік.

«Зьбеглі, падумалі, што нежывы... сволачы, - ён плача6 але сьлёз няма, адно агнём гараць зацярушаныяпяском вочы. – Я загіну, я памру тут, сярод ночы, у гэтай сьмярдзючай яме. Ужо заўтра мяне занясе пяском...»