Зіновій Прыгодзіч
Журба мая светлая
СТУДЗЕНЬ
Упершыню сустрэў Новы год у горадзе, далёка ад дому.
Сабраліся ў інтэрнаце, у нашым васемнаццатым пакоі, - Мікола Верас, Алесь Шульга, Кандрат Бугаёў, Міхась Заранок, Валодзя Баравы, я ды яшчэ двое дзяўчат з другога курса, якіх запрасіў Алесь.
Каб было трохі вальней, адзін ложак разабралі і стол паставілі бліжэй да акна, якое мы яшчэ днём упрыгожылі пахкімі яловымі лапкамі, сняжынкамі з паперы.
Дзяўчаты былі незнаёмыя. Я бачыў іх першы раз, але мне яны спадабаліся. Асабліва меншая, чарнявая - Галя. Трымалася яна вельмі натуральна, свабодна.
Другую дзяўчыну звалі Ларысай. Спачатку я нават добра не разгледзеў яе, бо як толькі яна зайшла, Алесь адразу кінуўся да яе, пасадзіў на свой ложак, і яны загаварылі аб нечым сваім.
Галя памагла нам сабраць на стол. Выходзіла ў яе ўсё хутка, спрытна - я аж залюбаваўся. Паставіўшы апошні сподак, яна яшчэ раз акінула стол крытычным вокам і сказала:
- Ну, вось цяпер можна і віно ставіць.
Кандрат з гатоўнасцю дастаў з шафы аб'ёмную, набітую пляшкамі сумку. Убачыўшы яе, Галя ажно рукамі ўспляснула:
- Хлопчыкі, вы што? Ды тут жа на цэлы інтэрнат хопіць!
Кандрат задаволена рагатнуў:
- Запас бяды не чыніць.
Пакуль расстаўлялі бутэлькі, адкаркоўвалі шампанскае, у рэпрадуктары пачуўся знаёмы гул Краснай плошчы, і вось святочна-ўрачыста зайгралі куранты.
- Хлопцы, бакалы! Хутчэй! - Алесь узяўся разліваць пеністае шампанскае ў падстаўленыя шклянкі, кубкі.
Мы паднялі напоўненыя бакалы, і ў гэту хвіліну я адчуў, як сэрца маё нечакана агарнуў ціхі сум. Адыходзіў яшчэ адзін год, дзевятнаццаты, у маім жыцці. Яшчэ колькі секунд - і я пераступлю мяжу, за якой пачынаецца новы, нязведаны адрэзак часу. Усё, чым жыў, чаму радаваўся, засмучаўся да гэтага моманту, застанецца раптам ззаду, у кароткім журботным «летась»... І ўжо не вернешся, не паправіш зробленага не так, не запоўніш змарнаваных па сваёй ляноце дзён...
- Ну, што трымаеш, Жэня!
Я ачнуўся ад сваіх думак, пачокаўся разам з усімі і сказаў:
- Давайце вып'ем за мінулы год. За тое, што мы сталі студэнтамі.
Потым былі тосты яшчэ - і за Новы год, і за поспехі на экзаменах, і за нашых дзяўчат, і за студэнцкую дружбу.
Недзе а трэцяй гадзіне мы рушылі ў вестыбюль, дзе ўжо іграла музыка, чуваць была шумная, бязладная гамана.
Я танцаваў з Галяй.
* * *
Ніколі, здаецца, не бачыў такога гультая, як наш Кандрат Бугаёў. Ён лянуецца нават прынесці сабе хлеба. Будзе ісці дадому і нізавошта не зойдзе ў краму, калі тая на другім баку вуліцы. У пакоі ж можа праляжаць цэлыя суткі, а за кіпнем у кубавую не сходзіць.
Кандрат, бадай, адзіны сярод нас, хто з першага дня не піша канспектаў. На заняткі ён ходзіць з адным-адненькім блакнотам, які свабодна ўмяшчаецца ў кішэні і ў якім Кандрат на лекцыях звычайна накідвае чарнавікі сваіх любоўных пасланняў.
Дзесьці ў раёне, у якім ён працаваў да арміі, у яго быццам ёсць дзяўчына, і ён цяпер строчыць ёй доўгія пісьмы і нават прысвячае вершы. Цікава было б пачытаць гэтыя вершы! Але як мы з Валодзем Баравым ні падлабуньваліся да яго, каб паказаў хоць адзін, - не паказвае.
У бібліятэках Кандрат не бывае. Колькі мы вучымся - ні разу ніхто не бачыў яго ні ў «Ленінцы», ні ў «Купалаўцы». Прыходзіць з заняткаў, завальваецца на ложак і пачынае расказваць Алесю пра свае амурныя прыгоды.
З яго ляноты мы заўсёды смяёмся. Вось і ўчора мы наладзілі Кандрату яшчэ адно выпрабаванне. Як толькі ён заснуў, адчынілі насцеж фортку, а самі, накінуўшы на сябе паверх коўдраў яшчэ паліто, пачалі чакаць - што ж будзе? Праз паўгадзіны ў пакоі стала хоць сабак ганяй. Дзіва што - на дварэ каля дваццаці градусаў марозу! А Кандрат ляжыць пры самым акне. Устане ці не?
Спачатку ён, відаць, яшчэ сонны, заварушыўся, неспакойна заперабіраў нагамі. Потым перакруціўся на адзін бок, на другі. Нацягнуў коўдру на галаву. Не памагае! Нарэшце канчаткова прачнуўся і, зразумеўшы, што да чаго, прабубніў з-пад коўдры:
- Каму там горача? Зачыніце фортку!
Мы маўчым.
Прайшло яшчэ колькі часу. Кандрат курчыцца, сапе і, не вытрымаўшы, крычыць зноў:
- Я каму сказаў? Зачыніце фортку!
Мы ажно душымся ад смеху, але трываем, не адзываемся.
А халадэча ў пакоі ўжо невыносная! Мой ложак побач з Кандратавым, і я чую, як Кандрат ажно ляскае зубамі. Даведзены да шаленства, ён нарэшце высоўвае галаву з-пад коўдры і злосна, на ўвесь пакой крычыць:
- Зачыніце вы ці не?!
Доўга яшчэ лаяўся і круціўся на ложку Кандрат, урэшце зашыўся ажно пад матрац, але ўстаць зачыніць фортку паленаваўся.