* * *
Валодзя Баравы ўгаварыў мяне пайсці на пасяджэнне факультэцкага літаратурнага аб'яднання...
Ён і раней цягнуў мяне туды, але я, калі гаварыць шчыра, проста баяўся. Ну што я змагу пачытаць? Нейкі дзесятак вучнёўскіх вершыкаў, якія хоць і друкаваліся ў раённай газеце, але былі яшчэ вельмі недасканалыя. А новых - не меў. Пасля школы, працуючы ў рэдакцыі, я амаль нічога не пісаў, акрамя карэспандэнцый, рэпартажаў, замалёвак, якія забіралі ўвесь мой час. І толькі тут, ва ўніверсітэце, дзе, здаецца, кожны другі студэнт - паэт, дзе размовы і дыскусіі пра паэзію не сціхаюць ні ўдзень, ні ўначы, дзе сама атмасфера, як лясное паветра азонам, напоена высокім духам творчасці, - толькі тут я зноўку адчуў знаёмы сверб каля сэрца і ўпотайкі пачаў сёе-тое папісваць.
Некалькі вершаў, якія, на маю думку, атрымаліся больш-менш па-людску, я паказаў Валодзю. Ён сказаў, што няблага, і параіў пачытаць іх на аб'яднанні. Я замахаў рукамі і пачаў аднеквацца, але Валодзя пераканаў мяне, што нічога страшнага, акрамя карысці, ад гэтага не будзе. І вось учора нарэшце я адважыўся і пайшоў разам з Баравым.
...У аўдыторыі было чалавек з пятнаццаць - маіх равеснікаў. Многіх з іх я ўжо ведаў у твар, яны не раз выступалі з чытаннем сваіх вершаў на факультэцкіх канцэртах і сходах, а некаторых бачыў упершыню.
Хлопцы стаялі купкамі - ля акна, ля сталоў. Нехта з некім спрачаўся, нехта некаму чытаў вершы. Ад гэтага ў аўдыторыі стаяла бязладная, прыцішаная гамана.
Наш прыход нікога не здзівіў. З Валодзем некаторыя павіталіся - былі ўжо, мабыць, знаёмыя, а на мяне проста ніхто не звярнуў увагі. Відаць, тут прывыклі да таго, што кожны раз прыходзіць хто-небудзь новы.
- Давай вось сюды, - паказаў Валодзя на свабодны ля сцяны стол і, калі мы селі, павёў вакол вачыма. - Нешта небагата сёння... Гэта ўсё - першакурснікі. Старэйшыя сюды не ходзяць, ля газет аціраюцца.
Паўз нас ціха, моўчкі прайшоў невысокі, з калматаю грываю хлопец. Не зважаючы ні на кога, ён сеў за самы далёкі ў куце стол і, падпёршы кулаком шчаку, скіраваў у акно свой задуменны позірк. Было ў яго абліччы нешта самотнае, загадкава-рамантычнае, але вельмі паказное і ад таго непрыемнае.
- Хто гэта? - запытаў я ціха ў Баравога.
- Наш геній... - усміхнуўся ён. - Сцяпан Марчанка, з расейскага аддзялення. Ты што, не ведаеш яго? Ну, то паслухаеш зараз! Сваіх, праўда, вершаў ён не чытае, а вось чужыя крытыкуе... Ох і дае!..
Гамана раптам аціхла, і ўсе пачалі рассаджвацца. Ля кафедры стаяў, пасміхаўся круглатвары, сімпатычны і вельмі знаёмы мужчына.
- Алег Якутовіч, - шапнуў мне Баравы. - Кіраўнік аб'яднання...
Але я ўжо і сам пазнаў вядомага паэта, хоць бачыў яго да гэтага толькі на здымках - у часопісах, кніжках. Пазнаў па высокім, з моцнымі залысінамі лбе, па мяккіх, амаль жаночых рысах твару.
Алег Якутовіч счакаў, пакуль у аўдыторыі стане ціха, прысеў і неяк вельмі лагодна, даверліва звярнуўся да прысутных:
- Ну, каго паслухаем першага?
На маё здзіўленне, чытаць вершы падахвоцілася адразу чалавек пяць. Чыталі хто з месца, хто, - мабыць, каб зрабіць большае ўражанне, - выходзячы да кафедры. Кожны верш тут жа пачыналі «абстрэльваць», знаходзіць у ім і добрае і кепскае. Алег Якутовіч гаварыў сам і даваў слова кожнаму, хто меў нешта сказаць, але стараўся не дапускаць, каб крытыка выходзіла за межы добразычлівасці. Спрачаліся тым не менш з імпэтам, горача.
- Нешта Марчанка сёння не выступае. Дзіўна... - сказаў Валодзя.
Я азірнуўся. Хлопец сядзеў у той жа маляўніча-паказной позе, абыякавы і, здавалася, зусім далёкі ад таго, што рабілася побач.
- Ну, хто яшчэ мае жаданне? - запытаў Алег Якутовіч, і яго мяккі, ласкавы позірк з цікаўнасцю спыніўся на мне. - Можа, новенькі?
Твар мой успыхнуў, і чамусьці насуперак свайму жаданню я закруціў галавой:
- Не, не! Не...
- Ды ён проста саромеецца, - сказаў Баравы. - Ёсць у яго вершы. Хай пачытае!
- Вядома. Саромецца, малады чалавек, няма чаго. Усе мы тут - не класікі. Нехта з нас піша лепш, нехта горш, і збіраемся сюды для таго, каб вучыцца, каб разам спасцігаць вялікую і складаную рэч - паэзію.
Давялося даставаць свае вершыкі. Але як толькі я пачаў чытаць - усе тыя радкі, што здаваліся мне такімі шчырымі і ўсхваляванымі, усе тыя вобразы, якім я радаваўся, як знаходкам, здаліся мне раптам банальнымі, прымітыўнымі і да адчаю бяздарнымі. І гэта быў мой лепшы верш! Астатнія я не стаў нават чытаць, схаваў іх назад у кішэню і сеў. Ад сораму баяўся ўзняць вочы.
Некалькі секунд цішыні здаліся мне вечнасцю.
- Ну, што ж... - сказаў нарэшце лагодна Алег Якутовіч. - Настрой ёсць...