* * *
Ваня Ліпскі напісаў мне ў апошнім пісьме:
«Надзя малайчына, што хавае ад цябе свае пачуцці - гэта правільна. Мне аднойчы адзін паважаны чалавек сказаў, што жанчына павінна захоўваць у сабе загадку ўсё жыццё. Толькі ў такім разе яна будзе мець цікавасць для мужчыны. Прыйдзе час - і ты будзеш ведаць, ці кахае цябе Надзя, а цяпер не рабі глупства...»
Што ж тут правільнага? Я катэгарычна не згодзен з табою, мой дружа, і з тваім паважаным чалавекам! Хіба трываласць чалавечых адносін, а тым больш адносін паміж мужчынам і жанчынай заснавана толькі на загадцы? Вядома ж, не! Смешна думаць, нібыта я кахаю Надзю толькі таму, што яна ўяўляе для мяне нейкую таямніцу. Наадварот. Гэта яе заўсёдная скрытнасць, нежаданне адкрыць сваю душу даюць мне толькі пакуты і горыч.
* * *
Піхнуўшы нагою ў дзверы, я ўляцеў у пакой і раззлавана кінуў папку на стол. Гэта ж толькі падумаць: нам - двойка! Добры настрой, з якім я вяртаўся з бібліятэкі, быў ураз сапсаваны. Дажыліся! Лепшы пакой, называецца. Прэмію ўручылі. Які сорам!
- Хто сёння дзяжурны?
Усе ляжалі на ложках і чыталі. Падняў галаву Мікола:
- Кандрат. А хто ж яшчэ.
- Ну што за гультай! - злосць у мяне проста кіпела. - Каб у краму па гарэлку, дык пайшоў бы на другі канец горада, а набраць у вядро вады ды працерці падлогу - паленаваўся.
- Ну і што? - спакойна азваўся са свайго ложка Кандрат.
- Пакараць абібока! - зарагатаў Алесь Шульга. - Законна!
Кандрат цяжка павярнуўся да Алеся:
- Чыё б цяля мычала...
- Т-ты вось не агрызайся, а б-бяры анучу і выконвай, што ад цябе п-патрабуецца! - расхваляваўся Мікола Верас.
- А ты хто такі, каб з мяне патрабаваць? - насупленыя бровы Кандрата апусціліся яшчэ ніжэй, на самыя вочы, і, здавалася, што ён вось-вось рынецца ў лобкі.
- Я жыхар п-пакоя! І будзь ласкавы рабіць тое, што робяць астатнія.
- Салагі вы ўсе! Жыцця яшчэ не нюхалі, а ўжо вучаць. Вось паслужыце ў арміі - тады зразумееце, што да чаго.
- Ну добра, Кандрат, - перайшоў на больш спакойны тон Мікола. - Ты служыў у арміі. А з чаго гэта відаць? Ты ж нават ложак прыбраць не ўмееш, памыць падлогу не можаш.
Міхась Заранок, які ўсё парываўся нешта сказаць, нарэшце выбраў зручны момант, уставіў:
- Ды я такіх і на парог універсітэта не пускаў бы!
Бугаёў толькі павярнуў галаву і ляніва, як бы ад якой мухі, адмахнуўся:
- А ты лепш, Міша, ляжы. Я цябе і не слухаю.
Міхась ад такой абразы ажно ўсхапіўся:
- Як гэта ты мяне не слухаеш? Хрэн ты стары!
І столькі ў яго голасе было здзіўлення і разгубленасці, што мы не вытрымалі - засмяяліся. Гэта нечаканая разрадка і ўратавала нас ад сваркі.
Усё абышлося мірна. Кандрату прызначылі два нарады запар.
* * *
Па аўторках нам увялі чацвёртую пару - лекцыі па гісторыі мастацтва. Цікава, што нашы хлопцы, якія пры кожным зручным выпадку стараюцца ўцячы нават з асноўных заняткаў, на гэтыя, дадатковыя, застаюцца з ахвотаю.
І дзіва што! Пасля першых жа лекцый мы зразумелі, што веды нашы па выяўленчаму мастацтву мізэрныя і што трэба як найхутчэй вырывацца з таго палону самападману, у якім мы знаходзіліся дагэтуль.
Ну сапраўды: хто, здавалася, з нас не чуў, не чытаў пра Шышкіна, Рэпіна, Трапініна і іншых вядомых расейскіх мастакоў, чые імёны ўвайшлі ў памяць, здаецца, з таго часу, як навучыліся чытаць? А на справе аказалася, што ведаем мы пра іх вельмі мала - нейкую сотую, тысячную долю. Адзін Рэпін - гэта цэлы свет, цэлая эпоха. Калі выкладчыца расказвала нам пра гэта, нават Кандрат, якога, здавалася, ужо нічым на свеце не зацікавіш, і той сядзеў дзве гадзіны разявіўшы рот, не зварухнуўшыся.
І калі пасля лекцый мы ўсёй групай былі ў мастацкім музеі, то на даўно знаёмыя рэпінскія шэдэўры глядзелі ўжо зусім іншымі вачыма. Аж дзіўна, як мы маглі не ведаць, не бачыць усяго гэтага хараства і цуду раней.
* * *
Адбылося вялікае перасяленне. І жыву я цяпер не на шумнай і дымнай Прывакзальнай вуліцы, а на светлай, зялёнай Паркавай магістралі. Хоць, прызнацца, з неахвотай пакідалі мы абжыты кут.
Настрой канчаткова сапсаваўся, калі нас завялі ў пакой, з якога яшчэ не выбраліся былыя жыхары - фізікі пятага курса. Іх выселілі за тое, што не хацелі прыбіраць пакой, амаль кожны вечар наладжвалі шумныя п'янкі.
Зайшлі мы ў пакой, паставілі ў парозе рэчы, а хлопцы глядзяць на нас ваўкамі. «Што, - кажуць, - на чужых касцях у рай?» Як быццам мы вінаватыя...
Толькі вечарам, калі фізікі нарэшце выбраліся і мы вынеслі месячныя, а мо і большыя залежы смецця, на душы трохі павесялела. Пакой, праўда, на шэсць чалавек цеснаваты, але нічога - жыць можна. Тут нават больш утульна, чым у былым інтэрнаце. Ёсць шафы для вопраткі, розныя паліцы для кніг, прыстойнае люстэрка. Ад гэтага люстэрка Алеся Шульгу цяпер за вушы не адцягнеш - усё прыхарошвае, кудлаціць сваю грыву.