- Чаго ты ржэш? Што тут смешнага?
- Ты б, можа, яшчэ і Гамера ўспомніў?
- А хаця б і Гамера. Ён таксама цудоўна пра каханне гаварыў.
- Правільна. Але ж не забывай, стары: тое, што дазволена Юпітэру, - не дазволена быку.
- Значыць, ты ўсё-такі прызнаеш, што таленавітым людзям дазволена гаварыць пра каханне? У такім выпадку я табе скажу, што калі чалавек кахае - ён ужо таленавіты.
- Дзіўная ў цябе, аднак, логіка. Не разумею...
- А я не разумею, як гэта можна кахаць і заставацца ранейшым! Як можна таіць пачуцці, калі сэрца і душа перапоўнены найвялікшым шчасцем, калі хочацца аб гэтым не толькі гаварыць, а спяваць на ўвесь свет!.. Я згодны з табою: каханне - справа інтымная. Гэта - свята толькі для дваіх, дваіх у цэлым агромністым свеце. Але грош цана гэтаму святу, калі ад яго хоць аднаму чалавеку на зямлі не стане святлей і радасней!
Я распаліўся і мог бы, відаць, яшчэ доўга працягваць сваю «філіпіку», але ў гэты момант у пакой уварваўся Шульга, пачаў гарлапаніць, і спрэчка наша з Верасам спынілася. А шкада...
Зрэшты, усё роўна мы нічога б не даказалі адзін аднаму: колькі на зямлі людзей - столькі, відаць, і розных поглядаў на каханне.
* * *
Другі тыдзень пільную абяцаную Надзяй тэлеграму. Пакуль няма. Няўжо не прыедзе?
* * *
Надзя такі прыязджала. Толькі я ўжо нават не ведаю: радавацца гэтаму ці не.
...У інтэрнат яна прыйшла разам з Віктарам (Віктар - яе малодшы брат, вучыцца тут, у горадзе, у палітэхнікуме).
Я, калі ўбачыў яе, ледзь не ашалеў ад радасці:
- Надзя?! Калі? Як?
- Сёння, - усміхнулася яна.
- Чаму ж не папярэдзіла? Я ж бы...
- Нічога. Мы ўдваіх з бацькам прыехалі.
- Надоўга?
- Не ведаю. Як тата ўправіцца. У яго тут справы. Заўтра, відаць, яшчэ будзем.
Пайшлі блукаць па горадзе. Мне карцела хутчэй застацца з Надзяй удваіх, і я прапанаваў пайсці ў парк, спадзеючыся, што Віктар тады здагадаецца і пакіне нас адных. Але Надзя сказала:
- Хадземце лепш у кіно.
Пасля кіно мы зноўку блукалі па вуліцах. Гаварылі розную дробязь, бо што можна гаварыць вось так, на вуліцы, на хаду, у прысутнасці трэцяга, лішняга чалавека?
Нарэшце ля тралейбуснага прыпынку яна сказала:
- Ну, Жэня, нам пара.
- Куды пара?
- У гасцініцу. А то тата сварыцца будзе.
- Нікуды ты не паедзеш, - сказаў я рашуча. - Віктар паедзе і скажа, што ты затрымаешся. Не маленькі ж твой тата, зразумее.
О, як яна заўжды тонка адчувае перамены майго настрою.
- Ну, добра, - адразу згадзілася яна і, глянуўшы на мяне, усміхнулася.
Мы пайшлі ў парк. Размова, аднак, не клеілася. Некалькі разоў я парываўся загаварыць пра першамайскія святы, але яна пераводзіла гаворку на іншае.
- Дзіўна, - сказаў я. - Чаму ты не хочаш яснасці? Нашто, каб паміж намі заставалася нейкая крыўда?
Яна скрывілася.
- Мне проста непрыемна да гэтага вяртацца.
Некалькі хвілін мы ішлі моўчкі.
- Давай пасядзім, - нечакана прапанавала Надзя, паказаўшы на лаўку, што стаяла з левага боку алеі пад густою таполяю. - Так стамілася за цэлы дзень... Ой, што сёння толькі было!
І калі мы селі, пачала расказваць пра нейкага салдата, з якім яна пазнаёмілася, едучы сюды, у вагоне цягніка, і як той ледзь не сілай хацеў узяць яе з сабою. «Вы такая цудоўная! Паедзем са мною. Я буду вас на руках насіць!» Надзя гаварыла гэта быццам і са смехам, але з такой непрыхаванай радасцю. Потым (усё з тым жа радасным узрушэннем) расказала пра аднаго сімпатычнага матроса, які прыходзіць да яе кожную нядзелю і прызнаецца ў каханні, намякае пра кватэру і вялікую зарплату, што чакаюць яго пасля дэмабілізацыі...
Ну і ну... Няўжо яна думае, што мне гэта прыемна слухаць?
- Надзя, - не вытрымаў я нарэшце, - чаму ж ты не скажаш такому ўсё прама?
- Што прама? - як бы здзівілася яна. - Што я павінна каму гаварыць?
- Ну, хоць бы тое... хоць бы тое, што ты яго не кахаеш і каб ён да цябе больш не хадзіў. Нашто ж хлопцу марочыць дарма галаву?
- Мне проста не хочацца крыўдзіць чалавека, калі ён адносіцца да мяне добра.
- Ты мне даруй, Надзя, але я ведаю, ёсць дзяўчаты, якія думаюць, што чым больш вакол яе ўецца хлопцаў, тым большая ёй цана. Глупства ўсё гэта! Якраз наадварот.
Яна не адказала нічога, толькі паціснула плячыма. Замоўк і я.
У парку было ціха і пуста. Уздоўж алеі самотна гарэлі неонавыя ліхтары. Здавалася, што навокал - ні душы. Ды я ведаў: бязлюднасць гэта зманлівая. Варта толькі збочыць з алеі - туды, куды не пранікае цьмянае святло ліхтароў, і на кожным кроку сустрэнеш пары закаханых. Асабліва ў такую пару, у такі вечар...
Надзя маўчала, засяроджана разглядаючы свае пазногці. «Пакрыўдзілася... Родная мая, любая...»