- Тут у нас ёсць адна цікавая мясціна. Хочаш паглядзець?
Сцежкай, замеценай апалым, парудзелым ужо лісцем, яна павяла мяне кудысьці ў глыб рознакаляровага царства. Ля дзвюх вялікіх, раскідзістых яблынь спынілася.
- Вось паглядзі... Бачыш, як яны стаяць блізка адна да адной, ажно голле пераплялося? Гэта - не звычайныя яблыні. Іх пасадзілі двое нашых выпускнікоў у дзень свайго вяселля. Я, канечне, сама гэтага не помню, малая яшчэ была, але настаўнікі расказваюць, што яны дружылі са школы, разам паступілі ў інстытут. Цяпер жывуць дзесьці на Ўрале, а кожнае лета прыязджаюць сюды, прыходзяць да сваіх яблынь. Здорава, праўда?
- Вось табе і факт, - абрадавана сказаў я. - Факт супраць таго, што ты гаварыла мне ў мінулы раз.
- Дык гэта ж адзіны выпадак. І калі тое было...
- А што сёння, думаеш, людзі развучыліся кахаць?
- Можа, й не развучыліся, толькі нешта не тое... Усё больш шукаюць рознай выгады, карысці. Як адна сяброўка маёй сястры кажа: «Лепш ужо абскубены верабей у руцэ, чым журавель у небе».
Яна змоўкла, гледзячы ўдалечыню, туды, дзе за небакраем хаваўся вялікі чырвоны дыск сонца.
- Разумееш, Ларыса, - парушыў я цішыню, - я многа думаў над тым, што ты мне тады сказала... Канечне, у жыцці яшчэ нямала злога, бруднага, кепскага. У каханні, напэўна, таксама. Гэта страшна. Але яшчэ больш страшна згубіць веру, пазбавіць сябе надзеі. Нават сутыкнуўшыся са злом, чалавек павінен верыць. У светлае, высокае, чыстае. У тое, што жыве дзесьці ў высокім небе твой журавель. І што ён абавязкова знойдзе цябе, прыляціць. Трэба толькі не здраджваць яму. І не слухаць, вядома, чужых плётак.
Я жартаўліва абняў яе за плечы і прытуліў да сябе.
- Ой, Жэнька... - уздыхнула яна. - Каб жа ўсё так было... А зрэшты, я нічога не ведаю. Нічога не знаю-у-у, - ужо ўсміхаючыся, сказала яна і мякка адвяла маю руку. - Давай пагуляем яшчэ, пакуль не сцямнела...
Але і сцямнела, і закончылася ў клубе кіно, і прайшоў апошні, адзінаццацігадзінны цягнік, а мы ўсё ніяк не маглі расстацца, нагаварыцца. І толькі калі даляцеў аднекуль, напэўна, з рэпрадуктара на калгасным двары, прыглушаны бой курантаў, Ларыса спахапілася:
- І-і, што я сабе думаю! Маці ў хату не пусціць...
Толькі тады мы развіталіся.
* * *
Думаю пра наш канцэрт. Спачатку задуму ўсе дружна ўхвалілі, а потым - не менш дружна - пачалі ў ёй сумнявацца. Калі мы нарэшце сабраліся, каб прыкінуць праграму, яшчэ раз удакладніць, хто з чым будзе выступаць, Кірыла Зарэчны сказаў:
- Дарма, Фіма, стараешся. Усё роўна нічога ў вас з гэтай самадзейнасці не атрымаецца.
Прызнацца, у глыбіні душы я сам недзе трохі пабойваўся: а што, як наша «геніяльная» задума з трэскам праваліцца? Што, калі мы толькі асарамацімся перад людзьмі? Але калі я ўбачыў кіслую фізіяномію Зарэчнага, мяне ўсяго як узарвала.
- Нігіліст ты, Зарэчны! - кінуў я яму. - Не стагні, атрымаецца!
Многія, аднак, майго энтузіязму не падтрымалі. Трэба аддаць належнае Фіму Слуцкаму. Усе нашы сумненні, трывогі разбіваліся ўшчэнт аб яго цвёрдую рашучасць і ўпэўненасць. Цярплівасць, настойлівасць Фімы перамаглі самых адчайных скептыкаў. І ўсе мы ўрэшце паверылі ў свой поспех.
І тут пачалося дзіва дзіўнае. Адкуль што і ўзялося! У кожнага з нас адкрыліся раптам нечаканыя таленты. Толя Крывецкі, аказалася, нямала ведае розных гумарэсак, дасціпных жартаў, сцэнак. Чаму не расказваў раней? Саромеўся, дый не было зручнага выпадку. Валодзя Баравы надзвычай каларытна, самабытна спявае беларускія народныя песні. Мы былі ашаломлены, столькі ён іх ведае. Яшчэ некалі ў школе ён спецыяльна хадзіў летам ад вёскі да вёскі, запісваў ад людзей колішнія песні. Сабраў быў тады больш за дзве сотні. Алесь Шульга прапанаваў выступіць у ролі клоўна-фокусніка. І вельмі дарэчы! Але больш за ўсіх здзівіў нас Кандрат. Ён нечакана аб'явіў, што можа праспяваць прыпеўкі на мясцовыя тэмы пад уласны акампанемент.
- На чым жа ты іграць будзеш? - ледзь стрымліваючы смех, запытаў Мікола Верас.
- На гармоніку.
Мы зарагаталі. Нешта ніяк не ўяўлялася гэтае дзіўнае спалучэнне - гармонік і Кандрат. Але ён не пакрыўдзіўся на наш смех, толькі сказаў:
- Чаго рагочаце? Калі хочаце ведаць, дык я некалі ў вёсцы быў першым гарманістам.
- Го-го-го! - ажно клаўся ад смеху Алесь Шульга.
- Ды ціха вы! - прыкрыкнуў Фіма Слуцкі. - Чалавек цікавую ідэю падае. Слухай, Кандрат, а дзе мы зможам дастаць гармонік?
- У школе ёсць. Я ўжо папытаў. На вечар дадуць.
Кандратаў нумар ухвалілі аднагалосна. Рэпетыцыі пайшлі без асаблівых цяжкасцей. Толькі аднойчы выйшла невялікая замінка. Мікола Верас нечакана запратэставаў супраць народных песень.