ЛІСТАПАД
І зноў - лекцыі, бібліятэка, інтэрнат... Жыццё, якое ў апошнія дні было выбіта з каляіны трагічнай падзеяй, зноў пачало набіраць свой прывычны, будзённы і несупынны рытм. Раніцаю бяжым на лекцыі, днём сядзім над кніжкамі ў душных і людных чыталках, а вечарам гуляем па горадзе...
На першы погляд усё было, як і раней. Але гэта толькі на першы погляд. Нешта ледзь улоўнае змянілася ў нашым жыцці. Смерць Алеся Шульгі як бы стварыла побач з намі нейкую нябачную, але пастаянна адчувальную халодную пустату і ў той жа час як бы прыбавіла наўкол сумных, трывожных колераў, упляла ў агульны жыццесцвярджальны матыў кожнага дня сваю выразную, пранізліва-журботную мелодыю. Усё, за што б мы ні браліся, нагадвае нам Алеся. Усюды, куды б мы ні пайшлі, чуецца нам яго смех, яго голас. А як адразу асірацеў без Алеся наш пакой, зрабіўся нейкім глухім і самотным...
Змянілася нешта і ў нас саміх. Незваротнасць страты міжволі прымусіла кожнага задумацца над уласным жыццём, над яго сэнсам і вартасцю, над хуткаплыннасцю і такой безабароннасцю чалавечага існавання. Трагедыя, якую мы ўсе перажылі, абвастрыла наша ўспрыняцце часу, зрабіла яго амаль фізічна адчувальным. Ад гэтага, напэўна, мы больш сур'ёзна, патрабавальна сталі адносіцца і да вучобы, і да саміх сябе. Нават Кандрат Бугаёў і той стаў рэгулярна хадзіць на заняткі, узяўся за кніжкі.
Мне здаецца, што за гэтыя дні мы пасталелі адразу на некалькі гадоў.
* * *
Ніяк не магу вырвацца ў Берасце.
Хацеў быў паехаць, як толькі мы вярнуліся з бульбы, але Касцевіч папярэдзіў, каб ніхто нікуды не змываўся - у бліжэйшыя дні будзе праведзены камсамольскі сход групы, на які прыйдзе сам Рыгор Мікалаевіч, дэкан факультэта.
Мінуў, аднак, цэлы тыдзень, а сход усё адкладваецца - заняты Рыгор Мікалаевіч. Калі ён зможа прыйсці - нікому не вядома.
Што ж рабіць мне?
* * *
Ад Надзі па-ранейшаму ніякіх вестак. Такога доўгага, такога пакутліва-зацяжнога маўчання ў нас яшчэ не было. Здаралася, калі яна не пісала мне тыдзень, два, аднойчы нават цэлыя тры. Але каб болей за месяц... Не, тут, вядома, нейкая прычына ёсць. Або яна вырашыла не пісаць мне зусім, як прапаноўвала ў апошнім пісьме, або нешта здарылася, можа, сур'ёзна захварэла.
Думка аб магчымай хваробе пагнала мяне на паштамт. Я тройчы ў розныя дні і ў розны час спрабаваў быў да яе датэлефанавацца, але марна. Кожны раз дзяжурны па інтэрнату адказваў мне адно і тое ж, несуцяшальнае:
- Нікога няма. Пакой замкнёны.
Ад гэтага трывога мая яшчэ больш узрасла. Развеяць гэту пакутлівую невядомасць можна, канечне, толькі паехаўшы туды самому. Але як?
Ігар Касцевіч, якому я сказаў, што мне пазарэз трэба адлучыцца на пару дзён, адно толькі развёў рукамі:
- Нічым, дарагі, памагчы не магу. Сам ведаеш, сход не звычайны. І яго могуць сабраць у любы час. Трэба, каб былі ўсе. Так што прыйдзецца, дарагі, пачакаць.
Пачакаць... Ён думае, што гэта так проста - сядзець і чакаць, калі нядобрыя, трывожныя прадчуванні студзяць тваю душу, не даюць спакою ні днём, ні ўначы.
* * *
Забралі ў бальніцу Міколу Вераса. Сёння, проста з заняткаў.
Я заўважыў нядобрае яшчэ на першай лекцыі. Мікола сядзеў нейкі нязвыкла маўклівы, пануры і нічога не пісаў. А калі ён павярнуўся да мяне, каб нешта папытацца, твар ягоны гарэў, як агнём.
- Мікола, у цябе тэмпература. Можа, табе лепш пайсці дадому?
- Нічога... - сказаў ён, часта і цяжка дыхаючы. - Як-небудзь... дасяджу да канца...
І закашляўся, суха, надрыўна. Было відаць, што кашаль прычыняе яму востры боль.
На вялікім перапынку Мікола ўстаў і пайшоў да дзвярэй, але на паўдарозе нечакана пахіснуўся і, напэўна, упаў бы, калі б яго не падхапілі пад рукі. Тут жа выклікалі «хуткую дапамогу», і праз паўгадзіны Мікола быў ужо ў бальніцы.
Пакуль афармлялі неабходныя дакументы, я пачакаў у прыёмным пакоі. Нарэшце доктар, высокі, сярэдніх гадоў мужчына, вярнуўся ў пакой, сказаў заклапочана:
- Кепскія справы ў вашага сябра. Двухбаковае запаленне лёгкіх. Крупознае. - І зірнуў на мяне строга, дакорліва. - Чаму ж не выклікалі ўрача раней? Маглі б і зусім спазніцца...
Вось табе і на. Не абышліся, значыць, Міколу тыя ледзяныя нырцы. Мы, праўда, спадзяваліся, што ён усё ж такі адужае прастуду. Хлопец моцны, загартаваны. Ды ён і не здаваўся - піў гарбату з малінавым сочывам, ставіў гарчычнікі, а на заняткі хадзіў. Пакуль не зваліўся...