- Куды вы, Крывецкі?!
Але Толік нават не павярнуўся. Гэта раззлавала выкладчыка яшчэ больш, і ён уляпіў у залікоўку «нездавальняюча».
З-за нейкай прыкрай недарэчнасці Крывецкаму могуць не даць стыпендыі. Знайшоў дзе праяўляць свой гонар!
Але зараз менш за ўсё я думаю пра сесію. І сэрцам і думкамі я даўно дома. Надзя, пэўна, ужо там. Як хочацца мне хутчэй бачыць яе!
ЛЮТЫ
Дома. Пачаліся мае першыя студэнцкія вакацыі. Пасля горада ўражанне такое, нібыта з цягніка, які ляцеў з шалёнай хуткасцю, перасеў раптам у лодку, на нерухомую ваду. Ціха вакол, пуста, глуха.
Зайшоў учора ў клуб, а там - у розных кутках - якіх чалавек пятнаццаць. Дзяўчаты захуталіся ў хусткі, сядзяць нерухома, як старыя бабулі. Недзе на сцэне аднастайна рыпае гармонік. Вакол гарманіста - купка хлопцаў. Шапкі нацягнуты на вушы. Сядзяць. Слухаюць.
На сярэдзіне залы таўчэцца некалькі пар, размерана-аднастайна, паныла, нібы работу якую адбываюць.
Многія са студэнтаў, якія прыехалі на вакацыі, чамусьці зусім не прыйшлі ў клуб. Пасядзеў я, пасядзеў, сумна стала - пайшоў дадому.
* * *
Ідзе снег. Ціхі, густы, калматы. Халоднымі зоркамі падае на каўнер, садзіцца на шчокі, на вейкі.
Хвіліны найвялікшага спакою, самай глыбокай цішыні ў прыродзе.
На душы гэтак жа ціха і светла.
Хораша думаецца, лёгка марыцца...
* * *
Быў на вечары сустрэчы з выпускнікамі. Пакуль рыхтавалася ўрачыстая частка, я неўзаметку пакінуў кампанію і, застаўшыся адзін, прайшоў школьным калідорам, пастаяў у класах... Тыя ж парты, дошкі, наглядныя дапаможнікі.
Тое - і ўжо нешта няўлоўна іншае было ва ўсім.
І калідор, пафарбаваны па-новаму, стаў, здаецца, нейкі вузейшы, і класны пакой нібыта паменшаў. На Дошцы гонару - карткі новых выдатнікаў. Некалькі хлопцаў і дзяўчат былі нават зусім незнаёмыя - відаць, з тых, што прыйшлі ў нашу школу з суседніх вёсак.
Школьныя гады... Там, у далёкім горадзе, сярод чужых людзей, яны прыгадваліся мне, асабліва ў першыя месяцы, як нешта самае светлае, самае шчаслівае. Не раз, бывала, на адзіноце я перабіраў у памяці розныя эпізоды - і сэрца агортвала ціхая журба, і рабілася да болю шкада гэтай непаўторна-чароўнай пары. І здавалася, каб можна было вярнуцца назад, многае рабіў бы цяпер па-другому, не марнаваў бы час.
Нешта падобнае хацелася сказаць мне і на вечары, калі мяне папрасілі выступіць. А сказаў - лепш не ўспамінаць. Разгубіўся, як хлапчук, плёў нешта нязвязнае, выдаваў - па нейкай жахлівай інерцыі - нудныя прапісныя ісціны.
Пасля мяне слова ўзяў Іван Пятровіч - малады настаўнік, які летась прыехаў у нашу школу, скончыўшы інстытут. Гаварыў ён не доўга, але свабодна, лагічна, стройна. Намнога лепш і глыбей, чым збіраўся сказаць я. Унурыўшы галаву, я баяўся ўзняць вочы. Мне здавалася, што ўсе вакол глядзяць толькі на мяне, глядзяць са спагадаю і здзіўленнем.
Як добра, што на вечары не было Надзі!
* * *
Учора ўпершыню быў у яе дома.
Выйшла ўсё так. Перад самым пачаткам вакацый Надзі зрабілі аперацыю на апендыцыт, і цяпер яна нікуды з хаты не выходзіла. Я намерыўся быў праведаць яе ў першы ж дзень, як прыехаў, але не адважыўся. А ўчора нарэшце рашыўся. Чаго мне баяцца? Што я - школьнік які, ці што? Зрэшты, і прычына такая, што нельга не зайсці. Падахвоціў я гэтак сам сябе, падбадзёрыў - і пайшоў.
У пярэднім пакоі мяне сустрэла Кацярына Мікалаеўна, яе маці.
- О, Жэня! - абрадавана сказала яна, убачыўшы мяне на парозе, клапатліва замітусілася. - Заходзь, заходзь. Распранайся, калі ласка.
Гэтая шчырая гасціннасць і адкрытая радасць, з якой сустрэла мяне яе маці, уміг развеяла ўсю маю нерашучасць, збянтэжанасць, і я адразу адчуў сябе проста і натуральна. Кацярына Мікалаеўна пацікавілася, калі я прыехаў, як здаў экзамены.
Пакуль мы размаўлялі, увайшла і сама Надзя. Пабялелая, пад вачыма сіняватыя дугі.
- Добры дзень, - сарамліва прывіталася яна і, вінавата-міла ўсміхнуўшыся, паправілася: - Добры вечар...
І чамусьці пачырванела.
Кацярына Мікалаеўна ўспомніла нейкі клопат і выйшла. Мы засталіся адны. Наступіла тая хвіліна, калі ўзаемная разгубленасць і няёмкасць яшчэ не прайшлі, і мы не ведалі, пра што пачынаць гаварыць, ні я, ні яна. Нарэшце Надзя спахапілася:
- Дык што ж мы стаім тут? Пойдзем да мяне ў пакой. Там хоць цяплей.
Пакойчык яе быў невялікі, просты - стол, шафа з кніжкамі, акуратна засланы ложак. Якраз так я яго сабе і ўяўляў. Мне тут адразу ўсё спадабалася, і мо таму я зноў адчуў сябе трохі вальней. Аднак унутранае напружанне і хваляванне, якое ўзнікала кожны раз, калі яна была побач, не пакідалі мяне.