Цяпер, відаць, надоўга.
* * *
Прыхапіла хвароба і мяне. Тры дні праваляўся ў ложку. Крыўдна, аднак, не гэта, а тое, што захварэў я на святы, якіх так чакаў, на якія спадзяваўся з'ездзіць у Берасце.
У нашым пакоі на гэтыя дні засталіся толькі мы з Толем Крывецкім. Астатнія падаліся дадому. І вось ляжаў я цэлымі днямі і думаў. Пра Надзю. Пра нашы дзіўныя, незразумелыя адносіны.
Асабліва часта прыгадваўся мне адзін нядаўні эпізод. Было гэта дзесьці пад канец вакацыяў, але яшчэ да нашага разладу. Мы з Надзяй выйшлі за вёску, да сажалак, прыселі на лаўку. І тут нечакана яна мне сказала:
- Сустрэла нядаўна Івана Пятровіча. Успамінаў, як сустракалі Новы год... - у голасе яе пачулася задуменнасць, пяшчота. - Усё-ўсё помніць. Я думала, што толькі я помню... От, цікава. Бывае, скажаш што-небудзь і тут жа забудзеш. А то помніцца кожнае слова...
Прыгадваю гэты эпізод і ўсё думаю: чаму яна вырашыла мне гэта сказаць? Навошта?
* * *
Учора мне стукнула дваццаць.
Падумаць толькі: ужо цэлых дваццаць! Распачаў трэці дзесятак. А яшчэ як бы і не жыў. Мінулае здаецца нейкім малаістотным, падрыхтоўчым перыядам, за якім нарэшце павінен пачацца галоўны - больш важны і цікавы.
Зрэшты, калі табе дваццаць - рана яшчэ падводзіць вынікі. Па сутнасці, нічога пакуль не зроблена. Усёй сваёй істотай ты скіраваны ў заўтрашні дзень, у будучыню, дзе, верыцца, будуць ажыццёўлены самыя запаветныя мары, самыя высакародныя планы. Ах, як хочацца хутчэй атрымаць самастойнасць, знайсці сапраўдную, вялікую справу, зрабіць для людзей нешта вельмі добрае, значнае, даказаць чалавецтву, што жыццё табе было дадзена недарма.
Здзейсніць усе гэтыя мары і жадалі мне перш за ўсё нашы хлопцы, якія сабраліся ўчора вечарам у нашым пакоі. Звычайна на такіх вечарах у нас мора весялосці, дасціпных жартаў, смеху. Асабліва сваволіў Алесь Шульга. Гэты раз яго не было з намі... І ўпершыню не было за нашым сталом смеху. Папілі гарбаты, пагаварылі і разышліся.
Мой жа мінор дапаўняўся яшчэ адной акалічнасцю. Цэлы дзень я ледзь не кожную гадзіну спускаўся ўніз, у вестыбюль, і правяраў пошту: ці няма чаго ад Надзі. Дарма...
Аглушальная, невыносная цішыня.
* * *
Першы раз у жыцці мне варажыла цыганка.
Я ішоў скверам, а яна як прысмалілася - не адчапіцца! Цікаўнасць урэшце перамагла, і я здаўся.
Цыганка тут жа дастала з-за пазухі невялікае люстэрка, загадала пакласці на яго два пальцы і, зірнуўшы пільна мне ў твар, ціхім, украдлівым голасам загаварыла:
- На вуснах у цябе ўсмешка, вочы твае смяюцца, але на душы ў цябе сум, скруха. У сэрцы тваім - трывога. У цябе ёсць дама, чырвовая і крастовая. Аднак крастовую ты хутка кінеш. За двума зайцамі не ўгонішся. А з чырвовай лёс табе быць разам. Толькі спрэчка ў вас выйшла нейкая нядаўна, размова непрыемная. Ты ёй не верыш, яна не верыць табе...
Ах, цыганка-цыганка! Калі б у жыцці ўсё было так проста. Паклаў два пальцы на люстэрка і - «лёс табе быць разам». У рэальнасці ж ніхто - нават самы вялікі чарадзей - не можа прадбачыць, што чакае чалавека заўтра, паслязаўтра, праз год, і гэта, напэўна, добра.
Інакш быццё наша было б асуджана на нейкую фатальную запраграмаванасць і непадуладнасць. А чалавек усё-такі павінен заставацца тварцом уласнага лёсу, а не яго рабом.
Пісьмо нарэшце прыйшло. Але радасці ад яго мала.
«Добры дзень, Яўген!
У мяне нічога не здарылася. Наадварот, усё вельмі добра.
Ты прабач, што доўга не адказвала. Была дома. Усе нашы паехалі на бульбу, а я трохі прыхварэла, і мяне ў дэканаце адпусцілі дамоў.
Цяпер зноў у горадзе. Хаджу на лекцыі.
Да мяне пакуль не прыязджай, таму што я, магчыма, скора паеду дадому зноў.
Да пабачэння. Надзя.
P.S. Ага, ледзь не забылася, ці праўду гэта кажуць, што ў цябе там, у Менску, ёсць дзяўчына, з якой ты дружыш і гэтак далей?»
Я паклаў пісьмо ў кішэню і пайшоў у халодную цішыню вечара, каб хоць трохі супакоіць, прывесці да ладу свае растрывожаныя, балючыя думкі...
Як разумець яе гэта кароткае, як стрэл, пісьмо? Чаму такі сухі, ледзяны тон? «Яўген...» На канверце ж імя не напісана зусім - проста адно прозвішча. «У мяне ўсё вельмі добра...» Няўжо ёй усё роўна, што мы раз'ехаліся, пасварыўшыся. І да гэтага часу як след не памірыліся? Няўжо для яе гэта - добра? А мо тут якая іншая прычына? Чаму яна напісала «пакуль не прыязджай»? І пра якую дзяўчыну яна пытаецца? Хто ёй што мог нагаварыць?
Ніколі яшчэ ў мяне на душы не было так пагана і так цяжка, як зараз. Хутчэй бы ўжо той сход ды з'ездзіць у Берасце.
* * *
Сёння нарэшце аб'явілі: пасля заняткаў - камсамольскі сход. Справаздачна-выбарны. Будзе кіраўніцтва факультэта. Рыгор Мікалаевіч, праўда, пабыць на ім не зможа - выклікалі некуды на пасяджэнне. Прыйдзе яго намеснік - Анатоль Паўлавіч.