Калі па вёсцы пайшла такая чутка, мы не паверылі і таму не хацелі табе нічога пісаць. Думалі - проста так. Ажно, аказваецца, яна сур'ёзна. На кастрычніцкія святы - вяселле...»
Апошнія радкі нечакана закалыхаліся і паплылі нібы ў тумане. Я амаль фізічна адчуў, як сэрца маё некуды абарвалася і яго імгненна апаліў ледзяны, балючы холад. Усё. Канец. Усё рухнула, усё загінула. Як пуста, няўтульна адразу зрабілася на зямлі. Якім абыякавым і непатрэбным стала ўласнае жыццё...
І раптам, як тоненькі, як слабы праменьчык святла з густой цемры, прабілася, мільганула думка: а можа, гэта якое непаразуменне? Можа, гэта звычайныя плёткі? Мне трэба ехаць. Абавязкова і неадкладна ехаць! Пагаварыць з Надзяй пра ўсё самому.
* * *
Дадому я выехаў начным цягніком. Звычайна восем гадзін язды праскоквалі для мяне неўпрыкмет: я або падсаджваўся да якой кампаніі гуляць у дурня, або - пад настрой - жартаваў, пацвельваўся з дзяўчатамі або, калі не знаходзілася добрай кампаніі, завальваўся на свабодную лаўку і спаў, пакуль не выходзіць.
Гэты ж раз не хацелася ні спаць, ні гуляць у карты. А жартаўлівая, ажыўленая размова, якую вялі хлопцы з дзяўчатамі ў суседнім купэ, здавалася мне цяпер пошлай і нікчэмнай балбатнёй, злавала і раздражняла мяне.
Усю ноч, не звёўшы павек, я сядзеў ля акна, гледзячы ў густую цемру, з якой калі-нікалі паволі выплывалі, набліжаліся асветленыя, пустынныя раз'езды і паўстанкі і тут жа, вокамгненна, праносіліся міма, знікалі. Думаў. І нават не думаў, а прыслухоўваўся да таго, што рабілася ў мяне на душы. І не мог зразумець, чаго ж я хачу. Пры адной думцы, што я магу страціць яе, што нехта іншы, чужы будзе абдымаць і цалаваць яе, халадзела на сэрцы. Хацелася бегчы, ляцець птушкай, каб толькі пачуць хутчэй, што ўсё гэта няпраўда, несур'ёзна, што ўсё яшчэ можна паправіць, вярнуць назад...
Але тут жа, насуперак гэтым думкам, узрывалася ўва мне нешта бунтоўнае, нязгоднае: нашто падманваць самога сябе, цешыць марнымі спадзяваннямі і надзеямі? Тое, што напісалі мне з дому, - праўда. Яна ніколі не кахала мяне. Чаго ж тады шкадаваць, плакаць? У такія хвіліны нават сам намер гаварыць з ёю пра свае пачуцці здаваўся мне зневажальным, абразлівым.
Праходзіла, аднак, паўгадзіны, і, быццам асветлены паўстанак з цемры, наплываў, большаў на душы іншы настрой. І зноўку пякло сэрца раскаянне, трывожнае прадчуванне нечага страшнага і непапраўнага. І зноўку я цешыў сябе падманлівымі спадзяваннямі і гарачымі мроямі.
Вострыя, самыя супярэчлівыя пачуцці змагаліся ў маёй душы ўсю дарогу, і я сышоў на сваёй станцыі, так нічога і не надумаўшы. «Сустрэнуся - там будзе відаць», - сказаў я сабе ўжо ў аўтобусе, які ішоў у нашу вёску.
Вечарам, адчуваючы, як адразу закалацілася сэрца, перасохла ў горле, я падняўся па прыступках так знаёмага мне ганка і пастукаў у дзверы.
Ніхто не адказваў. Я пастукаў яшчэ раз - мацней.
- Заходзьце! - азваўся жаночы голас дзесьці з глыбіні пакоя, і пакуль я шукаў і ад хвалявання не мог знайсці клямку, за дзвярыма пачуліся мяккія, прыглушаныя крокі. «Яна ці маці?» - замерла сэрца.
У пярэднім пакоі была Кацярына Мікалаеўна. Убачыўшы мяне, не то здзівілася, не то разгубілася.
- Жэня?.. Добры вечар... - азірнулася назад, на зачыненыя ў залу дзверы, і чамусьці збянтэжылася, пачырванела. - А мы тут... Ну, праходзь... Калі ты прыехаў?
Гаворачы гэта, яна адводзіла ўбок вочы, быццам ёй было нечага няёмка, сорамна. «Значыць, праўда», - падумаў я. І чамусьці ў гэтую хвіліну, бачачы чужую разгубленасць, я стаў надзіва спакойны.
- Надзя дома?
- Надзя? - няўпэўнена перапытала Кацярына Мікалаеўна, быццам не ведаючы, што адказаць, і, зрабіўшы нейкае намаганне, адразу ж паспешліва заківала галавой. - Так, так... Дома, дома... У сваім пакоі.
Праходзячы паўз няшчыльна зачыненыя дзверы ў залу, я ўбачыў Івана Пятровіча. За сталом, з картамі ў руках. Потым пачуў яго сіплаваты, але нейкі радасны голас: «Ну, Мікалай Аляксеевіч, трымайцеся. Мой ход!» «Няўжо ўсё прайграна?» - падумаў я, пераступаючы парог яе пакоя.
Яна ляжала ў ложку, накрыўшыся сваёй любімай вярблюджаю коўдраю, і чытала. Павіталася са мною роўным, спакойным голасам. Толькі ў першае імгненне, як убачыла мяне, нешта зварухнулася, прамільгнула было на твары.
- Праходзь, - сказала яна, загортваючы кніжку. - Садзіся...
Адзінае крэсла ў пакоі было занята: на ім ляжала яе сукенка, і я, адхінуўшы крысо плашча, прысеў на ложку. Яна, падмасціўшы пад спіну падушку, каб было трохі вышэй, глянула на мяне.
- Што ж ты... не там? - спытаў я, ківаючы галавою ў бок залы, дзе ў гэты момант пачуўся смех Івана Пятровіча. Відаць, ход яго закончыўся перамогаю.