- Галава нешта баліць...
- Ты хварэла?
- Так, трохі...
- Надзя... Гэта праўда, што ты прыехала дадому спецыяльна для таго, каб...
У мяне не хапіла духу сказаць «каб запісацца», і я змоўк.
- Што «каб»? Ну? Што ж ты не дагаворваеш? - яна глядзела на мяне насмешліва, іранічна.
Больш за ўсё я баяўся гэтага яе позірку, які заўсёды бянтэжыў, і я не ведаў, што гаварыць, як сябе паводзіць. Але сёння ён толькі надаў мне рашучасці.
- Ты сама знаеш... Я прыйшоў сёння, каб пачуць ад цябе, ці праўда гэта?
- Позна ж прыйшоў.
- Чаму позна, Надзя? Скажы?
- Нічога я табе не буду гаварыць! - сказала яна раптам рэзка, нават злосна і, як мне здалося, з нейкай пакутаю ў голасе.
Хвіліну-другую маўчалі. Яна зноў уткнулася ў кніжку, а я, панурыўшы галаву, думаў, што ж рабіць далей.
- Надзя, - сказаў я зноў, - але ж так немагчыма. Нехта з нас павінен сёння пайсці.
Гаворачы «нас», я меў на ўвазе сябе і Івана Пятровіча, і яна гэта зразумела.
- Так, павінен... - адразу, як абрадавана, паўтарыла яна. І, памаўчаўшы, іначай, ужо неяк задуменна-журботна сказала: - Ніколі не думала, што ўсё так скончыцца. Так проста і так нечакана. Усё-такі не адзін дзень і не адзін год...
- Добра, Надзя. Скажы ж мне хоць, што здарылася?
- Ты сам, Жэня, вінаваты. Ніколі мы не раз'ехаліся па-людску. А на апошняй вечарынцы, у Ніны, асабліва. Ах, гэтая праклятая вечарынка! Усё-ўсё тады і рашылася... Ну, і потым гэтыя размовы, што ты жэнішся. Бярэш дачку нейкага вялікага начальніка, які ўладкоўвае цябе на работу ў Менску. А што я? Са мной ніякай перспектывы - раённая газета...
- Божа мой, якое глупства! Як ты магла паверыць!
- Я і не верыла. Я напісала табе, ці праўда, што ў цябе ёсць дзяўчына. Ты нічога не напісаў. А для мяне гэта было вельмі важна.
- Я не хацеў гэтаму нават надаваць увагі. Я стараўся адказаць табе на больш важнае.
- Ну і да ўсяго гэтага, ты вельмі змяніўся ў апошні час. Ты перастаў мяне кахаць, Жэня.
- Надзя! У чым хочаш папракай, але толькі не ў гэтым. Я не помню ніводнай хвіліны, ніводнага дня, калі б я не думаў пра цябе.
Яна маўчала. Толькі часцей сталі ўздымацца яе высокія грудзі ды на імгненне (здалося мне ці мо сапраўды) мільгнуў у вачах затоены боль. І гэта імгненна парушыла тую адчужанасць і насцярожаную недаверлівасць, якія былі паміж намі. Я адчуў да яе незвычайную блізкасць і гарачую пяшчоту. Няўжо заўтра я буду вітацца з ёю, як з чужым чалавекам?
Страта здавалася мне недарэчнай, жахлівай і дзікай. Хацелася стаць перад ёю на калені і не гаварыць, а плакаць: «Родная, любая, даруй мне... Гэта ўсё я вінаваты. Я... я!.. Але я кахаю цябе і малю - будзь маёй!»
Усёй сваёй істотай я адчуваў, што яна чакае, і чакае якраз гэтых слоў, і ад хвалявання ажно стаіла дыханне, і калі я скажу іх, яна даруе мне ўсё, дасць сваю згоду. Але нешта незразумелае, неадольнае не давала мне зрабіць гэты рашучы крок, і я маўчаў.
Яна паглядзела на мяне пільна-пагардліва і суха сказала:
- Ну, Жэня, табе пара. Позна...
- Я пайду. Зараз...
І чамусьці не было сілы волі падняцца, пайсці. Усё глядзеў і глядзеў на яе. А потым узяў яе руку, якая злёгку дрыжэла, і прыпаў вуснамі да гарачай і любай далоні.
- Баюся казаць «бывай». Не верыцца. Што табе пажадаць? Будзь шчаслівай - больш я нічога не хачу. І дай Бог, каб ён кахаў цябе гэтак жа, як кахаю цябе я... Да пабачэння.
Выйшаў з хаты - і забалела, зайшлося сэрца. Адышоўся трохі, стаў пад каштанам (дзе не раз мы стаялі з ёю), глянуў на хату (дзе засталася яна з другім) - і нібыта скамянела ўсё ўва мне...
А назаўтра вёску маланкай абляцела навіна: Надзя запісалася з Іванам Пятровічам!
СНЕЖАНЬ
Не думаў, што так раскісну...
Саджуся чытаць - радкі расплываюцца, і я, утаропіўшыся ў кніжку, думаю пра сваё.
Пачую музыку, якую некалі мы слухалі з ёю разам, - і слёзы закіпаюць самі. Знаёмая мелодыя адгукаецца ў маёй душы салодкім, пакутлівым болем.
А ўначы зусім кепска. Варочаюся, кідаюся да світання і не магу заснуць. Ля сэрца як хто аголеныя правады пакінуў - пячэ, смыліць...
* * *
Выпаў першы снег - чысты, бялюткі. І яшчэ вастрэй ад гэтага адчуваеш на душы ўсё брыдкае, паганае.
Снег... Падае мільгатлівымі, іскрыстымі шматкамі. Усцілае зямлю. Робіць зіму. Зноў зіму, за якой абавязкова прыйдзе вясна - загамоняць ручаі, зацвітуць вішні, зашчабеча птаства...
У жыцці чалавечым не так. Прапусціў сваё шчасце раз, страціў яго аднойчы - можаш болей не дачакацца. Хто знае, ці дачакаюся я калі сваёй новай вясны?
* * *
Не магу забыць яе ні на хвіліну.